Συναγερμός στην Ευρώπη

 

Της Ελίζας Παπαδάκη, ΝΕΑ

 Η διόγκωση της ανεργίας και της φτώχειας διαλύει την κοινωνική συνοχή

Η νέα έκθεση για την απασχόληση και τις κοινωνικές εξελίξεις στην Ευρωπαϊκή Ενωση έχει όλα τα στοιχεία για να συγκλονίσει την κοινή γνώμη. Γιατί δείχνει ότι έξι χρόνια αφότου ξέσπασε η μεγάλη κρίση, με την κατάσταση στις αγορές να έχει πλέον εξομαλυνθεί, η ανεργία εξακολουθεί να ανεβαίνει· μαζί της και η φτώχεια, όχι μόνο στους ανέργους αλλά και σε πολλούς ανθρώπους που έχουν κάποια δουλειά· μαζί και ο αριθμός των νέων που ούτε εργάζονται ούτε σπουδάζουν ούτε επαγγελματική κατάρτιση παρακολουθούν, που δεν βρίσκονται πουθενά. Αυτό δεν αφορά μόνο τις χώρες της λεγόμενης «περιφέρειας» -  εμάς, τους Ισπανούς, τους Ιταλούς, τους Πορτογάλους - όπου τα πράγματα είναι σαφώς χειρότερα, αλλά την Ευρώπη στο σύνολό της: η επιδείνωση συνεχίζεται σε πάνω από τα δύο τρίτα των χωρών-μελών, οι ανισότητες εντείνονται. Αναλυτικά τεκμηριώνει η έκθεση ότι όσο διατηρείται το υφιστάμενο σήμερα πλαίσιο των πολιτικών σε εθνικό και σε κοινοτικό επίπεδο οι ευρωπαϊκοί στόχοι της κοινωνικής συνοχής και της αποκατάστασης καλής απασχόλησης για τη μεγάλη πλειονότητα θα απομακρύνονται. Μια τέτοια εξέλιξη όμως θα υπονομεύει όλο και περισσότερο την εμπιστοσύνη των πολιτών στην Ευρωπαϊκή Ενωση - για να οδηγήσει τελικά στη διάλυσή της. Ακόμα δεν πρέπει να την κρίνουμε αναγκαστική. Αλλά γεγονός είναι, προειδοποιεί ο αρμόδιος επίτροπος Λάζλο Αντορ, ότι η απασχόληση και οι κοινωνικές συνθήκες δεν θα βελτιωθούν χωρίς ισχυρές δημόσιες πολιτικές, περαιτέρω ολοκλήρωση στην ευρωζώνη, μεγαλύτερη αλληλεγγύη εντός και μεταξύ των κοινωνιών. Είναι εφικτό να δημιουργηθούν πολλές θέσεις εργασίας, να αποφευχθεί η εμπέδωση της φτώχειας, αλλά δεν θα συμβεί απλώς ως αποτέλεσμα μιας ήπιας και άνισης οικονομικής ανάκαμψης. Χρειάζεται όλες οι οικονομικές δραστηριότητες και δημόσιες πολιτικές, καθώς και η αρχιτεκτονική της Ευρωπαϊκής Νομισματικής Ενωσης να οργανωθούν με τρόπο ώστε να επιτυγχάνουν κοινωνικούς στόχους επισημαίνει.

Χαρακτηριστικό είναι για την πολιτική συζήτηση, όπως διεξάγεται στην Ευρώπη σήμερα, ότι αυτή η συγκλονιστική έκθεση επισκιαζόταν από άλλα οικονομικά γεγονότα στις μεγάλες εφημερίδες χθες, μία ημέρα μετά τη δημοσίευσή της: από την ανησυχητική επίσης προειδοποίηση του ΔΝΤ για τον κίνδυνο αποπληθωρισμού στην ευρωζώνη, από την έναρξη της ετήσιας συνόδου των ισχυρών στο Νταβός. Σαν οι διαμορφωτές της κοινής γνώμης και οι πολιτικές ηγεσίες να έχουν συμβιβαστεί με την παγίωση της ανεργίας και της φτώχειας για δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους, με τον κοινωνικό αποκλεισμό μεγάλου μέρους των νέων, εντοπίζοντας τις οικονομικές ειδήσεις στις αυτόνομες κινήσεις του χρήματος και των κεφαλαίων καθώς και των εκφραστών τους. Σαν να θεωρούν επιπλέον ότι το αίτημα να αλλάξουν συνολικά οι πολιτικές στην Ευρώπη δεν είναι παρά ωραία λόγια χωρίς πραγματικό αντίκρισμα, αφού σε κάθε χώρα κυριαρχεί εν τέλει η κοντόθωρη εθνική ατζέντα. Και αυτό τέσσερις μόλις μήνες πριν από τις ευρωεκλογές που όλοι φοβούνται ότι θα αποτυπώσουν άνοδο των αντιευρωπαϊκών και αντιδημοκρατικών κομμάτων.

Σε αυτό το αναμφίβολα δυσμενές πολιτικό πλαίσιο, δυνάμεις που θέλουν την κοινωνική, αλληλέγγυα Ευρώπη υπάρχουν διάχυτες σε όλες τις χώρες, σε κόμματα και σε πλήθος φορέων. Ζητούμενο είναι η καλύτερη, οργανωμένη συνεννόηση μεταξύ τους, φυσικά και η ενίσχυσή τους. Και σε αυτό η κοινωνική έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2013 αποτελεί συνεισφορά. Με τη σύγκριση των μέτρων που εφαρμόζονται σε εθνικό επίπεδο και των αποτελεσμάτων τους, η έκθεση συνεισφέρει επίσης σε κάθε χώρα χωριστά, ώστε να αξιολογήσει και να βελτιώσει τις πολιτικές της. Ετσι και σ' εμάς. Οπωσδήποτε δεν περιμέναμε τη νέα έκθεση για να πληροφορηθούμε ότι στην επιδότηση των ανέργων και στη στήριξη των φτωχότερων με κοινωνικούς πόρους βρισκόμαστε στον πάτο της Ευρώπης. Εκεί ήμασταν την εποχή των «παχιών αγελάδων», εκεί παραμένουμε και τώρα που οι ανάγκες έχουν πολλαπλασιαστεί, προβάλλοντας πάντα άλλες προτεραιότητες. Δεν πρόκειται μόνο για ζήτημα κοινωνικής αλληλεγγύης.

Ενα σημαντικό επιμέρους ερευνητικό συμπέρασμα της έκθεσης είναι ότι όσοι άνεργοι λαμβάνουν επαρκή επιδόματα έχουν σαφώς μεγαλύτερες πιθανότητες να επανενταχθούν στην απασχόληση. Τα στοιχεία διαψεύδουν τη διαδεδομένη προκατάληψη ότι τα επιδόματα συνιστούν αντικίνητρο για εργασία. Αλλά σ' εμάς δείχνουν προπάντων ότι η επιδότηση των ανέργων θα βελτίωνε τις προοπτικές για οικονομική ανάκαμψη, προς όφελος όλων. Επαναφέρουν το επιτακτικό ερώτημα πώς κατανέμουμε τους συρρικνωμένους δημόσιους πόρους.