Το δικαίωμα στην αυθαιρεσία: η εθνική «κοινωνική» μας κουρελού

Της Αντιγόνης Λυμπεράκη,  http://www.huffingtonpost.gr

Το Κοινωνικό Κράτος, σε όλες τις χώρες της Ευρώπης είχε την αφετηρία του σε επιμέρους και ασυντόνιστες πρωτοβουλίες φιλανθρωπίας και κοινωνικής αρωγής. Το πρώτο μισό του 20ού αιώνα διαπιστώθηκαν ελλείψεις και επικαλύψεις -άλλοι δεν έπαιρναν τίποτα, και άλλοι έπαιρναν δυο και τρεις φορές. Η κουρελού των ειδικών ρυθμίσεων αντικαταστάθηκε από ένα σύστημα πρόνοιας (αυτό που λέμε Κοινωνικό Κράτος) που λειτουργούσε με ενιαίους κανόνες. Η επιλεκτική φιλανθρωπία έδωσε τη θέση της στο κοινωνικό δικαίωμα.

Το δίλημμα αυτό αντιμετωπίζουμε έντονα στην Ελλάδα με έναν αιώνα καθυστέρηση. Από τη μια μεριά βρίσκεται η εθνική κοινωνική μας κουρελού, από την άλλη βρίσκεται η πρόκληση να οικοδομηθεί ένα κοινωνικό κράτος δικαίου. Ναυαρχίδα του τελευταίου ήταν και είναι ένα μόνιμο και ενιαίο Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα - το βασικό συστατικό του κοινωνικού δικτύου ασφάλειας. Η μάχη αυτή ξαναδίδεται αυτές τις μέρες με τους ξενόφερτους εκβιαστές στο κοινωνικό κράτος, και τη δική μας πλευρά να επιμένει στην εθνική μας κουρελού.

Ως τώρα το σκορ είναι: Κουρελού εναντίον ΕΕΕ: σημειώσατε 1.

Είναι κοινό μυστικό: για κάθε 10 ευρώ που δαπανώνται σε κοινωνικά επιδόματα στην Ελλάδα, τα 9 δεν εξετάζουν τα εισοδηματικά και περιουσιακά στοιχεία του δικαιούχου. Είναι επιμελώς κρυμμένο μυστικό: δικαιούχοι κοινωνικών επιδομάτων που ανήκουν στο πλουσιότερο 10% του πληθυσμού, λαμβάνουν υψηλότερο επίδομα από εκείνους τους δικαιούχους που ανήκουν στο φτωχότερο 10% του πληθυσμού.

Είναι μια παραδοξότητα που επιμελώς κρύβουμε κάτω από το ωραίο Μεσογειακό μας χαλί: η μερίδα του λέοντος των κοινωνικών δαπανών κατευθύνεται προς τα μεσαία εισοδήματα.

Είναι μια αδιαμφισβήτητη αλήθεια: για να είναι «κοινωνική» η πολιτική των επιδομάτων και των μεταβιβάσεων, πρέπει να συνεξετάζει κατά προτεραιότητα τις πραγματικές ανάγκες των δικαιούχων. Πρέπει να συνεκτιμά το σύνολο των εισοδημάτων και των περιουσιακών στοιχείων. Πρέπει να υπακούει σε σαφείς, γνωστούς και απαρέγκλιτους κανόνες. Σε εμάς όμως, όχι.

Εμείς έχουμε εφεύρει μια πατέντα που στη γλώσσα της υφαντικής λέγεται «κουρελού» και σε ξένες γλώσσες λέγεται πάτσγουορκ. Εμείς ξοδεύουμε εκεί που γουστάρουμε. Και έτσι, αντί να λαμβάνουν εκείνοι που έχουν πραγματική ανάγκη, λαμβάνουν εκείνοι που έχουν δυνατότερη ντουντούκα στο πανηγύρι του πελατειακού και λαϊκίστικου χορού. Τι κι αν το αποτέλεσμα είναι να αυξάνουμε αντί να μειώνουμε τις κοινωνικές ανισότητες μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις;

Εμάς έτσι μας αρέσει.

Αρέσει στους λαϊκιστές της δεξιάς που έβαλαν τα θεμέλια του οικοδομήματος της κοινωνικής πολιτικής.

Αρέσει και στους σοσιαλιστές-λαϊκιστές που έριξαν τους ορόφους των υποσχέσεων και της τυφλής παροχολογίας -εξυπηρετώντας, φυσικά, πρώτα το δικό τους κομματικό ακροατήριο.

Αρέσει και στους «υπεύθυνους συγκυβερνήτες των ΝΔ και ΠΑΣΟΚ» που διαχειρίστηκαν τα μνημόνια και αντί να μαζέψουν τα απόνερα της γενναιοδωρίας-με-δανεικά, μοίρασαν κι άλλες υποσχέσεις -σε Καλαματιανούς και λοιπές δημοκρατικές δυνάμεις. Όπως αυτές του ασφαλιστικού Λοβέρδου-Κουτρουμάνη με τις μητέρες ανηλίκων κάτω από τα 50 -που τους επέτρεπε να θεμελιώσουν «δικαίωμα πρόωρης συνταξιοδότησης» ώστε να βγουν στα 50 με το παιδί τους να έχει φτάσει μέχρι και 30 ετών.

Δυστυχώς φαίνεται πως αρέσει και στην «πρώτη φορά αριστερά». Στις συζητήσεις με τους θεσμούς που εξελίσσονται αυτές τις μέρες, η ελληνική πλευρά ανθίσταται σθεναρά στη θέσπιση του μόνου σύγχρονου εργαλείου Κοινωνικής Πολιτικής: δηλαδή αρνείται τη θέσπιση του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος και προσπαθούν να μας κρατήσουν στη λογική της κουρελούς. Μιας άθλιας, κοινωνικά άδικης, δαπανηρής και ταυτοχρόνως διάτρητης κουρελούς.

Τι κρίμα. Και ακόμα πιο κρίμα, που μέχρι τις εκλογές του 2012, στο εκλογικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ φιγουράριζε το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα σε περίοπτη θέση -πρώτο τραπέζι πίστα! Στη θέση του ΕΕΕ έχει μπει η κάρτα αλληλεγγύης. Η κάρτα αυτή αποτελεί μια ψηφιακή εκδοχή της γνωστής μας κουρελούς -ποικίλα κριτήρια για την επιδότηση επιμέρους αναγκών επιμέρους κατηγοριών δικαιούχων, χωρίς να προσπαθεί να βάλλει ενιαίους κανόνες που θα μπορούσαν να εντάξουν τους δικαιούχους σε ένα ενιαίο σύστημα. Το αποτέλεσμα είναι να μην πληροί το βασικό ζητούμενο για ένα σύγχρονο κοινωνικό δίχτυ ασφάλειας: να ξέρει κάποιος πως αν του/της τύχει κάποια αναποδιά, αυτή δεν θα οδηγήσει σε συνολική καταστροφή..

Μήπως, τελικά, το ΣΥΝ του ΣΥΡΙΖΑ σημαίνει ΣΥΝ στη συντήρηση και ΠΛΗΝ στην πρόοδο;