Τα τρύπια παπούτσια της Αριστεράς: Από τον Βασίλη Τσουκαλίδη στη Ραχήλ Μακρή

 Θυμάμαι τον Βασίλη Τσουκαλίδη στο γραφείο του Βασίλη Καραγιάννη να μας αφηγείται ιστορίες για την Αριστερά στην Κοζάνη της δεκαετίας του 30. Για τις συγκέντρωσεις στο "Τιτάνια" όπου οι αντίπαλοι και οι χωροφύλακες τους κυνηγούσαν με τις πέτρες. Σεμνό και ανιδιοτελή όπως ήταν οι περισσότεροι αριστεροί εκείνης της εποχής. Το γραφείο του Βασίλη ήταν πάντα ένα ωραίο Εντευκτήριο των ανθρώπων της αριστεράς και του πολιτισμού. Εδώ βέβαια προκύπτει αυθόρμητα το μελαγχολικό ερώτημα: Πώς φτάσαμε από τον Βασίλη Τσουκαλίδη με το τρύπιο παπούτσι στη Ραχήλ Μακρή και τι συνεπάγεται αυτό;  Την απάντηση θα τη μάθουμε όλοι από Δευτέρα.

                                                                                                                       Μάκης Καραγιάννης

                                                                                                                                    

Παραθέτω το  κείμενο του Βασίλη Καραγιάννη.

Τα τρύπια παπούτσια της Αριστεράς

Ανήκε στην κατηγορία των λαϊκών συγγραφέων της αριστεράς, αλλά όχι των φλύαρων από τους οποίους πλήττεται το είδος αυτό της ιστορικής αφήγησης. Σύντομος, πυκνός, περιεκτικός προς το προφορικό ο λόγος του. Προπολεμικό στέλεχος του ΚΚΕ με μετοχή και συμμετοχή στα πάντα του με όλες τις συνέπειες (φυλακίσεις εξορίες εκτοπίσεις, βασανιστήρια κ.λπ). Στις κατοπινές μεταμορφώσεις του κινήματος ακολούθησε την Ανανεωτική Αριστερά. Εγραψε 6 μονογραφίες ολιγοσέλιδες 4, 5 τυπογραφικά, με τις εμπειρίες και τις σκέψεις του.
Ερχόταν στο γραφείο μου τακτικά όταν έφυγε από την Αθήνα κι εγκαταστάθηκε στην Ποντοκώμη – Κοζάνης (τη λέγαν κάποτε μικρή Μόσχα). Βασίλης Τσουκαλίδης (1913 Καρς Καυκάσου - 1991 Ποντοκώμη). Κοιτούσα στα πόδια του τα παπούτσια. Ηταν κομμένα και τα δύο στο εξωτερικό μέρος προς τα δάκτυλα. Είχαν από μια τρύπα. Μου θύμιζαν την τρύπα στη σημαία της Ρουμανίας μετά την εκτέλεση του Τσαουσέσκου. Το δέρμα του δεν ανεχόταν ξένο δέρμα. Κατεστραμμένο από τα βασανιστήρια. Αγρια κι αταλάντευτα αντιδογματικός. Ενα φεγγάρι συνομιλούσε ιδεολογικά με τον Μ. Γλέζο στο περιοδικού του δεύτερου «74». Ηταν αριστερός από τους γνήσιους, τους απόλυτους, τους ανιδιοτελείς, τους ασάλευτους σαν τις δρυς. Στο τελευταίο του βιβλίο του «Αναγκαστική αλλαγή καθοδήγησης» 1981 σημειώνει στον επίλογό του: «...Αν βρεθεί κανένας Μόσχος Χρήστος, κανένας Γκένιος Αθανάσης, Γλέζος, Δρακόπουλος, Κύρκος, Αναστασέας και πει δυό λόγια σαν επικήδειο, να μην αναφερθούν για ηρωισμούς, ούτε για κατορθώματα. Να περιοριστούνε στην απλή ζωή ενός αγωνιστή, που έζησε ολόρθος και θα πεθάνει ολόρθιος, χωρίς ποτέ να προσβάλει το Κόμμα. Θέλω στον τάφο μου να φυτευτεί ένα κυπαρίσσι κι από κάτω του ένας ζαρωμένος σκοίνος....». Δεν ήταν κανείς τους εννοείται. Του τα είπα μετ’ εμποδίων.
Γιατί τον θυμήθηκα. Δεν έζησα την προδικτατορική αριστερά της πράξης. Διάβασα γι αυτήν, όμως για κάποια (πολλά) της πρόσωπα μπορείς να πεις «Μύρο το χώμα που τα σκέπασε..» εν εξ αυτών κι ο Β. Τσκλδς - όπως κι ο γείτονάς του εν τάφοις, Κυριάκος Σιδηρόπουλος στο Μαυροδένδρι -με το τρύπια παπούτσια να θυμίζουν τα πολλά τραύματα και πολλαπλά κατάγματα του άλλοτε και του τώρα, αυτού του πολιτικού χώρου και τρόπου.
Τον βλέπω ευσταλή κι αγέρωχο σε μια φωτογραφία στη λαϊκή αγορά της Κοζάνης καλοκαίρι του 1989 μαζί με τους: Λ. Κύρκο, Γ. Μητλιάγκα, Στέλιο Νέστορα, Μάκη Καραγιάννη, Βασ. Τσιρίδη, Μ. Μαυρουδή της τότε Συνασπισμένης Αριστεράς και της Προόδου...
ΥΓ. Στη φωτογραφία φαίνεται η τρύπα στο παπούτσι του Β.  Τσουκαλίδη