Το 2015 και το 1981

Του Ανδρέα Παππά,  Athens Voice

Αν έβλεπε και άκουγε κανείς τον Αλέξη Τσίπρα να μιλάει στους συγκεντρωμένους στα Προπύλαια οπαδούς του, θα νόμιζε ότι πρόκειται για μετενσάρκωση του Ανδρέα Παπανδρέου. Παχιές φράσεις, σχεδόν όμοιος τόνος φωνής, πιασάρικες λέξεις-κλειδιά, αοριστία ως προς τα πρώτα συγκεκριμένα βήματα, ακόμα και φινάλε με το σύνθημα «Εμπρός να σηκώσουμε τον ήλιο πάνω απ’ την Ελλάδα»! Μέχρι και αγωγή για λογοκλοπή θα μπορούσε να του κάνει ο μακαρίτης, αν υπήρχε κάτι τέτοιο στην πολιτική.

Ας προσπαθήσω, όμως, να αποφύγω το ρόλο του γερο-γκρινιάρη που όλα τού ξυνίζουν και όλα τού βρωμάνε. Ο κόσμος ψήφισε ΣΥΡΙΖΑ γιατί έχει κουραστεί να ζορίζεται χωρίς να βλέπει αποτέλεσμα, γιατί σε κανέναν δεν αρέσει να τον ταράζουν στους φόρους, γιατί, γιατί, γιατί... Ας μην επαναλάβω πράγματα χιλιογραμμένα και χιλιοειπωμένα. Ό,τι κοτσάνα κι αν έλεγε κάποιο στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ, όσο εμφανής και αν ήταν η κακοφωνία... το τηγάνι ήταν αντικολλητικό. Έτσι γίνεται στις εκλογές όταν «έχεις ρεύμα», όπως έλεγαν/λέγαμε παλαιότερα. Όταν ο κόσμος έχει μπουχτίσει από την υπάρχουσα κατάσταση, σε πάει από μόνο του το κύμα, όσες Ραχήλ και όσοι Τόλιοι κι αν αμολήσουν την παρόλα τους. Έτσι κάπως έγινε και το 1981. Με τη χώρα να έχει μόλις μπει στην τότε ΕΟΚ και με τεράστια βήματα να έχουν γίνει το 1974-80 προς κάθε κατεύθυνση (από την εμπέδωση της δημοκρατίας, που δεν ήταν όσο εύκολη φαίνεται σήμερα, έως την καθιέρωση της δημοτικής και άλλα πολλά), η Νέα Δημοκρατία, του κάθε άλλο παρά ακραίου Ράλλη μάλιστα, έχασε από το ΠΑΣΟΚ με 12% διαφορά.

Είπαμε: ας μην είμαστε μίζεροι και γκρινιάρηδες. Έλα, όμως, που οι επόμενοι μήνες θα είναι περίοδος μεγάλης δοκιμασίας για τη χώρα, απ’ όπου κι αν το πιάσει κανείς το ζήτημα, με ό,τι χρώμα γυαλιά κι αν διαβάσει την πραγματικότητα. Θα ήταν απύθμενη μικροψυχία να εύχεται κανείς την καταστροφή μόνο και μόνο για να δικαιωθούν οι εκτιμήσεις του και οι αναλύσεις του. Μακάρι η νέα κυβέρνηση να πετύχει, αν και πολύ αμφιβάλλω αν αυτά που έχει στο μυαλό της είναι εφικτά. Μακάρι η συμμετοχή στην ΕΕ και στη ζώνη του ευρώ να μην τεθεί σε κίνδυνο. Μακάρι, μακάρι, μακάρι… Θα ήταν, ωστόσο, ψέμα ή στρουθοκαμηλισμός να μην πω ότι φοβάμαι ακόμα και για τα χειρότερα.

Ο κ. Τσίπρας δείχνει όχι μόνο να επιθυμεί αλλά και να αξιοποιεί πολιτικά τη σύγκριση του 2015 με το 1981. Δεν απορώ. Για να παραφράσω αλλά και να αντιστρέψω τη γνωστή ρήση, «τον Ανδρέα Παπανδρέου πολλοί εμίσησαν, τον ανδρεοπαπανδρεϊσμό ουδείς». Μπορεί ο Ανδρέας να υπήρξε ο μέγας αρχιερέας και δάσκαλος του λαϊκισμού, αλλά και πολιτικοί των επόμενων γενεών, απ’ τον Κωστάκη Καραμανλή και τον Γιωργάκη Παπανδρέου έως τον Αλέξη Τσίπρα, στο δρόμο που χάραξε εκείνος βαδίζουν εν πολλοίς, τουλάχιστον, ως προς τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουν την πολιτική.

Με αυτήν την ευκαιρία πάντως, ας θυμίσω έστω και επιγραμματικά ορισμένες διαφορές μεταξύ 2015 και 1981. Το 1981, λοιπόν, οι ρυθμοί ανάπτυξης της χώρας ήταν ικανοποιητικοί, το δημόσιο χρέος ήταν περίπου 20% (αν θυμάμαι καλά) του ΑΕΠ, η χώρα είχε δικό της νόμισμα που μπορούσε να το υποτιμήσει όσο και όποτε ήθελε, οι αγορές ήταν ορθάνοιχτες για μας (με δανεικά χρηματοδοτήθηκαν, άλλωστε, οι εντυπωσιακές αυξήσεις στους μισθούς την πρώτη δεκαετία του ΠΑΣΟΚ). Αυτά ως προς τα οικονομικά δεδομένα. Αλλά και στο πολιτικό πεδίο, υπήρχε ο Καραμανλής στην προεδρία της Δημοκρατίας, και μάλιστα με αρμοδιότητες που εξισορροπούσαν κάπως τις υπερεξουσίες του πρωθυπουργού.

Α ναι, και κάτι ακόμα: το ποσοστό του ΠΑΣΟΚ το 1981 ήταν 48% (αν προσέθετε κανείς και τα ΚΚΕ και ΚΚΕ εσ., η ευρύτερη αριστερά έφτανε το 60%). Το ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ το 2015 είναι 36% (ακόμα και αν προσθέσει κανείς το εχθρικό προς αυτό ΚΚΕ, το άθροισμα γίνεται μόλις 42%). Τυπολατρία και αριθμολαγνεία, θα μου πείτε. Ίσως. Ίσως, πάλι, στο εγγύς μέλλον αποδειχθεί ότι έχουν και οι αριθμοί τη σημασία τους. Άλλωστε, ένας πρόεδρος των ΗΠΑ, αν δεν κάνω λάθος, έλεγε πως το πρώτο που πρέπει να μαθαίνει κανείς στην πολιτική είναι να μετράει – είτε πρόκειται για ποσοστά, είτε (ακόμα περισσότερο) για οικονομικούς δείκτες.

Ο Ε.Η. Carr, Άγγλος ιστορικός, έγραφε πριν από αρκετά χρόνια: «Change is certain, progress is not». Αυτό, πάλι, πού το θυμήθηκα;