Της Αγγελικής Σπανού, www.metarithmisi.gr, 07.01.14
Δεν ήταν η Bild, αλλά το
Spiegel που περιέγραψε την Ελλάδα ως ένα “αποτυχημένο κράτος (failed
state) όπως το Αφγανιστάν και σύντομα ίσως και το Πακιστάν”. Η εύκολη
λύση είναι να εκφραστεί έξαλλη οργή για την γερμανική προσβολή που θα
αθροιστεί με όλα τα ανθελληνικά σχέδια τα οποία έχουν εξυφανθεί τα
τελευταία χρόνια στη βάση της γνωστής ελληνοκεντρικής θεωρίας που έχει
θρέψει τον μεγαλοϊδεατισμό γενεών και γενεών. Ο όρος αυτός
επινοήθηκε τη δεκαετία του 90 -και κυριάρχησε έκτοτε- από το Ταμείο για
την Ειρήνη (Fund for Peace), συνδεδεμένο με την αμερικανική κυβέρνηση,
προκειμένου να εντοπίζονται τα “αποτυχημένα κράτη” ως απειλή για την
παγκόσμια σταθερότητα και να αποφασίζονται στρατιωτικές ή άλλου τύπου
παρεμβάσεις ώστε να αποφευχθεί η διάχυση του κινδύνου. Μπορεί να μην
είναι καθόλου δημοκρατικό ή ουμανιστικό, αλλά αυτοί οι κανόνες
επιβλήθηκαν και δεν έχουν αμφισβητηθεί σοβαρά παρά μόνο από ηγεσίες του
δυτικού κόσμου που δεν θέλουν να σηκώσουν το οικονομικό βάρος μιας
επέμβασης, όχι για λόγους αξιακούς/ηθικούς/ανθρωπιστικούς. Ο
ορισμός του «αποτυχημένου κράτους» (failed state) όπως δόθηκε τότε και
ισχύει ακόμη συντίθεται από τέσσερα χαρακτηριστικά: αδυναμία πλήρους
ελέγχου της επικράτειας από τις κρατικές αρχές, αδυναμία της νόμιμης
εξουσίας να παίρνει αποφάσεις, αδυναμία του κράτους να παρέχει
στοιχειώδεις υπηρεσίες στους πολίτες και δυσκολία λειτουργίας της χώρας
ως κυρίαρχου μέλους της διεθνούς κοινότητας.
Μπορεί καθένας μόνος του να κάνει την ανάλογη ερώτηση για την ελληνική περίπτωση και να βρει τη σωστή απάντηση που θα δείξει αν η επίθεση του Spiegel απορρέει από μια φαντασιακή κατασκευή ή αν στηρίζεται σε ένα πραγματικό υπόβαθρο, στον ελληνικό εφιάλτη.
Αυτό που συμβαίνει σήμερα στη χώρα μας είναι ότι ο πληθυσμός γερνάει, οι νέοι φεύγουν ή προσπαθούν να φύγουν γιατί στην πλειοψηφία τους δεν μπορούν να βρουν δουλειά, ένας στους τρεις είναι άνεργος, οι working poor πολλαπλασιάζονται λόγω της απλήρωτης εργασίας και της υπερφορολόγησης, παιδιά μεγαλώνουν στα συσσίτια, ηλικιωμένοι δεν έχουν χρήματα για τα φάρμακά τους, πνιγόμαστε στην αιθαλομίχλη, αυτοκτονίες και ψυχικές διαταραχές πληθαίνουν και η συζήτηση των ημερών αφορά το αν οι άνεργοι θα πληρώνουν ή όχι 25 ευρώ για την εισαγωγή στο νοσοκομείο. Η ελληνική πραγματικότητα θα μπορούσε να περιγραφεί απλά με τη λέξη φτωχοποίηση, αν αυτή η βίαιη πτώση του βιοτικού επιπέδου των πολλών δεν συνδυαζόταν με εκρηκτικές οικονομικές ανισότητες, με το μεγάλωμα του μαύρου πλούτου μιας αφορολόγητης και ασυνείδητης ελίτ, με την απουσία οποιουδήποτε σχεδίου παραγωγικής ανασυγκρότησης, όπως επίσης με την απόλυτη απαξίωση του πολιτικού συστήματος και με μια βαθιά κρίση θεσμών που αυτή τη στιγμή δεν φαίνεται αναστρέψιμη.
Η πεποίθηση της πλειοψηφίας ότι οι κυβερνώντες διαπλέκονται με επιχειρηματικά συμφέροντα, ότι το κράτος εξακολουθεί να λειτουργεί με όρους πελατειασμού και διαφθοράς, ότι η νομιμότητα αφορά μόνο όσους δεν έχουν την ισχύ να την αποφύγουν δημιουργεί συνθήκες κοινωνικής διάλυσης, αφού έχει τραυματιστεί ο σκληρός πυρήνας της σχέσης του πολίτη με τις υπερατομικές δομές. Αυτή η καθοδική πορεία επιταχύνεται λόγω του ελλείμματος παιδείας φτάνοντας στον εκφασισμό μεγάλων ομάδων του πληθυσμού και σε ένα γενικευμένο ξεχαρβάλωμα που επιτείνεται από την κυριαρχία του λαϊκισμού, του ανορθολογισμού, της δημαγωγίας και του τσαρλατανισμού στη δημόσια ζωή και το δημόσιο διάλογο.
Δεν λειτουργεί τίποτα σωστά: Ούτε η κυβέρνηση, ούτε τα κόμματα, ούτε το κράτος, ούτε βέβαια το taxisnet και τα πανεπιστήμια. Αλλά ακόμη και έτσι, η Ελλάδα θα μπορούσε να μη θεωρείται “failing state” αν υπήρχε προοπτική, αν εδραιωνόταν δηλαδή η συλλογική πεποίθηση ότι υπάρχουν εφεδρείες, πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις που θα πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους για να γίνει η μετάβαση, αλλά και εθνική συναίνεση στους βασικούς όρους με τους οποίους θα γίνει η μετάβαση. Στην περίπτωσή μας δεν συντρέχει καμία από τις δύο προϋποθέσεις.
Το πολιτικό σύστημα δίνει σκληρή μάχη επιβίωσης και δεν αφήνει ελεύθερο χώρο στους “ερασιτέχνες”, πόσο μάλλον όταν εμμέσως απειλείται με προσωπική συντριβή όποιος διανοηθεί να χαλάσει την πιάτσα, ενώ μετά από τέσσερα χρόνια στην κρίση δεν κατέστη δυνατό να βρεθεί έστω ένα minimum συναίνεσης ως προς το ποιο είναι το σωστό ερώτημα. Η αντίστιξη είναι ανάμεσα στο μνημόνιο και το αντιμνημόνιο ή ανάμεσα στον εξευρωπαϊσμό και το χάος; Είναι ολοφάνερο για όποιον δεν έχει τυφλωθεί από κομματικές σκοπιμότητες ή ιδεοληψίες ότι μια Ελλάδα εκτός Ευρώπης αυτομάτως μεταφέρεται στον αναπτυσσόμενο κόσμο με τάση να πάει ακόμη παρακάτω.
Το αδιέξοδο γίνεται πλήρες επειδή ο ευρωπαϊσμός εκφράζεται σε πολιτικό επίπεδο από πρωταγωνιστές με εντυπωσιακή διαχειριστική ανικανότητα, ανύπαρκτη ηθική συγκρότηση και ελλειμματική πολιτική αντίληψη. Εχουμε τους χειρότερους δυνατούς ηγέτες τη χειρότερη δυνατή στιγμή.
Είναι μη αναστρέψιμη η πορεία προς την άβυσσο; Αν ακολουθηθεί η γραμμική εξέλιξη των πραγμάτων, δηλαδή εκλογές το 2014 με τους τωρινούς συσχετισμούς δυνάμεων και τα πρόσωπα που βλέπουμε στους κρίσιμους ρόλους, μάλλον θα έχουμε σύντομα την ευκαιρία να διαβάσουμε με νέο τρόπο εκείνο το καταπληκτικό (Λ. Βίτγκενστάιν) “η κόλαση δεν είναι οι άλλοι, είναι ο εαυτός σου”.
Μπορεί καθένας μόνος του να κάνει την ανάλογη ερώτηση για την ελληνική περίπτωση και να βρει τη σωστή απάντηση που θα δείξει αν η επίθεση του Spiegel απορρέει από μια φαντασιακή κατασκευή ή αν στηρίζεται σε ένα πραγματικό υπόβαθρο, στον ελληνικό εφιάλτη.
Αυτό που συμβαίνει σήμερα στη χώρα μας είναι ότι ο πληθυσμός γερνάει, οι νέοι φεύγουν ή προσπαθούν να φύγουν γιατί στην πλειοψηφία τους δεν μπορούν να βρουν δουλειά, ένας στους τρεις είναι άνεργος, οι working poor πολλαπλασιάζονται λόγω της απλήρωτης εργασίας και της υπερφορολόγησης, παιδιά μεγαλώνουν στα συσσίτια, ηλικιωμένοι δεν έχουν χρήματα για τα φάρμακά τους, πνιγόμαστε στην αιθαλομίχλη, αυτοκτονίες και ψυχικές διαταραχές πληθαίνουν και η συζήτηση των ημερών αφορά το αν οι άνεργοι θα πληρώνουν ή όχι 25 ευρώ για την εισαγωγή στο νοσοκομείο. Η ελληνική πραγματικότητα θα μπορούσε να περιγραφεί απλά με τη λέξη φτωχοποίηση, αν αυτή η βίαιη πτώση του βιοτικού επιπέδου των πολλών δεν συνδυαζόταν με εκρηκτικές οικονομικές ανισότητες, με το μεγάλωμα του μαύρου πλούτου μιας αφορολόγητης και ασυνείδητης ελίτ, με την απουσία οποιουδήποτε σχεδίου παραγωγικής ανασυγκρότησης, όπως επίσης με την απόλυτη απαξίωση του πολιτικού συστήματος και με μια βαθιά κρίση θεσμών που αυτή τη στιγμή δεν φαίνεται αναστρέψιμη.
Η πεποίθηση της πλειοψηφίας ότι οι κυβερνώντες διαπλέκονται με επιχειρηματικά συμφέροντα, ότι το κράτος εξακολουθεί να λειτουργεί με όρους πελατειασμού και διαφθοράς, ότι η νομιμότητα αφορά μόνο όσους δεν έχουν την ισχύ να την αποφύγουν δημιουργεί συνθήκες κοινωνικής διάλυσης, αφού έχει τραυματιστεί ο σκληρός πυρήνας της σχέσης του πολίτη με τις υπερατομικές δομές. Αυτή η καθοδική πορεία επιταχύνεται λόγω του ελλείμματος παιδείας φτάνοντας στον εκφασισμό μεγάλων ομάδων του πληθυσμού και σε ένα γενικευμένο ξεχαρβάλωμα που επιτείνεται από την κυριαρχία του λαϊκισμού, του ανορθολογισμού, της δημαγωγίας και του τσαρλατανισμού στη δημόσια ζωή και το δημόσιο διάλογο.
Δεν λειτουργεί τίποτα σωστά: Ούτε η κυβέρνηση, ούτε τα κόμματα, ούτε το κράτος, ούτε βέβαια το taxisnet και τα πανεπιστήμια. Αλλά ακόμη και έτσι, η Ελλάδα θα μπορούσε να μη θεωρείται “failing state” αν υπήρχε προοπτική, αν εδραιωνόταν δηλαδή η συλλογική πεποίθηση ότι υπάρχουν εφεδρείες, πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις που θα πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους για να γίνει η μετάβαση, αλλά και εθνική συναίνεση στους βασικούς όρους με τους οποίους θα γίνει η μετάβαση. Στην περίπτωσή μας δεν συντρέχει καμία από τις δύο προϋποθέσεις.
Το πολιτικό σύστημα δίνει σκληρή μάχη επιβίωσης και δεν αφήνει ελεύθερο χώρο στους “ερασιτέχνες”, πόσο μάλλον όταν εμμέσως απειλείται με προσωπική συντριβή όποιος διανοηθεί να χαλάσει την πιάτσα, ενώ μετά από τέσσερα χρόνια στην κρίση δεν κατέστη δυνατό να βρεθεί έστω ένα minimum συναίνεσης ως προς το ποιο είναι το σωστό ερώτημα. Η αντίστιξη είναι ανάμεσα στο μνημόνιο και το αντιμνημόνιο ή ανάμεσα στον εξευρωπαϊσμό και το χάος; Είναι ολοφάνερο για όποιον δεν έχει τυφλωθεί από κομματικές σκοπιμότητες ή ιδεοληψίες ότι μια Ελλάδα εκτός Ευρώπης αυτομάτως μεταφέρεται στον αναπτυσσόμενο κόσμο με τάση να πάει ακόμη παρακάτω.
Το αδιέξοδο γίνεται πλήρες επειδή ο ευρωπαϊσμός εκφράζεται σε πολιτικό επίπεδο από πρωταγωνιστές με εντυπωσιακή διαχειριστική ανικανότητα, ανύπαρκτη ηθική συγκρότηση και ελλειμματική πολιτική αντίληψη. Εχουμε τους χειρότερους δυνατούς ηγέτες τη χειρότερη δυνατή στιγμή.
Είναι μη αναστρέψιμη η πορεία προς την άβυσσο; Αν ακολουθηθεί η γραμμική εξέλιξη των πραγμάτων, δηλαδή εκλογές το 2014 με τους τωρινούς συσχετισμούς δυνάμεων και τα πρόσωπα που βλέπουμε στους κρίσιμους ρόλους, μάλλον θα έχουμε σύντομα την ευκαιρία να διαβάσουμε με νέο τρόπο εκείνο το καταπληκτικό (Λ. Βίτγκενστάιν) “η κόλαση δεν είναι οι άλλοι, είναι ο εαυτός σου”.
Η Αγγελική Σπανού είναι δημοσιογράφος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
O διάλογος προϋποθέτει τον σεβασμό της διαφορετικής άποψης. Γι' αυτό κάθε υβριστικό, προσβλητικό ή χυδαίο σχόλιο θα διαγράφεται.