«Εξοργιστείτε!»

Αναστατώνει τη Γαλλία ένα βιβλίο. Ο συγγραφέας καλεί τους πολίτες να θυμώσουν. 

Και να που ένα βιβλιαράκι, είκοσι πέντε σελίδων, με υπότιτλο «Για μια ειρηνική εξέγερση», γίνεται ανάρπαστο μέσα σε λίγες εβδομάδες.Τυπώθηκε τον Οκτώβριο του 2010 και από τότε το «Φανταστείτε!», όπως είναι ο τίτλος του, έχει μετατραπεί στο βιβλίο της νέας χρονιάς. Συγγραφέας ο 94χρονος εβραϊκής καταγωγής, αλλά Γάλλος υπήκοος από το 1937, Στεφάν Χεσέλ, παλαιός αντιστασιακός και φυλακισμένος σε ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, ένθερμος υποστηρικτής του παλαιστινιακού αγώνα, μέσα από τις σελίδες του βιβλίου του αναφέρεται στην Αριστερά, στον 21ο αιώνα που ξεκίνησε τόσο άσχημα και στο αίσθημα αγανάκτησης που έχει κατακυριεύσει τους σημερινούς πολίτες. «Οι άνθρωποι έχουν βαρεθεί, έχουν την αίσθηση πως δεν μπορούν να καταλάβουν τι συμβαίνει γύρω τους, επιζητούν μια αλλαγή», λέει ο Χεσέλ, σε διαδικτυακό περιοδικό. «Υπάρχουν πάντα λόγοι να αγανακτείς, αλλά αυτή η ανάγκη είναι πιο ισχυρή σήμερα. Με την προεδρία Σαρκοζί όλο και περισσότεροι άνθρωποι αισθάνονται πως ορισμένα προβλήματα δεν επιλύθηκαν και πως κάτι δεν πάει καλά στο σύστημα, στη Γαλλία και σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα δεν πήγε καλά. Η τελευταία του 20ού ήταν πολύ σύντομη, ανάμεσα στην πτώση του Τείχους του Βερολίνου και την απόφαση του ΟΗΕ για τους στόχους ανάπτυξης της επόμενες χιλιετίας. Υπήρξαν σημαντικές σύνοδοι: του Ρίο για το περιβάλλον, του Πεκίνου για τις γυναίκες, της Βιέννης για τα ανθρώπινα δικαιώματα, της Κοπεγχάγης για την κοινωνική ένταξη... Ολες αυτές οι σύνοδοι έλεγαν: Υπάρχουν πράγματα που πρέπει να γίνουν!

Και μετά το 2001, με την επίθεση στους δύο πύργους, στη Νέα Υόρκη, είδαμε την εγκατάλειψη όλων αυτών των πρωτοβουλιών. Αντίθετα, είχαμε τον πόλεμο στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ. Στις ΗΠΑ, ζήσαμε τη δεκαετία του Τζορτζ Μπους. Στη Γαλλία, την εκλογή του Σαρκοζί που νομίζαμε ότι θα ρύθμιζε κάποια ζητήματα, που όμως δεν το έκανε.

Ολα αυτά δικαιολογούν τη ζήτηση αυτού του μικρού βιβλίου που λέει: "Πρέπει να αντιδράσεις, να αντισταθείς, δεν πάει άλλο!".

Η αξιοπρέπεια, περισσότερο και από την εξέγερση, είναι κάτι που σημαδεύει τον άνθρωπο. Ο πολίτης είναι περήφανος για την αξιοπρέπειά του ως άνθρωπος και όταν κάποιος επιχειρεί να του τη σπιλώσει αγανακτεί».

Αραγε σήμερα έχουμε περισσότερο ανάγκη από μια «προσωπική» παρά «συλλογική» εξέγερση;

«Πάνω από όλα χρειαζόμαστε μια αλλαγή και ριζικές μεταρρυθμίσεις. Στη Γαλλία, παραδείγματος χάριν, χρειαζόμαστε μια άλλη διακυβέρνηση, πιο δημοκρατική. Αυτές οι σημαντικές αλλαγές μπορούν να επιτευχθούν με μια δράση συνειδητοποιημένων πολιτών, πρόθυμων να αγανακτήσουν και να αντισταθούν σε αυτό που μπορεί να τους οδηγεί στο "δεν γίνεται τίποτε", "έτσι είναι τα πράγματα"...

»Μπορεί αυτό στη συνέχεια να οδηγήσει σε εξέγερση; Ισως, αλλά περισσότερο φαντάζομαι κάτι ειρηνικό.

»Αυτό που ζητώ από τους ανθρώπους είναι να βγουν από την αδιαφορία τους και την απογοήτευσή τους, να κινητοποιηθούν και να πουν πως μπορεί να γίνει κάτι υπό τον όρο να αντισταθούμε, όπως είχαμε αντισταθεί στη γερμανική κατοχή.

»Υπάρχουν πολλά πράγματα τα οποία μπορείς να κάνεις και είναι εύκολα. Μπορείς, παραδείγματος χάριν, να αγωνιστείς εναντίον μιας οικονομίας που κυριαρχείται εντελώς από το κέρδος και μπορούμε αυτό να το κάνουμε αποδεχόμενοι, παραδείγματος χάριν, μια οικονομία κοινωνική και αλληλέγγυα. Μπορούμε να το κάνουμε μέσα από οργανώσεις πολιτών που ήδη υπάρχουν».

Συχνά αναφέρεται σε οργανώσεις όπως η Attac, η Διεθνής Αμνηστία και άλλες, αλλά δεν προτρέπει τους ανθρώπους να ενταχθούν σε κόμματα...

«Το να ενταχθείς σε ένα κόμμα, να ψηφίσεις ένα κόμμα, είναι καλό. Αλλά το βιβλιαράκι μου προτρέπει τους αναγνώστες του να προχωρήσουν πέρα από αυτά τα σχήματα. Να γίνουν δυναμικοί πολίτες, να επενδύσουν την ενέργειά τους στο περιβάλλον, στον αγώνα κατά της αδικίας, στην υπεράσπιση των μεταναστών... Ολα αυτά με τα οποία τα κόμματα θα έπρεπε να ασχολούνται, αλλά δεν το κάνουν αρκετά».

Ποιος είναι ο σημαντικότερος παράγοντας των τελευταίων δέκα ετών;

«Κατά τη γνώμη μου, είναι η λέξη "τρομοκρατία". Η τρομοκρατία πάντα υπήρχε: έδιωχνε τους τσάρους. Ομως δεν συγκρίνεται με αυτό που ζούμε σήμερα, με τις μικρές ομάδες που παράγουν βία, που καταστρέφουν και εισάγουν στο μυαλό των ανθρώπων την ιδέα πως απειλούνται.

»Δεν έχει βρεθεί ένας τρόπος να αντιμετωπιστεί έξυπνα. Το να χτυπάμε τους Ταλιμπάν βομβαρδίζοντάς τους, να χτυπάμε το Ιράκ με το πρόσχημα ότι διαθέτει όπλα μαζικής καταστροφής -που δεν έχει- δεν είναι σωστή πολιτική.

»Μια έξυπνη πολιτική θα ήταν, όπως προσπάθησε να κάνει ο Ομπάμα με τον λόγο του στο Κάιρο το 2009, να διαπιστώσεις πως όταν οι διαφορετικοί πολιτισμοί που υπάρχουν στον κόσμο συγκρούονται, αυτό καταλήγει σε καταστροφές. Αν προσπαθήσουμε και δουλέψουν όλοι οι πολιτισμοί και οι κουλτούρες μαζί θα ήταν ό,τι καλύτερο για τη δεκαετία που έχει ήδη ξεκινήσει. Αυτή η αρμονία των πολιτισμών εμφανίζεται ακόμη ως ουτοπία. Μου φαίνεται πολύ σημαντικό να ξεπεράσουμε την αντίσταση στις ουτοπίες: δεν υπάρχει κανένας λόγος να μην έχουμε ένα ενθουσιώδες όραμα για το μέλλον του ανθρώπινου είδους».

Ο Χεσέλ ισχυρίζεται πως ο φόβος των ισχυρών, μπροστά στην άνοδο των μπολσεβίκων, επέτρεψε την έλευση του ναζισμού. Υπάρχει σήμερα παρόμοιος κίνδυνος;

«Πιστεύω πως υπάρχει σήμερα μια σοβαρή συνενοχή μεταξύ των πολιτικών και των ανθρώπων των αγορών. Οι χρηματιστές πριν από δύο χρόνια τρόμαξαν με τη χρεοκοπία της Lehman Brothers από την οποία ξεκίνησε η κρίση. Τα φιλαράκια τους, οι πολιτικοί, τους είπαν: "Μη στενοχωριέστε, θα σας ενισχύσουμε για να μπορέσετε να ξαναρχίσετε όπως παλιά". Αυτή τη συνενοχή καταγγέλλω περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Αν είχαμε σοσιαλιστικές κυβερνήσεις ή κάποιες με αριστερές αρχές, θα μπορούσαν να πουν στους τραπεζίτες ή τους χρηματιστές: "Αποδείξατε πως είστε ανίκανοι, θα σας εθνικοποιήσουμε και θα πάρουμε την κατάσταση στα χέρια μας προς όφελος του δημόσιου συμφέροντος και όχι του προσωπικού κέρδους".

»Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν τέτοιες κυβερνήσεις, αλλά η κατάσταση μπορεί να αλλάξει: παρακολουθώ με ενδιαφέρον τι συμβαίνει στις χώρες του Mercosur και γενικότερα στη Λατινική Αμερική, όπου άνθρωποι όπως ο Τσάβες, ο Μοράλες, ο Λούλα και τώρα η Ρουσέφ μπορούν να παίξουν ένα ρόλο. Αυτή η δραματική συνενοχή μεταξύ χρηματιστών και πολιτικών ίσως να μη συνεχιστεί.

»Εως να γίνει κάτι τέτοιο, το κράτος είναι αιχμάλωτο των οικονομικών και δημοσιονομικών δυνάμεων. Ποιο κράτος αμύνεται; Κανένα. Αντίθετα, όλα στηρίζουν την οικονομική εξουσία».

tsiorou@enet.gr