Η Κεντροαριστερά και ο γρύλος

Του Παύλου Τσίμα , NEA

Η Κεντροαριστερά - αφού έτσι καθιερώθηκε να τη λέμε - συζητά. Αφού στην κάλπη των ευρωεκλογών οι διαφορετικές εκδοχές της εμετρήθησαν, εζυγίσθησαν και ευρέθησαν κάπως ελαφριές, είναι φυσικό να επανέρχεται η ιδέα του συνασπισμού τους. Αλλά η συζήτηση μοιάζει να ξεκινά ανάποδα. Πριν αρχίσουν να συζητούν για ιδέες, πρόσωπα ή διαδικασίες, πριν δουν αν ταιριάζουν τα χνώτα τους και αν μπορούν να βρουν κοινό πολιτικό τόπο, βάλθηκαν να συζητούν για το ενδεχόμενο τέλος μιας διαδρομής που ακόμη δεν ξεκίνησε. Αν ενωθούμε, σου λέει, και κατέβουμε ως ενιαίο σχήμα στις εκλογές και αν από το εκλογικό αποτέλεσμα προκύψει ανάγκη συγκρότησης κυβέρνησης συνεργασίας με τη συμμετοχή μας, με ποιον θα συνεργαστούμε; Με τη ΝΔ ή με τον ΣΥΡΙΖΑ; Και έτσι η συζήτηση τελειώνει πριν αρχίσει. Κάπως σαν το γνωστό ανέκδοτο με τον γρύλο. Ως ανέκδοτο, είναι παλιό και καλό. Ως πρόσκληση συμμετοχής σε πολιτική διαδικασία, πάσχει. Γιατί ενώ μας καλούν να παρακολουθήσουμε το θαύμα της γενέσεως ενός νέου πολιτικού αστερισμού, μας προειδοποιούν ότι θα πρόκειται για σχήμα γενετικά προορισμένο να αποτελέσει δορυφόρο άλλου πολιτικού πλανήτη. Είναι το κουσούρι των συζητήσεων περί Κεντροαριστεράς έναν χρόνο τώρα. Συχνά ετεροπροσδιορίζονται. Αλλοτε ξεκινούν από την ανάγκη να συγκροτηθεί ένα ανάχωμα, μια τάφρος που θα προστατεύσει το «καθεστώς» από την επέλαση του ΣΥΡΙΖΑ, σαν σε ριμέικ του «εθνικόφρονος Κέντρου» της ψυχροπολεμικής εποχής. Κι άλλοτε, πιο συχνά τώρα τελευταία, ξεκινούν από την προσδοκία να βολευτεί ένα πολιτικό προσωπικό που επέζησε του σεισμού, σ' έναν ρόλο παιδαγωγού ή γκουβερνάντας που θα μάθει στο νέο puer robustus της ελληνικής πολιτικής ζωής την αλφαβήτα του πολιτικού ρεαλισμού.

Αλλά από τέτοιες αφετηρίες ξεκινώντας, το εγχείρημα ούτε πολύ μακριά μπορεί να πάει ούτε μπορεί να συγκινήσει κανέναν. Ας πάρουμε, λοιπόν, τη συζήτηση από την αρχή.

Ερώτημα πρώτο: Υπάρχει χώρος που ζητεί να αντιπροσωπευθεί; Υπάρχει «ζήτηση» για ένα νέο πολιτικό σχήμα, τοποθετημένο αριστερά του Κέντρου, σ' έναν χώρο που δίνει προτεραιότητα στο αίτημα της κοινωνικής δικαιοσύνης, έχει σταθερό ευρωπαϊκό προσανατολισμό και προοδευτικό, μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα; Ή, απλώς, υπάρχει μια «πλεονάζουσα προσφορά» παλιών πολιτικών στελεχών που ψάχνουν ρόλο για τον εαυτό τους; Η απάντηση προϋποθέτει δοκιμή. Αν δεν το δούμε, δεν θα το μάθουμε. Αλλά υπάρχει πλήθος ενδείξεων ότι η συζήτηση δεν γίνεται εν κενώ. Τα αποτελέσματα των δημοτικών εκλογών κάτι δείχνουν. Και το χαμηλό άθροισμα του «νέου δικομματισμού» - μετά βίας 50% - στην κάλπη των ευρωεκλογών κάτι δείχνει κι αυτό.

Ερώτημα δεύτερο: Υπάρχει θέση για ένα νέο σχήμα στην πολιτική γεωγραφία μετά την κρίση; Ή μήπως η ζωή σπρώχνει, μοιραία, προς μια ανασυγκρότηση του κραταιού κάποτε δικομματισμού με νέα σχήματα στους παλιούς ρόλους; Μήπως η Νέα Δημοκρατία και ο ΣΥΡΙΖΑ προορίζονται να εξελιχθούν σε πολυσυλλεκτικά σχήματα, ώστε να καλύψουν το κενό ανάμεσά τους; Αν η απάντηση είναι θετική, τότε η συζήτηση δεν έχει νόημα. Αλλά, προφανώς, όσοι ενδιαφέρονται για τον περί Κεντροαριστεράς διάλογο ξεκινούν από την πεποίθηση ότι η επιστροφή στην ασθενή εποχή των ισχυρών αυτοδυναμιών δεν είναι επιθυμητή, ακόμη κι αν πιστέψουμε ότι είναι εφικτή.
Από αυτήν την αφετηρία ξεκινώντας, η ιδέα ενός νέου συνασπισμού στον χώρο της Κεντροαριστεράς θα άξιζε να δοκιμαστεί στην πράξη - «δίχως προαπαιτούμενα», σύμφωνα με μια έκφραση στην ιδιόλεκτο του χώρου. Μια ενδεχόμενη επιτυχία της θα λειτουργούσε λυτρωτικά. Θα επέτρεπε μια συνολικά καλύτερη, αυθεντικότερη αντιπροσώπευση των πολιτών στο πολιτικό σύστημα, θα λειτουργούσε αντιπολωτικά, θα γινόταν ο παράγοντας που λείπει για τη μετάβαση της πολιτικής ζωής από την «εποχή της αγανάκτησης», την εποχή της καταστροφής, σε μια νέα εποχή της δημοκρατίας. Και, φυσικά, καθ' οδόν, θα έπρεπε να απαντηθεί και το ερώτημα των συμμαχιών. Το οποίο ερώτημα θα έχει εύκολη, αυτονόητη σχεδόν, την απάντηση όταν και εφόσον έχει συγκροτηθεί αυτός ο πολιτικός αστερισμός. Μέχρι τότε, το να αναρωτιέται για τις μελλοντικές του συμμαχίες ένας χώρος που δεν έχει ακόμη συγκροτηθεί ισοδυναμεί με ματαίωση της συγκρότησής του. Κάπως σαν το ανέκδοτο με τον γρύλο.