Καθεδρικές της ερήμου

 Του Ηλία Κανέλλη, NEA

Η συρρίκνωση της δραστηριότητας της Χαλυβουργικής και η ανακοίνωση ότι οι εργάτες και οι υπόλοιποι εργαζόμενοι τίθενται σε διαθεσιμότητα αναδεικνύουν ένα από τα μείζονα προβλήματα της σύγχρονης Ελλάδας: την αδυναμία της χώρας να δημιουργήσει ένα σοβαρό επενδυτικό περιβάλλον για τη βιομηχανική παραγωγή και, ιδίως, για τη βιομηχανία μεταποίησης. Ιδίως τα χρόνια της Μεταπολίτευσης η βιομηχανία, όπως παρατηρεί και ο ιστορικός Κώστας Κωστής στο σημαντικό βιβλίο του «Κράτος και επιχειρήσεις στην Ελλάδα: η ιστορία του "Αλουμινίου της Ελλάδος"» (Εκδ. Πόλις), παλινδρόμησε ανάμεσα στη συρρίκνωση της μεταποίησης, τη μετατροπή του ανταγωνιστικού πεδίου σε προστατευόμενο Δημόσιο διά της ανάληψης από το κράτος των προβληματικών επιχειρήσεων και την κήρυξη ουσιαστικά των ξένων επενδύσεων ως ανεπιθυμήτων. Η πολιτική αυτή έτεινε να γίνει κυρίαρχη σε όλη τη διάρκεια της Μεταπολίτευσης, όταν κάθε παραγωγική δραστηριότητα έβρισκε απέναντι οργανωμένες δυνάμεις, με πρόσχημα την προστασία είτε του περιβάλλοντος είτε του φυσικού κάλλους είτε της αθάνατης ελληνικής εσωστρέφειας. Μια ματιά να ρίξει κάποιος στα ντοκιμαντέρ που γυρίστηκαν τα πρώτα μεταπολιτευτικά χρόνια από σκηνοθέτες με «αριστερή ματιά» στα πράγματα, θα διαπιστώσει του λόγου το αληθές: τα πετροχημικά ήταν οι καθεδρικές της ερήμου, το αεροδρόμιο στα Σπάτα ήταν έγκλημα κατά της Αττικής, ο βιομηχανικός τουρισμός θα μας έκανε γκαρσόνια της Ευρώπης και, γενικώς, κάθε ανάπτυξη είναι κακό πράγμα (εκτός από την ανάπτυξη των αυθαιρέτων και της κακογουστιάς παντού, η οποία ως «λαϊκή» παρεκτροπή είναι καλή). Το δυστύχημα είναι ότι η «αριστερή» εκδοχή για τη βιομηχανία υιοθετήθηκε σχεδόν από ολόκληρη την ελληνική κοινωνία. Δεν ήταν έτσι τα κρισιμότερα προδικτατορικά χρόνια, όταν κυρίως οι κυβερνήσεις του Κωνσταντίνου Καραμανλή συνέδεσαν την πρόοδο της χώρας με τη δημιουργία μεγάλων και ανταγωνιστικών βιομηχανικών μονάδων, συχνά σε πείσμα και των «απολύτως ορθολογικών κριτηρίων». Κάπως έτσι δόθηκε η δυνατότητα στη γαλλικών συμφερόντων εταιρεία Πεσινέ να επενδύσει στα Ασπρα Σπίτια, δημιουργώντας την εταιρεία Αλουμίνιον της Ελλάδος και, προκειμένου να κρατηθεί η ανταγωνιστικότητα και να μείνει με ανταγωνιστικούς όρους η συγκεκριμένη βιομηχανία στη χώρα, το κράτος επέλεξε την επιδότηση της ηλεκτρικής ενέργειας για τη λειτουργία της. Η εταιρεία έφερε ανάπτυξη, ενώ διαψεύστηκαν οικτρά όσοι ισχυρίζονταν ότι η επιχείρηση θα λειτουργούσε ως εκμεταλλευτικός δυνάστης.

Το δυστύχημα είναι ότι όλα αυτά χρεοκόπησαν στη Μεταπολίτευση. Διότι, όπως σημειώνει ο καθηγητής Γ.Κ. Μπήτρος, οι εμπειρογνώμονες και οι πολιτικοί της Μεταπολίτευσης, αν και προσέβλεπαν στη συμμετοχή της χώρας στην ευρωπαϊκή οικονομική ενοποίηση, έκαναν ό,τι μπορούσαν για να την κρατήσουν εγκλωβισμένη στο πρότυπο της κλειστής οικονομίας που είχε προηγηθεί. Οι καθεδρικές της ερήμου είναι εδώ.