Έξι βδομάδες στα Γόμορρα

Το editorial του νέου τεύχους #52, Φεβρουάριος 2015, του Books' Journal, που κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία και στα περίπτερα. 

H Ευρώπη, υποτίθεται για πρώτη φορά μετά το μεσοπόλεμο, είδε αποφασιστική εκλογική νίκη της Αριστεράς στην ήπειρο. Ριζοσπαστικής μάλιστα! Η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ εξυπηρετεί πολλά μοντέλα. Από τα αντιευρωπαϊκά εθνικιστικά και ακροδεξιά μοντέλα, μέχρι τους ένθερμους υποστηρικτές της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης! Η αλήθεια είναι πως η κυβερνητική συνεργασία του ΣΥΡΙΖΑ με τους ΑΝΕΛ πάγωσε τα χαμόγελα των τελευταίων. Μπορεί στην Ελλάδα να αρεσκόμαστε στο γραφικό και το γκροτέσκο των «ψεκασμών», όμως η Ευρώπη χωρίς δεύτερη σκέψη είδε συνεργασία ριζοσπαστικής Αριστεράς με άκρα Δεξιά. Η ερμηνεία έρχεται φυσιολογικά: ο λαϊκισμός στην εξουσία! Από μέσο κατάληψης κυβερνητικής πλειοψηφίας, ο λαϊκισμός επιχειρείται να την ασκήσει κιόλας. Ελαφρά παγωμάρα, εκτός από τους πρωταθλητές του εθνολαϊκισμού, τη Λε Πεν, τον Φάρατζ και λοιπές αντιευρωπαϊκές δυνάμεις. Η επίσημη Ευρώπη περιμένει να δει τις επίσημες θέσεις της νέας κυβέρνησης. Ο ΣΥΡΙΖΑ ξεκίνησε αντιφατικά. Με το καλημέρα, πρόλαβε να συγκρουστεί με τον κ. Σουλτς και τον κ. Ντάισελμπλουμ, διαψεύδοντας τα περί «κυβιστήσεως» και τα περί εκστρατείας καθησυχασμού των εταίρων. Έστω κι αν ο παιγνιοθεωρητικός, προφήτης του ξηλώματος του πουλόβερ της ευρωζώνης, μόνο που δεν ορκίστηκε στο BBC πως όλα ήταν μπλόφα! [τα επεισόδια με τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Κοτζιά και τον υπουργό Άμυνας Πάνο Καμμένο έχουν επίσης σημασία, αλλά προφανώς θα αποκτούσαν εφιαλτικό βάρος εάν οριστικοποιούνταν η κατάρρευση].

Υπάρχουν όμως και οι αμείλικτες αγορές. Αυτοί δηλαδή που βάζουν τα λεφτά τους αντί για τα λόγια τους. Μετά τα καταστροφικά υψηλά της πρώτης εβδομάδας του έτους, οι αγορές, με τη βεβαιότητα της επικράτησης του ΣΥΡΙΖΑ, προεξοφλούσαν μια μετριοπαθή στάση και είχαν ηρεμήσει κάπως. Δυο μέρες μετά τις εκλογές, αμέσως μετά την επισημοποίηση της συνεργασίας ριζοσπαστικής Αριστεράς και άκρας Δεξιάς, τα ελληνικά ομόλογα εκτινάχθηκαν και οι ελληνικές τράπεζες κατακρημνίσθηκαν. Καθαρό μήνυμα της εκτίμησης πως το ελληνικό πλοίο πολύ δύσκολα θα αποφύγει τα βράχια.

Πού βρίσκεται η χώρα τη μέρα που αναλαμβάνει η νέα κυβέρνηση; Τα έσοδα του προϋπολογισμού έχουν ξεφύγει και τα διαθέσιμα του Δημοσίου επαρκούν οριακά μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου. Δεν υπάρχει κανείς στον πλανήτη διατεθειμένος να δανείσει τη χώρα. Η μόνη προοπτική να αποφύγει η Ελλάδα και την τυπική χρεοκοπία εξαρτάται από την άμεση συμφωνία της κυβέρνησης με την ΕΚΤ. Αλλά ακόμη κι αυτή η συμφωνία θα είναι ένα φιλί της ζωής που θα καθυστερήσει την καταστροφή – θα επιτραπεί στην κυβέρνηση να αντλήσει ρευστότητα από τις καταρρέουσες τράπεζες, στραγγαλίζοντας την οικονομία. Χωρίς τη συμφωνία της ΕΚΤ η μόνη λύση είναι η άντληση των διαθεσίμων των δημόσιων οργανισμών. Μετά τι; Ίσως, αντί να εξαγγέλλονται συλλαλητήρια έχθρας προς την Ευρώπη, πρέπει να μιλήσει άμεσα ο νέος πρωθυπουργός με τον κύπριο πρόεδρο.

Η αλήστου μνήμης κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου, εμπρός στο φάσμα της ήττας που διαγράφηκε με τις ευρωεκλογές, με περισσό κυνισμό σχεδίασε τις συνθήκες ασφυξίας. Άφησε τη χώρα χωρίς χρηματοδότηση, διέλυσε την εμπιστοσύνη των αγορών, έκαψε στην πράξη ακόμη και την προληπτική γραμμή στήριξης, αρνήθηκε την παράταση του προγράμματος στήριξης, άφησε τα έσοδα να εκτροχιασθούν. Ο διάδοχός της είτε θα γινόταν πιο μνημονιακός από το μνημόνιο ή έπρεπε να προχωρήσει σε έκτακτες λύσεις. Η ελπίδα είναι, ακόμα, πως η νεοπαγής κυβέρνηση θα ακολουθήσει τη μόνη οδό που μπορεί να σώσει τη χώρα από την καταστροφή: να συνεργασθεί με ειλικρίνεια με τους εταίρους. Δόξα τω πελατειασμώ των προηγουμένων, υπάρχουν πολλές πρωτοβουλίες που μπορεί να αναληφθούν, με την ενθουσιώδη υποστήριξη των εταίρων, οι οποίες θα απαλύνουν τις επιπτώσεις του προγράμματος για τους πολίτες ενώ δεν θα ξεφεύγουν από τους στόχους του. Σε τελευταία ανάλυση, ο σοσιαλισμός μπορεί να περιμένει ένα εξάμηνο – να έχει και κάποιο υλικό υπόβαθρο!

Τις επόμενες έξι εβδομάδες, εάν θέλουμε να ελπίζουμε ότι θα σωθεί η χώρα, η κυβέρνηση πρέπει να προχωρήσει σε σειρά ενεργειών αντίθετων προς τις προεκλογικές εξαγγελίες του ΣΥΡΙΖΑ. Αυτές είναι: αίτημα παράτασης του προγράμματος στήριξης, συνεννόηση με ΕΚΤ με διαβεβαίωση πορείας για τουλάχιστον ένα εξάμηνο, άμεση έναρξη διαπραγματεύσεων για την ολοκλήρωση της εκκρεμούς τελευταίας αξιολόγησης, έναρξη διαπραγματεύσεων για την επόμενη μέρα. Οι ενέργειες αυτές είναι οι ελάχιστες για τη διασφάλιση της χώρας από τον ξαφνικό θάνατο. Θα χρειασθεί να ληφθούν μέτρα που η λαϊκιστική ρητορική απέκλειε. Οι συνθήκες δεν πρόκειται να βελτιωθούν μέχρις ότου υπάρξει συμφωνία με τους εταίρους για την αξιολόγηση και τις εκταμιεύσεις των δόσεων. Αν υπάρχει, η ευρωπαϊκή-ρεαλιστική πτέρυγα του ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να υποστηριχθεί. Ακόμη και από τους μεγάλους ηττημένους των εκλογών. Διαφορετικά η καταστροφή, είτε ως ξαφνικός θάνατος είτε ως αργή σήψη με έκτακτα μέτρα προστασίας του νομίσματος –από το οποίο πρακτικά θα είμαστε έξω–, είναι βέβαιη.

Έχει ειπωθεί για τον Ένγκελς: έκανε λάθος πολλές φορές αλλά είπε τα σωστά εκεί που πραγματικά μετρούσε. Η ευχή και η ελπίδα είναι, μετά τις έξι εβδομάδες στα Γόμορρα, να πούμε κάτι αντίστοιχο για την πολιτική ελίτ της χώρας – κι ας έχουμε πρόβλημα που ο Κουίκ είναι στην κυβέρνηση ενώ ο Γιακουμάτος δεν είναι.