(Αντι)ευρωπαϊκή Αριστερά

Του  Π.Κ. Ιωακειμίδη, ΝΕΑ

Στη μνήμη του Μ. Παπαγιαννάκη
Καθώς το ΠΑΣΟΚ-Δημοκρατική Παράταξη ετοιμάζεται γιά ένα κρίσιμο συνέδριο και η χώρα βρίσκεται σε βαθιά σύγχυση γύρω από βασικές πολιτικές ιδέες, καλό είναι να ξεκαθαρίσουν ορισμένες έννοιες όπως .π.χ. αυτή της Αριστεράς . Να ξεκαθαρίσει ιδιαίτερα τι είναι και τι δεν είναι ευρωπαϊκή Αριστερά . Πρώτα απ’ όλα, η ευρωπαϊκή Αριστερά δεν είναι φονταμενταλιστική. Έτσι ενώ είναι προσηλωμένη σε αξίες δεν είναι καθόλου δογματική σε ιδέες και σε αναζήτηση. Είναι ανοιχτή στο καινούργιο, στην αναζήτηση του καινοτόμου, στον πειραματισμό, στην αποδοχή των ανοιχτών οριζόντων και στην περιπέτεια των νέων ιδεών. Κοιτάζει προς το μέλλον, δεν ανακυκλώνει τους μύθους ενός ωραιοποιημένου παρελθόντος. Με απλά λόγια, η ευρωπαϊκή Αριστερά δεν είναι ολοκληρωτική. Είναι βαθύτατα δημοκρατική. Κάθε ολοκληρωτισμός με οποιονδήποτε μανδύα τη βρίσκει αντίθετη. Δεύτερον, η ευρωπαϊκή Αριστερά δεν είναι και δεν μπορεί εξ ορισμού να είναι... αντι-ευρωπαϊκή, να αντιστρατεύεται δηλαδή την ευρωπαϊκή ενοποίηση. Αν και ξεκίνησε από συντηρητικές δυνάμεις, η διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης συνιστά το πλέον αριστερό σχέδιο που μπορεί να συνδυάζει τις κεντρικές αξίες της Αριστεράς (δημοκρατία, κοινωνική δικαιοσύνη, αλληλεγγύη) με την επιτακτική ανάγκη να απαντηθούν οι υπερεθνικές προκλήσεις του σήμερα, όπως της παγκοσμιοποίησης και της δημοκρατικής κανονιστικής εμπλαισίωσης, της ανάπτυξης, της κλιματικής αλλαγής, ανακατανομής, κ.λπ.
Επομένως, η ευρωπαϊκή Αριστερά δεν μπορεί να αντιστρατεύεται την εγκαθίδρυση της υπερεθνικής Πολιτικής Ένωσης σε ομοσπονδιακές, δημοκρατικές βάσεις με την εκχώρηση μέρους της εθνικής κυριαρχίας για το σκοπό αυτό. Η Πολιτική Ένωση είναι η προϋπόθεση για μια «άλλη, καλύτερη κοινωνική Ευρώπη».

Τρίτον, και ως συνέπεια των προηγούμενων, η ευρωπαϊκή Αριστερά δεν μπορεί να είναι εθνολαϊκιστική. Αριστερά και εθνολαϊκισμός δεν συμβιβάζονται με τίποτα. Η οποιαδήποτε προσπάθεια για κάτι τέτοιο οδηγεί σε τερατογενέσεις. Στη λογική αυτή, η Αριστερά απεχθάνεται τα δημοψηφίσματα, καθώς υπονομεύουν την κοινοβουλευτική δημοκρατία. Τέλος, η σύγχρονη ευρωπαϊκή Αριστερά δεν λατρεύει τον κρατισμό. Το κράτος έχει εξόχως σημαντικό ρόλο στην προώθηση της κοινωνικής δικαιοσύνης. Αλλά δεν αποτελεί την απάντηση σε «κάθε νόσο». Και το κράτος πρώτα απ’ όλα πρέπει να είναι αποτελεσματικό. Όπως έδειξε σε μια πρόσφατη ομιλία του στην Αθήνα ο καθηγητής της LSE K. Featherstone, η αναποτελεσματικότητα του ελληνικού κράτους ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για την τρέχουσα κρίση. Κοντολογίς , η σύγχρονη προοδευτική ευρωπαϊκή Αριστερά είναι η Αριστερά της Σοσιαλδημοκρατίας. Και αυτή είναι το ζητούμενο για τη σημερινή Ελλάδα...

* Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Research Associate της LSE.