"Ο φόβος των ανθρώπων µπροστά στην αβεβαιότητα"

Του Ρούσσου Βρανά, ΝΕΑ, 14.10.10

"Καμιά άβυσσος δεν παραβγαίνει µε τούτη την έρηµη πατρίδα,/ Με τούτο το κάρβουνο τ’ ουρανού,/ Με τούτο το κάρβουνο του αέρα,/ µολυσµένου από το βούισµα του φόβου», έγραφε ο µεγάλος χιλιανός ποιητής Γκονζάλο Ρόχας, γιος ανθρακωρύχου. Οι εργάτες στο ορυχείο της Χιλής νίκησαν τον φόβο. Χρειάστηκε πρώτα να βρεθούν η γνώση, ο τρόπος, το χρήµα και η πολιτική βούληση που οδήγησαν στη διάσωσή τους. Οµως, η άβυσσος του φόβου θα εξακολουθήσει να καταπίνει αµέτρητους εργάτες του κόσµου κάθε χρόνο. Σαν να είναι η µοίρα τους αυτή. Στον εικοστό πρώτο αιώνα, η αισιόδοξη πίστη στην ικανότητα του ανθρώπου να υποτάξει το άγνωστο και να γίνει αφέντης της µοίρας του έχει υποχωρήσει µπροστά στη µεσαιωνική πεποίθηση πως είναι ανίσχυρος να παλέψει µε τους κινδύνους που τυχαίνουν στον δρόµο του.

Η αβεβαιότητα, που πάντα συνόδευε τον άνθρωπο, δεν είναι πια µια ευκαιρία για να πάρει την τύχη του στα χέρια του, αλλά ένα σήµα κινδύνου µπροστά σε κάθε αλλαγή. Η ζωή µας είναι πληµµυρισµένη από τα χειρότερα δυνατά σενάρια. Παράδειγµα η πρόσφατη έκθεση του οίκου πιστοληπτικής αξιολόγησης S&Ρ που προβλέπει πως το 60% των χωρών του κόσµου θα χρεοκοπήσουν τα πενήντα προσεχή χρόνια. Η µοίρα αυτών των χωρών θα είναι αναπόδραστη. Εκτός εάν... Εκτός εάν οι λαοί τους αποδεχτούν τις αναγκαίες µεταρρυθµίσεις, δηλαδή την περικοπή των δαπανών για την υγεία και τις άλλες κοινωνικές υπηρεσίες και τον περιορισµό των µισθών και των συντάξεων. Επειδή, λέει η έκθεση, ο πληθυσµός του κόσµου γερνάει ολοένα.

Η µακροζωία δηλαδή που ήταν ευχή στη µεσαιωνική εποχή και που κατακτήθηκε µε την πρόοδο του πολιτισµού στη σύγχρονη εποχή, σήµερα γίνεται κατάρα, κίνδυνος προς αποφυγή.

Με σενάρια...
... που επικαλούνται διαρκώς το χειρότερο ενδεχόµενο, λέει ο κοινωνιολόγος Φρανκ Φιουρέντι, θεσµοί και κυβερνήσεις καλούν τους ανθρώπους να οργανώσουν τη ζωή τους γύρω από τον άξονα του φόβου.

Θεσµοποιούν την ανασφάλεια και υποδαυλίζουν ένα αίσθηµα σύγχυσης και αδυναµίας. Μετατρέπουν το χειρότερο ενδεχόµενο σε κάτι απόλυτα φυσιολογικό και εξαιρετικά πιθανό, υποχρεώνοντας τους ανθρώπους να νιώθουν ανίσχυροι και ευάλωτοι ακόµη και µπροστά στην παραµικρή απειλή. Επειδή ο φόβος των ανθρώπων µπροστά στην αβεβαιότητα είναι εκείνο ακριβώς που εκτρέφει αυτούς τους σεναριογράφους. Η ελεύθερη βούληση των ανθρώπων που θέλουν να πάρουν την τύχη τους στα χέρια τους, είναι ο θάνατός τους.

Σαν να ζούµε...
... σήµερα στον οµιχλώδη κόσµο των ταινιών «Μάτριξ», όπου εκείνο ακριβώς που χειραγωγείται είναι η πραγµατικότητα στην οποία κατοικούµε. Η τύχη δεν ευνοεί πια τους τολµηρούς, αλλά εκείνους που αποφεύγουν τους κινδύνους. Η θεοποίηση του φόβου φέρνει την υποταγή στη µοίρα. Δεν αφήνει περιθώρια στην ελεύθερη βούληση και στη διεκδίκηση της αλλαγής. Εµποδίζει τους ανθρώπους να αναλάβουν ή να αποδώσουν ευθύνες. Νοµιµοποιεί µιαν άβυσσο γενικευµένης ανευθυνότητας από την οποία βγαίνουν ζωντανοί µόνο οι ισχυροί.