Βλέπετε, κύριε Κουβέλη!

Του Νίκου Μαραντζίδη, Καθημερινή

Ξ​​έρω πως οι περισσότεροι από εσάς θα εκπλαγείτε δυσάρεστα από τον τίτλο του άρθρου. Σε αυτές τις δραματικές στιγμές για τη χώρα, το να αναφέρεται κανείς σε έναν πρώην ηγέτη ενός μικρού κόμματος δείχνει εκτός θέματος. Είναι αλήθεια, πως την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές η κατάσταση παραμένει αβέβαιη και θολή. Οπως έχουν τα πράγματα, με την απόφαση για διενέργεια δημοψηφίσματος από τον πρωθυπουργό η χώρα θα ζήσει πιθανότατα τις απρόβλεπτες συνέπειες μιας χρεοκοπίας. Οποια και αν είναι η κατάληξη του δημοψηφίσματος, οι περισσότεροι άνθρωποι αναρωτιούνται ποια ήταν η χρησιμότητα των πρόωρων εκλογών. Οι σώφρονες πολίτες αντιλαμβάνονται πως έως εδώ φτάσαμε επειδή οι πολιτικές ηγεσίες όχι μόνο δεν στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων, αλλά δυστυχώς έκαναν ό,τι περνούσε από το χέρι τους για να πάνε τα πράγματα προς τον γκρεμό. Εδώ ακριβώς έγκειται η περίπτωση της ΔΗΜΑΡ του κ. Φ. Κουβέλη. Το κόμμα της Δημοκρατικής Αριστεράς, γνωστότερο ως ΔΗΜΑΡ, ιδρύθηκε το 2010 από αποχωρήσαντα μέλη της Ανανεωτικής Πτέρυγας του Συνασπισμού. Η ΔΗΜΑΡ, αν και αριστερό κόμμα, αυτοπροσδιορίστηκε ως ένα φιλοευρωπαϊκό κόμμα που επιδίωκε την περαιτέρω εμβάθυνση της Ευρωπαϊκής Ενωσης και υποστήριξε με θέρμη την παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ. Ως κόμμα του Δημοκρατικού Σοσιαλισμού αντιπαρατέθηκε με φαινόμενα βίας και εξτρεμισμού κάθε είδους, ενώ υπερασπίστηκε τη θεσμική νομιμότητα και την εύρυθμη λειτουργία των θεσμών.

Επιπλέον, η ρητορική του κόμματος πήρε αποστάσεις από τις συνηθισμένες λαϊκιστικές κορώνες των κομμάτων της Αριστεράς, που είναι έτοιμα να υπερασπιστούν κάθε συλλογικό αίτημα, ακόμη και το πιο παράλογο. Ο πρόεδρος του κόμματος, κ. Φ. Κουβέλης, καταγράφηκε ως ένας μετριοπαθής, μειλίχιος και αξιοπρεπής άνθρωπος, ένας πραγματικός κύριος αναμφίβολα, του οποίου οι παρεμβάσεις αν μη τι άλλο συνέβαλαν στη διατήρηση του όποιου κύρους της πολιτικής ζωής, ιδιαίτερα σε μια εποχή που το Κοινοβούλιο είχε υπεραφθονία σε «νούμερα» πάσης φύσεως.

Τότε πού βρίσκεται το πρόβλημα; Πώς δικαιολογείται ο σημερινός τίτλος του άρθρου; Ακριβώς λοιπόν επειδή η ΔΗΜΑΡ γέννησε ελπίδες πως θα μπορούσε να υπάρχει μια σοβαρή μεταρρυθμιστική αριστερά στη χώρα μας, η διάψευση αυτών των προσδοκιών υπήρξε παταγώδης. Να το πούμε απλά: στο μέτρο των μεγεθών της, η ΔΗΜΑΡ και ο πρόεδρός της από το 2012 μέχρι και τις εκλογές του 2015 ταυτίστηκαν με όλες τις λανθασμένες επιλογές που θα μπορούσαν να υπάρξουν. Οι λανθασμένες αυτές επιλογές υπήρξαν αναμφίβολα καταστροφικές για τη χώρα.

Κατ’ αρχάς, τον Μάιο του 2012, μετά τις εκλογές στις οποίες η ΔΗΜΑΡ έλαβε 6% (όταν το πρώτο κόμμα η Ν.Δ. έλαβε 18% και ο ΣΥΡΙΖΑ 16%), ο πρόεδρός της Φ. Κουβέλης αρνήθηκε να μετάσχει σε κυβέρνηση συνασπισμού, αφήνοντας έτσι τα πράγματα να οδηγηθούν σε αδιέξοδο και να έχουμε για ένα μήνα μια ακραία πόλωση που εκτίναξε τον βασικό ανταγωνιστή της ΔΗΜΑΡ μέσα στο κεντροαριστερό ακροατήριο, τον ΣΥΡΙΖΑ από το 16% στο 27%. Πόσο πολιτικό μυαλό χρειαζόταν για να καταλάβει κανείς πως οι διαδοχικές εκλογές θα οδηγούσαν μαθηματικά σε πόλωση και ενίσχυση του μεγαλύτερου αριστερού κόμματος;

Μετά τις εκλογές του Ιουνίου, η ΔΗΜΑΡ εισήλθε στην κυβέρνηση χωρίς να θέσει κανένα ουσιαστικό θέμα θεσμικής μεταρρύθμισης. Αφήνω κατά μέρος όλα τα άλλα και κρατάω εδώ μόνο ένα: την αλλαγή του εκλογικού νόμου. Γιατί η ΔΗΜΑΡ δεν απαίτησε την κατάργηση του εξωφρενικού μπόνους των 50 εδρών, που θα οδηγούσε σε αναλογικό εκλογικό σύστημα; Πόσο πολιτικό μυαλό χρειαζόταν για να κατανοήσει κανείς πως, σε μια συμμαχική κυβέρνηση σε περίοδο οικονομικής κρίσης, τον λογαριασμό τον πληρώνει στο τέλος το μικρότερο κόμμα της κυβέρνησης προς όφελος των λαϊκιστών, ειδικά μάλιστα εάν ο εκλογικός νόμος ευνοεί την πόλωση;

Το 2013, με αφορμή το κλείσιμο της ΕΡΤ, η ΔΗΜΑΡ αποχώρησε άγαρμπα από την κυβέρνηση Σαμαρά. Με τη στάση της αυτή δεν βοήθησε ούτε την κυβέρνηση ούτε τον εαυτό της, καθώς όχι μόνο απομονώθηκε αλλά ουσιαστικά αυτοακυρώθηκε ως πολιτικό εγχείρημα. Μετά την κυβερνητική αποτυχία της ΔΗΜΑΡ ήταν φανερό πως οι έννοιες μεταρρύθμιση και Αριστερά έπαιρναν οριστικό διαζύγιο.

Τέλος, στη διαδικασία εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας, τον Δεκέμβριο του 2014, ο κ. Κουβέλης δεν στάθηκε ούτε εκεί στο ύψος των περιστάσεων. Επέλεξε να συμβάλει στην πτώση της κυβέρνησης, αρνούμενος να υπερψηφίσει έναν πρόεδρο (ίσως και τον εαυτό του). Εστω κι αν τυπικά οι ψήφοι της ΔΗΜΑΡ δεν αρκούσαν για να εκλεγεί ο Πρόεδρος, είναι απολύτως βέβαιο πως μια θετική τοποθέτηση της ΔΗΜΑΡ θα δημιουργούσε μιαν άλλη δυναμική στην προσπάθεια να μη γίνουν καταστροφικές πρόωρες εκλογές. Σε μια τέτοια περίπτωση, η χώρα δεν θα ζούσε τη σημερινή τραγωδία.

Τώρα, βέβαια, είναι αργά για δεύτερες σκέψεις. Οπως έλεγε ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης, στην πολιτική ισχύει περισσότερο από οπουδήποτε αλλού η ρήση: μετά την απομάκρυνση εκ του ταμείου, ουδέν λάθος αναγνωρίζεται!

* Ο κ. Νίκος Μαραντζίδης είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Καρόλου στην Πράγα και στο Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας.