Γιατί (πάλι) ΔΗΜΑΡ

Του Σωτήρη Βαλντέν, www.metarithmisi.gr/

Πολλοί από όσους το 2012 ψήφισαν μία ή δύο φορές ΔΗΜΑΡ αντιμετωπίζουν τις ευρωεκλογές της ερχόμενης Κυριακής με έντονη απογοήτευση. Η ΔΗΜΑΡ δεν ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες τους (όχι πάντα τις ίδιες), όμως και τα άλλα σχήματα που θα μπορούσαν να ψηφίσουν δεν τους ενθουσιάζουν. Αλλά και αρκετοί από όσους αυτοπροσδιορίζονται ως κεντροαριστεροί και ψήφισαν το 2012 ΠΑΣΟΚ, προβληματίζονται σήμερα βλέποντας το κόμμα του κ.Βενιζέλου να διολισθαίνει προς τη δεξιά και να βουλιάζει σπαρασσόμενο. Αυτά εξηγούν γιατί η ΔΗΜΑΡ εμφανίζει μεν χαμηλά δημοσκοπικά ποσοστά, ταυτόχρονα όμως ένας σημαντικός αριθμός κεντροαριστερών αμφιταλαντεύονται ανάμεσα σε αρκετά κόμματα, που συνήθως περιλαμβάνουν την «Ελιά», τον ΣΥΡΙΖΑ, το «Ποτάμι», αλλά και τη ΔΗΜΑΡ. Έχει λοιπόν νόημα, έστω και στο παρά πέντε, να συνεχιστεί ένας διάλογος. Και να εκθέσω την λογική που με οδηγεί και φέτος, χωρίς δισταγμό, στην πολιτική επιλογή της ΔΗΜΑΡ.
Δεν θα επιχειρηματολογήσω γιατί δεν ψηφίζω Δεξιά. Με δυο λόγια, απλούστατα γιατί οι αξίες, οι ευαισθησίες και οι πολιτικές μου πεποιθήσεις είναι διαμετρικά αντίθετες με αυτές της ΝΔ, όπως και της ευρωπαϊκής δεξιάς. Και ακόμη περισσότερο της σαμαρικής της εκδοχής, με τα έντονα ακροδεξιά και εθνικιστικά χαρακτηριστικά. Γιατί θεωρώ καταστροφική την Ελλάδα και την Ευρώπη της ακραίας λιτότητας, της ανεργίας, της ύφεσης και των τεράστιων ανισοτήτων. Γιατί η δική μου αντίληψη για την αναγκαία πολιτική σταθερότητα είναι ριζικά διαφορετική από αυτή του κ.Σαμαρά και των συμμάχων του, όπως θα εξηγήσω παρακάτω. Γιατί τέλος μόνο στη χώρα μας έχουν εμφανισθεί κάποιοι «κεντροαριστεροί» που κηρύσσουν το τέλος της διαχωριστικής γραμμής Αριστερά-Δεξιά.
Δεν θα ψηφίσω «Ελιά», για πολλούς λόγους:
ü  Το σχήμα αυτό δεν είναι παρά μια μεταμφίεση του ΠΑΣΟΚ του κ.Βενιζέλου, ελάχιστα διευρυμένου.

ü  Ο κ.Βενιζέλος και οι οπαδοί του δεν φαίνονται να συνειδητοποιούν ότι η πολιτική των μνημονίων που με περισσό ζήλο υπηρέτησαν και υπερασπίστηκαν κοντεύει να διαλύσει αυτόν τον τόπο. Αντίθετα επαίρονται ότι μας έσωσαν.
ü  Ο κ.Βενιζέλος έχει επιλέξει τη στρατηγική συμμαχία με τον κ.Σαμαρά, επιδιώκοντας να μετατρέψει την κεντροαριστερά σε δεκανίκι της δεξιάς.
ü  Η ηγεσία του σημερινού ΠΑΣΟΚ συμβολίζει ό,τι πιο παλιό και φθαρμένο στο πολιτικό μας σύστημα, που (μαζί με τη ΝΔ) φέρει πρώτη ευθύνη  που φθάσαμε ως εδώ. Ο κ.Βενιζέλος είναι εξόχως προβληματική προσωπικότητα και υβρίζει συστηματικά τους πολιτικούς του αντιπάλους («τσογλάνια», «πεμπτοφαλαγγίτες», «παράσιτα»).
ü  Τα εκβιαστικά διλήμματα του κ.Βενιζέλου που ταυτίζουν την ομαλότητα με την υπερψήφιση του προσώπου του δεν με αφορούν. Η πολιτική και κοινωνική σταθερότητα πλήττεται πρώτα και κύρια από τις ασκούμενες πολιτικές. Πλήττεται και από την πόλωση που τροφοδοτεί το κυβερνητικό στρατόπεδο όταν προσπαθεί να απονομιμοποιήσει την κυβερνητική εναλλαγή. Και από την απόρριψη κάθε επικοινωνίας και διαλόγου με την αξιωματική αντιπολίτευση. Δεν πιστεύω πως ο κ.Βενιζέλος θα φύγει από την κυβέρνηση, όποιο και να είναι το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών, αλλά και να φύγει, ας πάει στο καλό, αυτός και η κυβέρνησή του. Και ας προκαλέσει αυτός τις εκλογές που τόσο φοβάται. Σε μια δημοκρατία, η αποφυγή των εκλογών δεν μπορεί να είναι επί μακρόν το μόνο επιχείρημα υπέρ μιας κυβέρνησης.
ü  Η κεντροαριστερά που εγώ οραματίζομαι περιλαμβάνει μια πολύ μεγάλη μερίδα του κόσμου του πάλαι ποτέ ΠΑΣΟΚ. Πιστεύω στο διάλογο με αυτόν τον κόσμο στο πλαίσιο της δημοκρατικής αριστεράς και γι’ αυτό δεν θέλω να συμβάλω στο να κρατηθεί τεχνητά στη ζωή η σημερινή καταστροφική του ηγεσία.
Δεν θα ψηφίσω και ΣΥΡΙΖΑ,  παρόλο που, στη θέση της κυβέρνησης του κ.Σαμαρά, επιθυμώ μια προοδευτική κυβέρνηση που θα αλλάξει πολιτική και θα ανατάξει τη χώρα, πιστεύω δε πως σε μια τέτοια κυβέρνηση ο ΣΥΡΙΖΑ θα είχε εκ των πραγμάτων κεντρικό ρόλο:
ü  Πρώτα και κύρια γιατί, παρά τις διακηρύξεις του, ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι αρκούντως σταθερός. Εξακολουθεί να υιοθετεί θέσεις που δεν αντιστοιχούν στους υπάρχοντες διεθνείς συσχετισμούς. Οδηγώντας τη χώρα σε κάθετες αντιπαραθέσεις με πολύ ισχυρότερους αντίπαλους, θα μπορούσε να καταλήξει σε τυχοδιωκτισμούς.
ü  Δεύτερον, γιατί πολλές του θέσεις όπως και το συνολικό του ύφος –και ακόμη περισσότερο αρκετές φωνές μέσα από τις γραμμές του- δείχνουν έλλειψη πολιτικής ωριμότητας, με μαξιμαλισμούς, συχνά διχαστικό λόγο και γενικά έλλειψη ικανότητας να συσπειρώνει ευρύτερες πλειοψηφίες.
ü  Τρίτον, γιατί, μολονότι το πιθανότερο είναι ο ΣΥΡΙΖΑ να είναι πρώτο κόμμα, πιστεύω πως ούτε πολιτικά είναι έτοιμος να κυβερνήσει, ούτε αριθμητικά θα έχει τη δυνατότητα αυτή στην επόμενη Βουλή. Παράλληλα οι ρυθμοί εσωτερικής του «ωρίμανσης» είναι υπερβολικά αργοί, την ώρα που οι εξελίξεις θα είναι πιθανά ραγδαίες. Γι’ αυτό ακριβώς η «χρησιμότερη» ψήφος για μια προοδευτική αλλαγή στη χώρα δεν είναι η ψήφος προς τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά προς μιαν ισχυρή, αυτόνομη κεντροαριστερά, που είναι απολύτως αναγκαία ώστε η αλλαγή να είναι σταθερά ευρωπαϊκή, πολιτικά φερέγγυα και αριθμητικά δυνατή.
Τέλος είναι βέβαιο πως δεν θα ψηφίσω και «Ποτάμι»:
ü  Συμμερίζομαι την απέχθειά του προς το πολιτικό σύστημα που έφερε τη χώρα ως εδώ. Όμως είναι αντιφατικό να καταγγέλλεις το πολιτικό σύστημα ενώ υιοθετείς αρκετά από τα χειρότερα χαρακτηριστικά του: απόλυτος αρχηγισμός και έλλειψη δημοκρατικών διαδικασιών, επιλογή υποψηφίων για το όνομά τους, επικοινωνία πριν από ουσία, ήξεις αφήξεις σε θέματα που θα είχαν πολιτικό κόστος (άγιον φως, μετανάστες, μειονότητα Θράκης,…). Εξάλλου, δεν έχουν όλοι –κόμματα και πολιτικοί- τις ίδιες ευθύνες και η ισοπέδωση των πάντων συναντά την ατζέντα των αντικοινοβουλευτικών.
ü  Ο Σταύρος Θεοδωράκης δηλώνει ευρωπαϊστής. Αλλά ευρωπαϊστές δηλώνουν και η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ και η ΔΗΜΑΡ και ο ΣΥΡΙΖΑ. Με ποια Ευρώπη συμφωνεί και ποια Ευρώπη στηρίζει; Την Μέρκελ, τους σοσιαλιστές, τους φιλελευθέρους; Θα πάει, λέει εκεί, μετά τις εκλογές, θα δει και θα αποφασίσει. Όμως οι Έλληνες δεν είμαστε επισκέπτες στην Ευρώπη. Είμαστε αναπόσπαστο τμήμα της, μετέχουμε στο πολιτικό της γίγνεσθαι, που είναι και δικό μας, και φυσικά γνωρίζουμε και έχουμε επιλέξει πρόσωπα και πράγματα. Είναι οξύμωρο να κατεβαίνεις στις ευρωεκλογές, να επικρίνεις όσους τις μετατρέπουν σε εθνικό δημοψήφισμα και ταυτόχρονα να δηλώνεις άγνοια για τα ευρωπαϊκά κόμματα και πολιτικές. Έπειτα ο Θεοδωράκης δήλωσε ήδη πως απορρίπτει την ομοσπονδία, δηλαδή και εδώ μας λέει «ναι μεν αλλά», όχι και πολύ ευρωπαϊστές.
ü  Το "Ποτάμι" αποφεύγει να πάρει σαφή θέση στο πιο κρίσιμο ζήτημα που απασχολεί το λαό μας: την ασκούμενη οικονομική και κοινωνική πολιτική. Όμως από δηλώσεις του αρχηγού του και από παλαιότερα λεγόμενα στελεχών του, διαφαίνεται πως οι θέσεις του είναι έντονα "μνημονιακές" αν όχι και νεοφιλελεύθερες (π.χ. το να μπορεί να διοριστεί ξένος στη θέση του διοικητή της Τράπεζας Ελλάδος, πως «ο άξονας Αριστερά-Δεξιά δεν σημαίνει σχεδόν τίποτε στη σημερινή Ελλάδα», αρθρογραφία υπέρ του μνημονίου και του θανάτου της σοσιαλδημοκρατίας). Ακόμη, το «Ποτάμι» σιωπά στο κρίσιμο πολιτικό ζήτημα που διχάζει τον «ενδιάμεσο» χώρο μεταξύ ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ: δεκανίκι της σαμαρικής δεξιάς, ή αυτόνομη κεντροαριστερά με προοδευτικό πρόσημο. Η σιωπή του και το ιστορικό των στελεχών του δεν διαψεύδει την άποψη πως το νέο κόμμα έχει ως κύριο σκοπό να λειτουργήσει ως στήριγμα της κυβερνητικής πολιτικής.
ü  Για πολλούς η ψήφος στο «Ποτάμι» είναι μια ψήφος διαμαρτυρίας. «Θα τους ψηφίσω για να στείλω ένα μήνυμα ανανέωσης, κι έπειτα ο Χ [υποψήφιος του «Π»] είναι σοβαρός άνθρωπος και καλό παιδί». Η λογική αυτή είναι όμως φυγή από την πραγματικότητα και την πολιτική, κάπως σαν το λευκό. Ψηφίζοντας «καλά παιδιά» («συνωμοσία του Καλού» αυτοχαρακτήρισε το κόμμα του ο Θεοδωράκης) που δεν μας λένε τι θα κάνουν, αγοράζουμε «γουρούνι στο σακί». Και έχουμε σοβαρές ενδείξεις πως από το «σακί» θα προκύψουν υποστηρικτές του συστήματος που καταγγέλλουν.  Εξάλλου το «ψηφίστε με και θα σας πω μετά τι θα κάνω» δείχνει έλλειψη σεβασμού προς τον ψηφοφόρο. Είναι απορίας άξιο πώς δημοκρατικοί πολίτες που αγανακτούν με το σημερινό πολιτικό σύστημα δέχονται να εναποθέσουν τις ελπίδες τους σε έναν αυτοδιορισμένο ηγέτη που δεν τους λέει τι θα κάνει.
Στις εκλογές καταλήγει κανείς συχνά στην επιλογή του δια της εις άτοπον απαγωγής. Όμως η επιλογή μου υπέρ της ΔΗΜΑΡ δεν είναι μόνο επειδή «όλοι οι άλλοι είναι χειρότεροι». Έχω έξι στέρεους και θετικούς λόγους για να την ψηφίσω:

1. Απορρίπτει τις μνημονιακές και αντιδραστικές πολιτικές της κυβέρνησης Σαμαρά, αλλά ταυτόχρονα υποστηρίζει την ανάγκη προοδευτικών μεταρρυθμίσεων και δεν λέει «όχι σε όλα».
2. Είναι σταθερά φιλοευρωπαϊκή, αλλά αντιτάσσεται στην Ευρώπη της κας Μέρκελ, και επιδιώκει «περισσότερη» και συνάμα «άλλη» Ευρώπη. Συμβαδίζει με τους Ευρωπαίους σοσιαλιστές και βρίσκεται πιο κοντά στους «αριστερούς» της πολιτικής αυτής οικογένειας.
3. Εργάζεται για την οικοδόμηση ενός ισχυρού κεντροαριστερού «τρίτου πόλου» που είναι νοητός μόνο με προοδευτικό πρόσημο και αυτόνομος από τους δύο άλλους.
4. Αποτελεί υπεύθυνη δύναμη που επιδιώκει στρατηγικά μια προοδευτική κυβέρνηση. Παράλληλα ενδιαφέρεται για τη σταθερότητα και την κυβερνησιμότητα της χώρας και το ενδιαφέρον της αυτό δεν ανάγεται στην πάση θυσία παρεμπόδιση μιας κυβερνητικής εναλλαγής.
5. Είναι ένα κόμμα με δημοκρατικό ύφος και ήθος, ήπιο και δημοφιλή πρόεδρο και δημοκρατικές εσωτερικές διαδικασίες, όλα είδη εν ανεπαρκεία στο σημερινό πολιτικό χάρτη της χώρας.
6. Ψηφίζοντας ΔΗΜΑΡ, ψηφίζω ένα κόμμα με διαφανές πολιτικό πρόγραμμα. Ψηφίζω στελέχη με μακρά αγωνιστική διαδρομή που γνωρίζω πως θα υπηρετούν αυτό το συλλογικά αποφασισμένο πολιτικό πρόγραμμα και τις συλλογικές αποφάσεις του κόμματος. Δεν ψηφίζω τηλεοπτικά σταρ, δημιουργήματα των ΜΜΕ, ή «καλά παιδιά» και άξιους επιστήμονες που όμως δεν ξέρω –ή φοβάμαι- τι θα κάνουν στην πολιτική.

Αναμφίβολα θα επιθυμούσα μια ΔΗΜΑΡ πιο δυναμική, με πιο επεξεργασμένες και ξεκάθαρες θέσεις, με περισσότερα νέα πρόσωπα. Όμως τα έξι παραπάνω σημεία, που τη ξεχωρίζουν σαφώς από τις άλλες όμορες πολιτικές δυνάμεις, αποτελούν για μένα τη βάση για μια επιλογή χωρίς δισταγμό. Και είμαι πεισμένος πως χωρίς την ισχυρή παρουσία της ΔΗΜΑΡ την επόμενη μέρα, το έργο της οικοδόμησης ενός προοδευτικού τρίτου πόλου που με τη σειρά του αποτελεί προϋπόθεση για μια προοδευτική εναλλακτική λύση στην καταστροφική κυβέρνηση Σαμαρά και τις πολιτικές της, θα είναι πολύ, πολύ πιο δύσκολο.

Ο Σωτήρης Βαλντέν είναι επιστημονικός συνεργάτης του Ελεύθερου Πανεπιστημίου των Βρυξελλών, μέλος της Κ.Ε. της ΔΗΜΑΡ και μέλος της Συντακτικής Επιτροπής της «Μεταρρύθμισης»