Όταν ο ιρλανδικός πυρετός απειλεί την Ε.Ε...

Της Κάκης Μπαλή, Αυγή, 21.11.10

Τόση γενναιοδωρία ποιος την περίμενε από την Ευρώπη; Να φαγώνονται όλοι να προσφέρουν βοήθεια στην Ιρλανδία; Να πιέζουν σχεδόν αφόρητα -και μάλλον επιτυχώς- την κυβέρνηση του Δουβλίνου να ζητήσει ενεργοποίηση του μηχανισμού στήριξης; Είναι τόσο μεγαλόψυχοι οι εταίροι της στην Ε.Ε. ώστε να θέλουν να στηρίξουν τον κέλτικο τίγρη που λαβώθηκε βαριά από τις τοξικές επενδύσεις των τραπεζών του; Η απάντηση δυστυχώς είναι αρνητική. Πίσω από τη... γαλαντομία τους κρύβεται ο φόβος. Και των πιστωτών και των ομοιοπαθών.

Οι πιστωτές φοβούνται ότι η Ιρλανδία δεν θα καταφέρει να τα βγάλει πέρα μόνη της -άρα κινδυνεύουν τα λεφτά τους. Και είναι πολλά, πολύ περισσότερα από αυτά που τους χρωστά η υπό επιτήρηση Ελλάδα. Ενώ η χώρα μας χρωστά στις ξένες τράπεζες 175 δισεκατομμύρια δολάρια -εκ των οποίων 54 σε γαλλικές και 37 σε γερμανικές- η Ιρλανδία χρωστάει 731 δισ. -εκ των οποίων 149 σε βρετανικές και 139 σε γερμανικές. Συνεπώς τόσο η Γερμανία όσο και η εκτός Ευρωζώνης Βρετανία δεν θέλουν επ’ ουδενί λόγω να ρισκάρουν μια ιρλανδική τραγωδία.

Οι ομοιοπαθείς -οι υπόλοιπες χώρες του κλαμπ των PIIGS, των γουρουνιών, όπως καγχάζει ο αγγλοσαξονικός Τύπος, η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Ιταλία- φοβούνται ότι οι αναταράξεις στις αγορές που έχει προκαλέσει το ιρλανδικό θρίλερ θα κάνουν απαγορευτικά ακριβό τον δανεισμό τους. Τις είκοσι τελευταίες μέρες που κλυδωνίζεται η Ιρλανδία, τα spread των ομολόγων τους -η διαφορά απόδοσης από τα γερμανικά- πήραν απότομα την ανηφόρα για να αρχίσουν να αποκλιμακώνονται αργά και βασανιστικά το τελευταίο πενθήμερο. Κι αν για την Ελλάδα το ύψος των spread έχει μάλλον... συμβολικό χαρακτήρα, αφού δεν βγαίνουμε να δανειστούμε από τις αγορές, και δείχνει τη μειωμένη εμπιστοσύνη των επενδυτών στο μέλλον της χώρας, για τους υπόλοιπους του κλαμπ αρχίζει να γίνεται εξοντωτικό. Ειδικά για την Πορτογαλία, που το spread των ομολόγων της έχει ξεπεράσει τα επίπεδα, που ήταν τα δικά μας, όταν βγήκαμε να δανειστούμε για τελευταία φορά. Γι' αυτό και θέλουν να διασωθεί πάση θυσία η Ιρλανδία, μήπως και μειωθεί το κόστος δανεισμού.

Βέβαια, οι τραπεζίτες -και οι άλλοι θεσμικοί επενδυτές- περισσότερο κι από την ίδια την Ιρλανδία φοβούνται μήπως προκαλέσει ένα φαινόμενο «ντόμινο».

Πορτογαλία: Ο φτωχός συγγενής

Η πιο επιρρεπής σε ενδεχόμενη κατάρρευση είναι η Πορτογαλία, η οποία πάντως είναι λιγότερο δραματική περίπτωση για τις τράπεζες από την Ιρλανδία και περισσότερο από την Ελλάδα. Χρωστά 235 δισ. δολάρια, εκ των οποίων τα περισσότερα στους Ισπανούς (78 δισ.) και περίπου από 40 δισ. σε Γάλλους και Γερμανούς.

Η Πορτογαλία είναι ο φτωχός συγγενής της παλιάς Ε.Ε., φτωχότερος κι απ' την Ελλάδα, και η οικονομία της έχει γονατίσει από την κρίση. Το έλλειμμά της έχει φτάσει στο 7,3%, το πρόγραμμα λιτότητας που επέβαλε η κυβέρνηση μειοψηφίας του Ζοζέ Σόκρατες βυθίζει τη χώρα πιο βαθιά στην ύφεση και οι αναλυτές του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου εκτιμούν ότι και του χρόνου η πορτογαλική οικονομία θα συρρικνωθεί κατά 1,4%.

Το βασικότερο πρόβλημα της πορτογαλικής οικονομίας είναι η χαμηλή παραγωγικότητά της, που σε μεγάλο βαθμό -σύμφωνα τουλάχιστον με την Κομισιόν- οφείλεται στην κακή εκπαίδευση και κατάρτιση μεγάλου μέρους του πληθυσμού. Το ποσοστό ανεργίας έχει ξεπεράσει το 10%, ενώ οι μέσες μηνιαίες μικτές αποδοχές των εργαζόμενων αγγίζουν μετά βίας τα 1.100 ευρώ. Οι πιθανότητες να ζητήσει και η Λισσαβώνα βοήθεια από την Ε.Ε. είναι πολλές, καθώς ο πρωθυπουργός της, σε αντίθεση με τον Ιρλανδό Κόουεν, έχει αφήσει από καιρό το ενδεχόμενο ανοιχτό.

Ισπανία: Η τσακισμένη οικοδομή

Ο μεγάλος πονοκέφαλος των πιστωτών είναι πάντως η μεγάλη Ισπανία, η οποία χρωστά στις ξένες τράπεζες 877 δισ. δολάρια -εκ των οποίων τα 182 σε γερμανικές, τα 162 σε γαλλικές, τα 111 σε βρετανικές και τα 73 σε ολλανδικές. Κάθε δημοσιονομικός κλυδωνισμός στη Μαδρίτη προκαλεί απανωτά εγκεφαλικά στα στρατηγεία των τραπεζών αυτών. Βέβαια, την περασμένη εβδομάδα η Ισπανία κατάφερε να δανειστεί με ψηλό μεν, αλλά ανεκτό επιτόκιο. Αλλά η οικονομία της είναι στάσιμη και δεν αποκλείεται να αρχίσει το 2011 να συρρικνώνεται.

Αυτό που συνέβαλε στην πρόσφατη ευημερία της Ισπανίας -και στην εντυπωσιακή μείωση της ανεργίας της τα περασμένα χρόνια- ήταν οικοδομή. Όμως τώρα ο κλάδος τσάκισε, η ανεργία εκτινάχθηκε και πάλι στα ύψη. Η κυβέρνηση Θαπατέρο ακολουθεί κι αυτή πολιτική λιτότητας, παγώνει τις δημόσιες επενδύσεις, ανεβάζει τον ΦΠΑ. Και θέλει βεβαίως να αποφύγει την προσφυγή στον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης.

Ιταλία: Δυσθεώρατο δημόσιο χρέος

Ο λιγότερο αδύναμος κρίκος των γουρουνιών, πάντως, είναι η Ιταλία, η οποία χρωστά και τα περισσότερα: 1.127 δισ. δολάρια σε ξένες τράπεζες. Η Ιταλία κρατά τους Γάλλους σε αγωνία, αφού στις δικές τους τράπεζες το χρέος της φτάνει τα 418 δισ., ενώ στις γερμανικές... μόνο 153. Παρά το δυσθεώρητο χρέος της, ωστόσο, η Ιταλία είναι λιγότερο εξαρτημένη από τις αγορές και κανείς αναλυτής δεν φοβάται ότι θα φτάσει στα όρια της χρεωκοπίας.