Τσακίζοντας τον Γιούνκερ

 Της Αγγελικής Σπανού, www.metarithmisi.gr/

Η περίπτωση Γιούνκερ έχει κάποιες ομοιότητες με την περίπτωση Στρος Καν. Αν δεν αποκαλυπτόταν η σκοτεινή του πλευρά, θα μπορούσε να μετρήσει τις δυνάμεις του με την Α. Μέρκελ διεκδικώντας μαχητικά αναπτυξιακές πρωτοβουλίες και επεκτατικές πολιτικές στην ευρωζώνη. Ο νέος πρόεδρος της Κομισιόν, τώρα που ήρθαν στο φως οι μυστικές συμφωνίες φοροαποφυγής πολυεθνικών στο Λουξεμβούργο, είναι σαν να έπεσε από το άλογο πριν καν φτάσει μπροστά στο πρώτο εμπόδιο της κούρσας. Ο ίδιος ανέλαβε την πολιτική ευθύνη δηλώνοντας άγνοια για την ουσία και επικαλούμενος την ανεξαρτησία των φορολογικών αρχών. Το βασικό του επιχείρημα είναι ότι αυτά συνέβαιναν και αλλού αφού δεν υπάρχει ενιαίο πλαίσιο φορολογικής πολιτικής, αλλά τι θα πει αυτό όταν ο ίδιος έφτιαχνε το προφίλ του ζητώντας από τους πλούσιους της ΕΕ να αναλάβουν τις ευθύνες τους και την ίδια ώρα τους προσέφερε ασφαλές καταφύγιο για να μην φορολογηθούν για τα κέρδη τους. Πρόθεση όλων των πρωταγωνιστών στο ευρωπαϊκό παιχνίδι είναι να κλείσει το θέμα και να ξεχαστεί στη συνέχεια - business as usual. Αλλά αυτές είναι οι αποφάσεις κορυφής, όχι η πραγματικότητα. Το τραύμα στην εικόνα της ΕΕ είναι βαθύ και αθροίζεται. Πώς θα ανακτήσει την αξιοπιστία του ο Ζαν Κλωντ Γιούνκερ; Πώς θα καλεί στο εξής τα κράτη μέλη της ευρωζώνης να εκχωρούν όλο και περισσότερη εθνική κυριαρχία όταν ο ίδιος κράτησε την προσοδοφόρα ιδιαιτερότητα της δικής του χώρας παίζοντας με τα όρια εντός ευρωπαϊκού πλαισίου;
Πόσες φορές έχει καταγγείλει τις ελληνικές ελίτ με την ιδιότητα του προέδρου του Eurogroup ο πρώην ηγέτης του Λουξεμβούργου που διευκόλυνε κάποιες από τις πιο κερδοφόρες εταιρείες του πλανήτη -ανάμεσά τους ελληνικές- προκειμένου να αποφύγουν τη φορολόγηση στις χώρες προέλευσής τους; Και πόσο αντιφατική είναι η πολιτική πράξη από την πολιτική θεωρία στην περίπτωση του νέου προέδρου της Κομισιόν που κηρύττει διαφάνεια, ίδιους κανόνες έναντι όλων, κοινοτική αλληλεγγύη, δημοσιονομική αρετή και μεταρρυθμιστικό θάρρος;

Η αμηχανία στις Βρυξέλλες είναι φοβερή. Ολοι παραπέμπουν στην έρευνα που έχει ξεκινήσει η Κομισιόν από τον προηγούμενο Ιούνιο για το tax ruling (η πρακτική που επιτρέπει σε μία επιχείρηση να ρωτήσει εκ των προτέρων ποιας μεταχείρισης θα τύχει από τις φορολογικές αρχές μίας χώρας και να λάβει συγκεκριμένες νομικές εγγυήσεις). Οι χώρες που ελέγχονται είναι η Ιρλανδία, η Ολλανδία, το Λουξεμβούργο και το Γιβραλτάρ. Το Βερολίνο εμφανίζεται δυσαρεστημένο αλλά τον στηρίζει, το Λονδίνο βρίσκει νέα επιχειρήματα εναντίον του και ο νέος πρόεδρος της Κομισιόν είναι γυμνός - από κύρος- την ώρα που υποτίθεται ότι θα αναλάμβανε να σώσει τη χαμένη τιμή της ΕΕ στα μάτια των Ευρωπαίων πολιτών. Ως φλογερός ευρωπαϊστής ο κ. Γιούνκερ είχε βρει απέναντί του όταν ήταν υποψήφιος για την προεδρία της Κομισιόν τους αντιευρωπαϊστές του Φάρατζ, της Λεπέν, του Μπέπε Γκρίλο και του Λούκε, ενώ ο Κάμερον της Βρετανίας απειλούσε με βέτο. Τώρα πια οι εχθροί του δεν χρειάζεται να πουν ο,τιδήποτε εναντίον του, τον εκδικείται το παρελθόν του.

Το οικονομικό πρακτορείο Bloomberg που ζήτησε την αποπομπή του έγραψε πως «Ο Γιούνκερ ήταν Πρωθυπουργός επί δύο δεκαετίες μιας χώρας, που με πληθυσμό το 1/17 του Λονδίνου, κατάφερε να αναπτυχθεί σαν φορολογικός παράδεισος των 340 μεγαλύτερων επιχειρήσεων στον κόσμο με κεφάλαια 3 τρισ. ευρώ». Είναι αλήθεια ότι το Λουξεμβούργο κατάφερε μέσω αυτών των συμφωνιών να γίνει πλουσιότερη χώρα από το Κατάρ έχοντας την προτίμηση της Apple, της Amazon, της Ikea - του μεγαλύτερου μεγάλου κεφαλαίου στον πλανήτη.

Ολα αυτά αποκτούν ακόμη πιο εφιαλτικές διαστάσεις αν ιδωθούν υπό το φως των στοιχείων που δείχνουν ότι (και) στην ευρωζώνη της κρίσης οι πλούσιοι έγιναν πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι. Με την ανεργία των νέων σε πρωτοφανή, ιστορικά, ύψη, με την εξαθλίωση να γίνεται όλο και πιο μαζική, οι ευρωπαϊκές ηγεσίες χάνουν την ηθική τους νομιμοποίηση και η ιδεολογικοποίηση της λιτότητας αποκτά χαρακτηριστικά βίας. Για ποιους και γιατί γίνονται όλα αυτά; Η κρίση είναι πραγματική, αλλά η απόφαση ότι θα χτυπηθούν οι πολλοί για να ευνοηθούν οι λίγοι δεν ήταν ούτε αυτονόητη ούτε αναπόφευκτη.

Η τελευταία έκθεση της βρετανικής φιλανθρωπικής ΜΚΟ Oxfam, τα αποτελέσματα της οποίας επιβεβαιώνουν κορυφαίοι οικονομολόγοι, όπως ο επικεφαλής της Τράπεζας της Αγγλίας Αντριου Χαλντέιν και ο νομπελίστας Τζόζεφ Στίγκλιτς, δείχνει ότι οι δισεκατομμυριούχοι του πλανήτη υπερδιπλασιάστηκαν στα χρόνια της ύφεσης, από το 2009 έως το 2014. Οι συντάκτες της έκθεσης εκτιμούν ότι εάν αυτοί φορολογούνταν με 1,5% θα μαζεύονταν αρκετά χρήματα για να αντιμετωπιστεί η παιδική φτώχεια.

Η αδικία είναι φοβερή, οι ανισότητες ανυπόφορες. Η λύση είναι μέσα στην ΕΕ, όχι έξω, και περνά όχι μόνο από την αποδυνάμωση του νεοφιλελευθερισμού αλλά αλλά και από την υπέρασπιση ενός μοντέλου που εκτός από κοινωνικά ευαίσθητο θα είναι και βιώσιμο. Πολιτικοί που ελέγχονται από τράπεζες και εταιρείες προφανώς ούτε μπορούν ούτε θέλουν να το αναζητήσουν. Μέχρι να βρεθούν, να φανούν και να επικρατήσουν οι άλλοι, αν και όταν, θα λυπόμαστε για τον Γιούνκερ γιατί -κι όμως- είναι ο καλός της ιστορίας.

Η Αγγελική Σπανού είναι δημοσιογράφος