Προς ένα Ευρωπαϊκό Μέτωπο;

Του Κίμωνα Χατζημπίρου *, Εφημερίδα των Συντακτών

Η ελληνική χρεοκοπία δεν προκαλεί έκπληξη στους διεθνείς αναλυτές. Επί χρόνια χαρακτηρίζεται η Ελλάδα ως η τελευταία χώρα της Ευρώπης που δεν έχει αποβάλει τη λογική του υπαρκτού σοσιαλισμού. Στην εφαρμογή των μνημονίων αποφεύχθηκαν επιμελώς όσες δομικές αλλαγές αποσκοπούσαν σε απαλλαγή από αυτό το χαρακτηριστικό και η εγκαθίδρυση κεφαλαιοκρατικής δημοκρατίας και κοινωνικού κράτους δυτικοευρωπαϊκού τύπου. Τώρα, η αντίσταση στον εξευρωπαϊσμό συνεχίζεται με ζήλο από τις αντικαπιταλιστικές και εθνικιστικές δυνάμεις που ανέβηκαν στην εξουσία. Εντούτοις, επιμένει η αναντίρρητη πολιτική πραγματικότητα: στη Βουλή και στην κοινωνία, μια σαφής πλειοψηφία τάσσεται υπέρ μιας συμφωνίας που θα δεσμεύει τους εταίρους και τη χώρα στον ευρωπαϊκό δρόμο. Ο πρωθυπουργός δείχνει αποφασισμένος να επιμείνει στο ευρώ, είναι δε πιθανό ότι θα επιβάλει την πολιτική του γραμμή, δεδομένου ότι η προσωπική του ισχύς δεν συγκρίνεται με το ανερμάτιστο εσωκομματικό μωσαϊκό νεοκομμουνιστών, μαοϊκών, τροτσκιστών ή εθνολαϊκιστών που έχει απέναντι. Πέρα όμως από την επικύρωση, θα βρει μεγάλες δυσκολίες κατά την επακόλουθη εφαρμογή μιας συμφωνίας αντίθετης προς το κρατικιστικό μοντέλο ανάπτυξης που έχουν στον νου τους τα περισσότερα κυβερνητικά στελέχη. Ακόμα και αν η πρόταση από την Ευρώπη δεν συγκεντρώσει τις ψήφους της κυβερνητικής πλειοψηφίας, θα επικυρωθεί με θετικές ψήφους βουλευτών από άλλα κόμματα. Μικρή πιθανότητα υπάρχει να συγκροτηθεί στη συνέχεια ένα νέο, ενωτικό, κυβερνητικό σχήμα από την παρούσα Βουλή, με άλλη σύνθεση και πολιτική, στηριγμένο σε πλειοψηφία διαμορφωμένη εκ των πραγμάτων.

Μικρή, επίσης, η πιθανότητα ενός δημοψηφίσματος που θα παρέκαμπτε μεν τις εσωκομματικές διαφωνίες στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά θα προκαλούσε σοβαρές αναταραχές στην οικονομία.

Αν η δύσκολη επικύρωση στη Βουλή υπονομεύει την κυβερνητική πορεία, τη λύση ίσως δώσουν οι εκλογές, όπου η εσωκομματική αντιπολίτευση του 44% της Κεντρικής Επιτροπής δύσκολα θα διεκδικούσε πάνω από το 5% των ψήφων.

Πάντως, μόνο μια αταλάντευτη ευρωπαϊκή επιλογή του πρωθυπουργού, που θα σφραγιστεί με αλλαγή της κυβερνητικής πλειοψηφίας ή με προσφυγή στις κάλπες, θα παρότρυνε την έλευση ξένων επενδύσεων και την επιστροφή των καταθέσεων, ώστε να αμβλυνθούν οι κοινωνικές δυσκολίες από την εφαρμογή της συμφωνίας. Στην αντίθετη περίπτωση, οι επιτακτικές ανάγκες της χώρας ωθούν στη διαμόρφωση ενός ευρωπαϊκού μετώπου.

Αν γινόταν δημοψήφισμα, το Ευρωπαϊκό Μέτωπο θα ήταν μονόδρομος. Υπό την καθοδήγηση ενός επιτελείου πολιτικών και προσωπικοτήτων, θα υποστηριζόταν από τη Νέα Δημοκρατία, το Ποτάμι, το ΠΑΣΟΚ, μέρος του ΣΥΡΙΖΑ και όλες τις πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις που επιθυμούν με κάθε τίμημα την παραμονή της χώρας στην Ευρώπη.

Η ισχυρή δημοσκοπική επίδοση του ευρώ, που έχει πολλαπλώς καταγραφεί, είναι σημαντική πολιτική προίκα, ενώ άξια προσοχής είναι μια ασυνάρτητη πολιτική πραγματικότητα: στο στρατόπεδο όσων δεν θέλουν το ευρώ ή θέτουν ανεδαφικούς όρους στους εταίρους συνευρίσκονται Χρυσή Αυγή, ΑΝ.ΕΛΛ., ΚΚΕ, συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ και παντοειδείς αριστεριστές.

Προκύπτει, λοιπόν, ως φυσική συνέπεια, η προοπτική ενός πολιτικού σχηματισμού των μη ακραίων. Ενας τέτοιος σχηματισμός απαιτείται να είναι ενιαίο κόμμα για να ελπίζει στην πρώτη θέση και στο πριμ των 50 εδρών, αν γίνουν βουλευτικές εκλογές, που θα αποκτούσαν τον χαρακτήρα διλήμματος.

Η δυναμική του θα εκτεινόταν στο σύνολο των φιλοευρωπαίων ψηφοφόρων, περιλαμβανομένων των οπαδών του ΣΥΡΙΖΑ που θέλουν οπωσδήποτε παραμονή στο ευρώ και εξασφάλιση της ευρωπαϊκής πορείας της χώρας. Η συνέχιση της λειτουργίας των υπαρχόντων κομμάτων θα ήταν δυνατή, αρκεί να μη μετάσχουν στις εκλογές και τα μέλη τους να στελεχώσουν τους εκλογικούς συνδυασμούς του Μετώπου.

Μια τέτοια εξέλιξη θα εξυπηρετούσε ίσως και τη Ν.Δ. παγώνοντας προς το παρόν το πρόβλημα ηγεσίας της. Η διάρκεια ζωής του σχηματισμού θα περιοριζόταν κατ’ αρχάς σε μια κοινοβουλευτική περίοδο, αλλά, αν εμφάνιζε πολιτική δυναμική, θα μπορούσε να παραταθεί επί όσο χρόνο είναι απαραίτητος για να κατοχυρωθεί η Ελλάδα ως κανονική δυτική χώρα.

Ενα Ευρωπαϊκό Μέτωπο που θα κατέλθει ως κόμμα στις εκλογές θα χρειαστεί να επιλέξει αρχηγό με ηγετικά προσόντα. Ενα πολιτικό πρόσωπο θα ήταν εύλογο να ανήκει στη μεγαλύτερη πολιτική ομάδα, αλλά ταυτόχρονα να είναι αποδεκτό από άλλες ομάδες, π.χ. κεντροαριστερές. Μια ανεξάρτητη προσωπικότητα, χωρίς ενεργό ανάμειξη στην κεντρική πολιτική θα έπρεπε να είναι άμεμπτη, με πολιτική σκέψη και ευρύ επιστημονικό ή κοινωνικό κύρος.

* καθηγητής ΕΜΠ (Οικολογία και Περιβαλλοντική Πολιτική)