Να εκλέξουμε άλλες ελίτ;

 Του Γιώργου Σιακαντάρη, Athens Voice

«Ύστερα από την εξέγερση της 17ης Ιούνη / ο γραμματέας της Ένωσης Λογοτεχνών / έβαλε και μοιράσανε στη λεωφόρο Στάλιν προκηρύξεις / που λέγανε πως ο λαός / έχασε την εμπιστοσύνη της κυβέρνησης / και δεν μπορεί να την ξανακερδίσει / παρά μονάχα με διπλή προσπάθεια. Δεν θα ’ταν τότε πιο απλό, η κυβέρνηση να διαλύσει τον λαό / και να εκλέξει έναν άλλον…;» Θα μπορούσαμε να αντιγράψουμε αυτούς εδώ τους πολύ γνωστούς στίχους του Μπρεχτ, αντικαθιστώντας μόνο μια λεξούλα για να αποδώσουμε το τι χρειάζεται σήμερα η Ελλάδα και η Ευρώπη. Αντί να «εκλέξουν ένα άλλο λαό», θα έπρεπε να «εκλέξουν μια άλλη ελίτ».  Όσο αφορά τις ελληνικές ελίτ, αν κανείς μελετήσει το εξαιρετικό βιβλίο του Γ.Β. Δερτιλή «Η ιστορία του ελληνικού κράτους (1830-1920)», που επανεκδόθηκε πρόσφατα από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, θα καταλάβει πως το μείζον πρόβλημα της χώρας, στη μακρά της ιστορία, ήταν ο τρόπος που οι ισχυρές τάξεις συνάρθρωναν τα δικά τους συμφέροντα με τις προσδοκίες ατομικής ανόδου των αγροτικών και των μικροαστικών στρωμάτων. Μια «αφύσικη» συναλλαγή που αφενός δεν επέτρεπε στις «ελίτ» να λειτουργήσουν ως τέτοιες και αφετέρου δεν επέτρεπε στα μεσαία και στα φτωχότερα στρώματα, να αναζητούν ταξικές και όχι πελατειακές λύσεις. Έτσι αντί να καθόμαστε σήμερα και να κατηγορούμε μόνο τα επιφαινόμενα της κρίσης, τον κρατισμό, το λαϊκισμό, το πολιτικό σύστημα, θα έπρεπε να προσεγγίσουμε την κύρια αιτία, που είναι πως αυτή εδώ η χώρα δεν είχε ελίτ αντάξιες του ονόματός τους. Δεν γέννησαν από μόνοι τους ο κρατισμός και ο λαϊκισμός τη χρεοκοπία, αν και η συμβολή τους σ’ αυτήν είναι μεγάλη, αλλά η ασταθής ισορροπία μεταξύ των ταξικών παραγόντων αυτής εδώ της χώρας. Το ζήτημα δεν είναι «φιλολογικό».

Έτσι και σήμερα οι ελληνικές ελίτ αντί να συντάσσονται με την κάθε «νέα» εξουσία για να λάβουν τα όχι λίγα ψίχουλα εξουσίας που τους αναλογούν ή να κουνούν το δάχτυλο στον «ψεκασμένο λαό», θα έπρεπε επιτέλους να μπουν στο πετσί του «παραγωγικού» ρόλου τους. Και φυσικά να μη θεωρούν πως οι «ελίτ» που πρέπει να φύγουν, είναι μόνο «οι ελίτ των άλλων». Ο δε ελληνικός λαός, με τη σειρά του, αποφεύγοντας το λαϊκίστικο αντι-ελιτισμό και τη ψευτογοητεία της «εθνικής αξιοπρέπειας», θα πρέπει και αυτός επιτέλους «να εκλέξει άλλες ελίτ».

Την ίδια περίοδο και στην Ευρώπη, οι ελίτ για λόγους βραχυπρόθεσμου συμφέροντός τους ακολουθούν πολιτικές που ουσιαστικά αναπαραγάγουν την αδιέξοδη πορεία της. Μιας πορεία που οδηγεί στη διεύρυνση των άκρων και στην απογοήτευση από την πολιτική. Η αδυναμία εξόδου από το υπερφιλελεύθερο παράδειγμα (μείωση του κόστους εργασίας, γενική απελευθέρωση των εργασιακών σχέσεων, ανεξέλεγκτη λειτουργία των χρηματιστηριακών αγορών) έστρωσε τον ιδεολογικό δρόμο στις αποδομητικές για την Ευρώπη πολιτικές. Μια πολιτική που οδήγησε στο κατά Κόλιν Κράουτς μοντέλο των μετόχων και στην κυριαρχία της «Μεγάλης Εταιρείας». Μοντέλο που εγκατέλειψε τον κυρίαρχο ρόλο της παραγωγής και της κατανάλωσης ως βάση για τον προσδιορισμό της οικονομικής ανάπτυξης.

Ο παγκόσμιος καπιταλισμός δεν κατόρθωσε να δει έγκαιρα, το 2008, τη χιονοστιβάδα της κατάρρευσης του χρηματοπιστωτικού συστήματος και της πολιτικής του «μουτζούρη» των στεγαστικών δανείων. Αυτό ήταν το πραγματικό τέλος του μοντέλου της συναίνεσης της Ουάσινγκτον. Δυστυχώς όμως οι ευρωπαϊκές ελίτ είναι ακόμη αγκυλωμένες σ’ αυτό και δεν βλέπουν πέρα από τις δικές τους ιδεοληψίες.

Η λύση είναι η «αλλαγή» τους. Μόνο που αυτό δεν μπορεί να γίνει με τον τρόπο που το επιδιώκει ο ΣΥΡΙΖΑ, γιατί αυτός ο τρόπος τού «έχουμε πόλεμο» αντί «κάνουμε διάλογο», του καταστροφικού βαρουφάκειου «θα αναγκαστούν να συμφωνήσουν», διευκολύνει τις κυρίαρχες στην Ευρώπη υπερφιλελεύθερες ελίτ να σκληρύνουν τη στάση τους. Τις αναπαράγει αντί να τις αλλάζει. Αυτός ο τρόπος θυμίζει τον Καραγκιόζη – «θα μας δείρουν, θα μας δείρουν, θα ιδρώσουν, θα κρυώσουν, θα πεθάνουν».

Το άρθρο του Γερμανού ηγέτη του γερμανικού Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος Ζίγκμαρ Γκάμπριελ και του Γάλλου υπουργού των Οικονομικών Εμανουέλ Μακρόν, το οποίο δημοσιεύτηκε στις 4 Ιουνίου στη «Die Welt», παρά τις μεγάλες αμφισημίες του δείχνει μια κατεύθυνση προς μια Ευρώπη «με δημοσιονομική ικανότητα πέρα από τους εθνικούς προϋπολογισμούς», μια Ευρώπη στην οποία οι ελίτ και οι λαοί θα διέπονται από περισσότερο κοινοτικό πνεύμα. Όχι όμως μια Ευρώπη όπως την εννοούν οι Τσίπρας - Λαφαζάνης