Μάρτυρες για την ελευθερία

 Του Ηλία Κανέλλη, http://booksjournal.gr

Οι σκιτσογράφοι και οι δημοσιογράφοι του Charlie Hebdo είναι μάρτυρες για την ελευθερία. Ξεχωριστές προσωπικότητες του δημόσιου λόγου, αλλά πρωτίστως γενναίοι άνθρωποι, αψήφησαν την απειλή και δημοσίευσαν τα περίφημα σκίτσα του Μωάμεθ, τις επικηρυγμένες από το φανατικό Ισλάμ εικονογραφήσεις ενός «φανατικού Θεού», ενός θεού του θανάτου.

Ήξεραν ότι έμπλεκαν σε περιπέτεια. Ήξεραν ότι θα μπορούσαν και να το πληρώσουν. Ο φανατικός ισλαμοφασισμός και τα πλοκάμια του έχει εισδύσει στον δυτικό κόσμο και επιχειρεί να πλήξει τον πολιτισμό της ελευθερίας με το φόβο που εκπροσωπεί. Αλλά, πάλι, τι νόημα έχει να γράφεις δημόσια χωρίς να έχεις το δικαίωμα της ελευθερίας; Πόσο νόημα έχει να γράφεις υποταγμένος στη λογοκρισία οποιασδήποτε ανελευθερίας - ή στην αυτολογοκρισία που επιβάλλει ο φόβος; Οι σκιτσογράφοι και οι δημοσιογράφοι του Charlie Hebdo πήγαν κόντρα στον γενικό κομφορμισμό (και στο φόβο) του μεγαλύτερου μέρους του δυτικού Τύπου. Ακόμα κι αν διαφωνούσαν με την υπερβολή των σκίτσων του Ισλάμ, η απαγόρευση της δημοσίευσής τους ήταν γι' αυτούς το νήμα που δεν μπορούσαν να μην υπερβούν. Τα αναδημοσίευσαν. Και στη συνέχεια δημοσίευσαν κι άλλα σκίτσα, κι άλλα κείμενα, που πολεμούσαν κάθε είδους ολοκληρωτισμό, κάθε είδους ανελευθερία. Φροντίζοντας να διατηρήσουν την ιδεολογική τους αυτοτέλεια, αλλά και χωρίς να χαριστούν ούτε στην πολιτική ορθότητα στο όνομα της πολυπολιτισμικότητας ούτε στο φόβο.

Η επιδρομή κατά των γραφείων του περιοδικού και η δολοφονία 10 στελεχών του (ανάμεσά τους, προσωπικότητες της γελοιογραφίας και του χιουμοριστικού κόμικς, όπως ο Καμπού. ο Σαρμπ, ο Τιγκνούς και ο Βολινσκί)  και δύο αστυνομικών αποδεικνύει ένα και μόνο πράγμα: ότι ο δυτικός κόσμος πρέπει να οργανωθεί για να υπερασπιστεί τις αξίες του. Μια απ' αυτές είναι η ελευθερία της έκφρασης. Και μια άλλη, ασφαλώς, διότι δεν πρέπει να επιχαίρει η Λεπέν, η ανοιχτή κοινωνία. 

Οι εχθροί της ελευθερίας της έκφρασης (οι ισλαμοφασίστες που καταχρώνται το Ισλάμ, θέτοντας τη δολοφονική ιδεολογία τους ταυτόχρονα εναντίον των ομοθρήσκων τους και του ελεύθερου κόσμου) είναι ταυτόχρονα φανατικοί πολέμιοι των ανοιχτών κοινωνιών.

Το στοίχημα των κοινωνιών μας, κατά συνέπεια, είναι πώς θα παραμείνουν ανοιχτές και ελεύθερες. Πώς θα παραμείνουν δημοκρατικές και ανεκτικές στην κριτική - αλλά και πώς θα τσακίσουν τους ολοκληρωτισμούς και τις φασιστικές παρεκτροπές. 

Από τα χρόνια του γαλλικού Μάη έως σήμερα στην πρώτη γραμμή μιας μαχόμενης, ελεύθερης αριστερής χιουμοριστικής κριτικής, ο Βολινσκί, ένας από τους μάρτυρες της ελευθερίας και της ανοιχτής κοινωνίας, που σκοτώθηκε κι αυτός από τα πυρά των φανατικών, είχε κάνει μεγάλη επιτυχία με το θεατρικό έργο του Δεν θέλω να πεθάνω ηλίθιος. Μόνο έτσι έχει αξία η ζωή.  Ο Βολινσκί και η παρέα του υπηρέτησαν τις αρχές τους, τη ζωντανή, μαχητική κριτική για ελεύθερες και απροκατάληπτες κοινωνίες, με τη ζωή τους.  Τίμησαν με τη ζωή τους τη δημοσιογραφική πρακτική τους και τις ιδέες τους - και γι' αυτό τους αξίζει τιμή και η υπόσχεση ότι θα προσπαθούμε να τους μοιάσουμε.