Αλαιν Τουραίν: Στην εποχή της «µίνι πολιτικής»

Μιχάλης Μητσός, ΝΕΑ 07.09.10

«Αυτό που µ' εντυπωσιάζει είναι η όλο και πιο βαθιά σιωπή γι' αυτά που συµβαίνουν. Το καράβι µπορεί να βυθιστεί ανά πάσα στιγµή, κι εµείς παίζουµε χαρτιά». Αλαίν Τουραίν

Για την ακρίβεια, χαρτιά παίζουν οι πολίτες. Η κυβέρνηση, λέει ο γάλλος κοινωνιολόγος σε συνέντευξή του στη Μοντ, έχει καταγάγει ήδη µια µεγάλη νίκη: να δηµιουργήσει µια εκκωφαντική σιωπή για όλα τα ζητήµατα. Δεν υπάρχουν ιδέες, δεν υπάρχουν λέξεις. Ξαφνικά ο Σαρκοζί ανακαλύπτει ότι για όλα φταίνε οι Ροµά και αποφασίζει να τους απελάσει. Κανείς δεν τον πιστεύει, αλλά οι περισσότεροι αποστρέφουν το βλέµµα τους. Οι συζητήσεις που γίνονται είναι πολύ χαµηλού επιπέδου.

Ολα όσα αφορούν την πραγµατικότητα είναι «µάξι» και όλα όσα αφορούν τις πολιτικές απαντήσεις είναι «µίνι». Ζούµε στην εποχή της «µίνι πολιτικής». Οπως σ’ εκείνες τις οικογένειες τα µέλη των οποίων αποφεύγουν να συζητούν τα ακανθώδη προβλήµατα.

Τα σηµερινά διακυβεύµατα είναι τεράστια, τονίζει ο 85χρονος Τουραίν. Η περίοδος του κοινωνικού τελειώνει, όπως είχε τελειώσει προηγουµένως η περίοδος του πολιτικού, κι ακόµη νωρίτερα η περίοδος του θρησκευτικού. Εχει πέσει στον πλανήτη ένας µετεωρίτης που λέγεται παγκοσµιοποίηση, και η οικονοµία βρίσκεται πλέον εκτός ελέγχου. Αυτό σηµαίνει ότι το κοινωνικό, τα µεγάλα κόµµατα, τα συνδικάτα δεν έχουν πλέον καµιά βαρύτητα. Η διαχείριση της οικονοµίας έχει εξαφανιστεί. Το κοινωνικό έχει γίνει κοµµάτια. Κι αυτό που µένει είναι από τη µια µεριά µια αµυντική και επιθετική στάση που βασίζεται στην κοινότητα, από την άλλη ένας ατοµισµός της κατανάλωσης και της αποκοινωνικοποίησης, και στη µέση µια πολιτική αποκλειστικά επικοινωνιακή, φτιαγµένη από λέξεις, εικόνες και κενό.

Υπάρχει ελπίδα; Διαφαίνονται πουθενά οι προοπτικές κάποιου σοβαρού κινήµατος που µπορεί να αλλάξει την κοινωνία; «Τα µεγάλα κινήµατα που µπορούν να αλλάξουν την κοινωνική µας ζωή προέρχονται από τη βάση», απαντά ο γάλλος καθηγητής. Η δηµοκρατία τροφοδοτείται από τη διαµαρτυρία, από εκείνους που δεν έχουν να φάνε, που δεν έχουν ελευθερία, που δεν µπορούν να εκφραστούν, που δεν εκπροσωπούνται. Οσο πιο χαµηλά κατεβαίνεις τόσο µεγαλύτερη ζωντάνια συναντάς. Κι ο µόνος τρόπος να αγγίξεις αυτούς τους ανθρώπους είναι να υψώσεις τη σηµαία των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. «Τα ανθρώπινα όντα έχουν δικαίωµα να έχουν δικαιώµατα» έλεγε η Χάνα Αρεντ. Οταν µιλάς για βασανιστήρια ή για τον κίνδυνο να λιθοβοληθεί µια γυναίκα, µπορείς να κινητοποιήσεις τον κόσµο. Ας πάρουµε το παράδειγµα του αντιµπερλουσκονικού «Μοβ» κινήµατος στην Ιταλία ή του Δηµοκρατικού «Μove on» στην Αµερική. Δεν υπάρχει οργάνωση, δεν υπάρχει κόµµα ή συνδικάτο, µονάχα το Διαδίκτυο, που κινητοποιεί εκατοµµύρια ανθρώπους. Τα κύµατα απλώνονται από θέµα σε θέµα και επιτρέπουν στους ανθρώπους να αποκτούν επίγνωση των σκανδάλων και να βγαίνουν στους δρόµους.