‘Εκκληση προς Σ. Λυκούδη και Σ. Θεοδωράκη, για μία «πράξη νοήματος»

Του Κώστα Κούρκουλου, www.metarithmisi.gr
Όσοι αγωνιούν σοβαρά για την επόμενη μέρα, είδαν ως μεγάλη ευκαιρία για τη χώρα, την «κίνηση των 58». Μετά την αποτυχία εκείνου του εγχειρήματος, πολλοί σήμερα αποβλέπουν σε συνεργασία ανάμεσα στο «Ποτάμι» και τους «Μεταρρυθμιστές». Επειδή λοιπόν μπορεί να προκύψει μία τέτοια συνεργασία, έχει μεγάλη σημασία ο τρόπος της εμφάνισής της. Ο ένας, είναι αυτός που ξέρουμε. Μία ξύλινη διακήρυξη αρχών, την οποία όμως ουδείς θα προσέξει, ουδείς θα διαβάσει και ουδείς θα ακούσει, όσο γοητευτική και αν είναι. Πλην αν εκτοξευτούν συνθήματα ότι θα «σκίσουν» μνημόνια και εχθρούς και υποσχεθούν ότι αμέσως μετά το «σκίσιμο», θα επαναληφθεί το θαύμα του «εν Κανά γάμου». Όπου, όταν αντί του «οίνον ουκ έχουσι» θα ακουστεί το «λεφτά ουκ έχουσι», θα γίνει θαύμα και θα γεμίσουν τα πιθάρια (τα ταμεία στη σύγχρονη εκδοχή), με λεφτά. Την υπόσχεση όμως του θαύματος την πρόλαβαν άλλοι, οι οποίοι, ως «πονηροί πολιτευτές», απευθύνθηκαν στο χριστεπώνυμο πλήρωμα. (Χριστιανοί σου λέει είναι αυτοί που μας ακούνε, άρα θα πιστεύουν και στα θαύματα). Αλλά και να μην είχε προηγηθεί η υπόσχεση του θαύματος από τους «πονηρούς πολιτευτές», είναι σίγουρο πως όσοι συγκροτούν τα δύο αυτά σχήματα, επειδή δεν απευθύνονται σε «χριστιανούς» ή «πατριώτες», αλλά σε πολίτες, δεν θα χρησιμοποιούσαν την απάτη ή την παράνοια ως πολιτικό τους πρόγραμμα. Μένει λοιπόν ένας άλλος τρόπος «διακήρυξης αρχών»: Η ίδια η πράξη. Η οποία, όχι μόνον εμπεριέχει αρχές, αλλά – στις σημερινές ειδικά συνθήκες - αποτελεί τη μοναδική αξιόπιστη διακήρυξή τους. Και υπάρχει τέτοια εμβληματική πράξη, ώστε να ξεκινήσει πανηγυρικά μέσα από αυτήν, η συνεργασία των δύο χώρων. Είναι η δυνατότητα για κοινή τους νομοθετική πρόταση, με αντικείμενο την αντιμετώπιση της μεγαλύτερης πληγής μας, δηλαδή της διαφθοράς και κυρίως των συνεπειών της. Και εξηγούμαι:

Είναι  κοινός τόπος ότι η διαφθορά στο χώρο του ελληνικού δημοσίου, δεν είναι ένα συγκυριακό φαινόμενο, αλλά συνιστά δομικό στοιχείο της δημόσιας ζωής μας. Αυτό σημαίνει ότι χωρίς όρους διαφθοράς, δεν ήταν δυνατόν να λειτουργήσει το δημόσιο  και στους πλέον ευαίσθητους τομείς του. Γι’ αυτό άλλωστε ονομάστηκε και «λάδωμα». Παραθέτω ελάχιστα παραδείγματα, που αναδεικνύουν τον δομικό χαρακτήρα της διαφθοράς:
α) Οι φορολογικοί ελεγκτικοί μηχανισμοί λειτουργούσαν κατά κανόνα, μόνον αν τα μέλη τους προσδοκούσαν να εισπράξουν λύτρα για τον εαυτό τους.
β) Προγραμματίζονταν ιατρικές επεμβάσεις στα κρατικά νοσοκομεία, μόνον αν είχε καταβληθεί ή είχε συμφωνηθεί το «φακελάκι».
γ) Ελέγχονταν και εγκρίνονταν οι χορηγήσεις από τα αναπτυξιακά προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μόνον αν είχε διασφαλιστεί η καταβολή λύτρων από τους επιδοτούμενους, στα μέλη των αρμοδίων επιτροπών.
Ανάλογες είναι οι συνθήκες σε μεγάλο τμήμα του ελληνικού δημοσίου, όπως πολεοδομίες, τελωνεία και όπου αλλού υπήρχε δυνατότητα για διαφθορά. Με άλλα λόγια, διαφθορά δεν υπήρχε, μόνον όπου οι συνθήκες δεν το επέτρεπαν. Οι εξαιρέσεις τίμιων δημόσιων λειτουργών, τη μελαγχολία μας απλώς υπέθαλπαν, γιατί ήταν ελάχιστες.

Είναι επίσης κοινός τόπος, ότι ο μεμονωμένος πολίτης είχε καταστεί όμηρος των εγκληματικών αυτών δικτύων, με αποτέλεσμα κατά κανόνα να υποτάσσεται στις βουλήσεις τους  και εν τέλει να συμπράττει.

Και το χειρότερο; Όλες οι μορφές εγκληματικότητας με τις οποίες εκδηλώνεται η διαφθορά, λόγω της τεράστιας έκτασής της, είχαν αποκτήσει και κοινωνική νομιμοποίηση. Διότι είναι γνωστό ότι και οι πλέον  ασύμβατες με τη νομιμότητα συμπεριφορές θεωρούνται θεμιτές, όταν προσλαμβάνουν ευρείες διαστάσεις. Έτσι, ο «υπόκοσμος του λευκού κολάρου» είχε αναχθεί σε «κοινοτοπία του κακού».

Ο τεράστιος πλούτος που αποκτήθηκε με το τρόπο αυτό, υπάρχει. Βρίσκεται αποθηκευμένος σε ντουλάπια, κάτω από συρόμενα πατώματα, θαμμένος σε κήπους, σε παράκτιες εταιρείες, επενδυμένος σε ακίνητα, σε έργα τέχνης, αλλά και σε τραπεζικές καταθέσεις, κυρίως σε ξένες τράπεζες.

Είναι αυτονόητο όμως ότι τα λάφυρα από τη λεηλασία της χώρας, πρέπει να επιστρέψουν στην κοινωνία. Και αυτό για δύο λόγους:
Πρώτα απ’ όλα για την «κάθαρση», με όλες τις σημασίες της. Διότι, είναι ανυπόφορη «ύβρις» το να ζει μία καθημαγμένη κοινωνία, με τόσους μάλιστα ανέργους, δίπλα σε προκλητικό πλούτο που αποκτήθηκε με ληστρικούς όρους εις βάρος της. Θυμίζω ότι μετά τη δικτατορία, η «κάθαρση» - με την τότε σημασία της - είχε αναχθεί σε κεντρικό πολιτικό στόχο.
Αλλά και για οικονομικούς καθαρά λόγους. Η επιστροφή στην κοινωνία αυτών που της ανήκουν, δεν απαιτεί αιτιολόγηση. Δεν είναι τυχαίο ότι η αρχική «λαϊκή απαίτηση» για τιμωρίες γενικώς, σήμερα έχει τραπεί σε αμφιβολία, περί του αν «θα επιστραφούν τα κλεμμένα».
Το ερώτημα που τίθεται είναι αν υπάρχει η δυνατότητα επιστροφής. Η απάντηση είναι ανεπιφύλακτα θετική. Αρκεί να αναληφθεί ΤΩΡΑ μία τολμηρή νομοθετική πρωτοβουλία, που θα «ανατρέπει» το παρελθόν και θα απαντά θετικά στην απαίτηση «να επιστραφούν τα κλεμμένα».
Αντικείμενο της πρωτοβουλίας αυτής πρέπει να είναι η θεσμοθέτηση της υποχρέωσης όλων των μελών της κρατικής γραφειοκρατίας, των πολιτικών προσώπων και των δημοτικών αρχόντων, να δηλώσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία και το «ΠΟΘΕΝ έσχες», ανεξαρτήτως των μέχρι τώρα δηλώσεών τους. Το ίδιο να υποχρεωθούν να πράξουν και οι στενοί συγγενείς τους.
Για να εξαναγκαστούν όμως να εμφανίσουν τα κρυμμένα περιουσιακά τους στοιχεία, πρέπει να προβλεφθεί η εξής δρακόντεια ρύθμιση: Περιουσιακά στοιχεία που δεν δηλώθηκαν, μετά την πάροδο της προθεσμίας για τη δήλωσή τους, περιέρχονται αυτοδικαίως στο δημόσιο, με συνέπεια ο κάτοχός τους που δεν τα αποδίδει εμπρόθεσμα σ’ αυτό, να διαπράττει – πέραν των άλλων - το έγκλημα της υπεξαίρεσης. Είναι προφανές ότι τα μη δηλωθέντα, αφού θα περιέρχονται αυτοδικαίως στο δημόσιο, ούτε θα μεταβιβάζονται, ούτε θα κληρονομούνται.
Η απόκρυψή τους δε στη δήλωση ή η παράλειψη υποβολής της, να αναχθούν σε ιδιώνυμα εγκλήματα κακουργηματικού βαθμού, τα οποία μάλιστα να κηρυχθούν απαράγραπτα. Επί πλέον, με ειδική νομοθετική πρόβλεψη, να υπαχθεί  αυτοτελώς στις διατάξεις του νόμου «Περί νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματική δραστηριότητα», η κατοχή και η χρήση είτε από τους ίδιους τους δράστες, είτε από τους κληρονόμους τους, είτε από παρένθετα πρόσωπα, οποιουδήποτε περιουσιακού στοιχείου δεν δηλώθηκε, όπου και αν βρίσκεται. Είτε δηλαδή στο εσωτερικό, είτε στο εξωτερικό.
Και για να μην ελπίζουν στη γνωστή εκ πλαγίου σωτηρία, να προβλεφθεί η εξέταση των δηλώσεών τους από ειδικό σώμα ελεγκτών, συγκροτημένο ως ανεξάρτητη αρχή, για το οποίο δεν θα ισχύει κανένα απόρρητο. Μάλιστα, επειδή ο αδιάκριτος μαζικός έλεγχος μπορεί να ακυρώσει τη ρύθμιση, να αποφασιστεί ότι θα ελεγχθούν κατά προτεραιότητα οι τομείς του δημοσίου, όπου παρουσιάζεται ο υψηλότερος δείκτης διαφθοράς, σύμφωνα με τις εκθέσεις του Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης.
Ταυτόχρονα, να θεσπιστεί και θετικό κίνητρο για τις περιουσιακές δηλώσεις. Να προβλεφθεί δηλαδή ότι νομιμοποιούνται αυτά που αποκτήθηκαν παράνομα, υπό τον όρο ότι θα επιστρέψουν οι δράστες στο δημόσιο, το μεγαλύτερο μέρος της αξίας τους. Με τον τρόπο αυτό, τα λάφυρά τους από τη λεηλασία της χώρας θα μετατραπούν σε εφιάλτη τους, αν δεν επιστρέψουν σημαντικό τμήμα τους στην κοινωνία.
Έτσι και το αίσθημα δικαιοσύνης θα αποκατασταθεί και η κοινωνία θα εισπράξει έστω ένα μεγάλο μέρος από αυτά που, με όρους ληστρικούς, της αφαίρεσε ο «υπόκοσμος του λευκού κολάρου».
Γι’ αυτό και είπαμε, πως μία τέτοια νομοθετική πρωτοβουλία, ως πράξη νοήματος, θα είναι η πιο εκκωφαντική  διακήρυξη αρχών.
ΥΓ: Προσωπικά τιμώ όσους από το ΠΑΣΟΚ την κρίσιμη στιγμή, όχι μόνο δεν «λάκισαν» για άλλο «μαγαζί» προς εξασφάλιση πελατείας, αλλά παρ’ ότι λοιδορούμενοι, απειλούμενοι και συκοφαντούμενοι από τους εργολάβους του τυχοδιωκτισμού, έπραξαν το καθήκον τους. Θα ήταν λοιπόν και πράξη δικαιοσύνης, αν περιελάμβανε και αυτούς η κυοφορούμενη συνεργασία. Διότι δεν αρκεί να τους τιμήσει η ιστορία. Προσοχή όμως. Δεν εννοούμε και αυτούς που δεν «πρόκαμαν» να αλλάξουν μαγαζί και το δείχνουν σήμερα με τη χολερικότητά τους.

Ο Κώστας Κούρκουλος είναι δικηγόρος