Αριστερά και Αριστερά

"Ο πειρασμός του Αγίου Αντωνίου", Ελαιογραφία 150x300, Κώστας Ντιός

 Του Μιχάλη Μητσού, ΝΕΑ, 18.01.14

«Η Αριστερά υπάρχει, αλλά δεν γνωρίζει πλέον ποια είναι»: η φράση αυτή, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Νουβέλ Ομπζερβατέρ» τον Νοέμβριο του 1964, είχε γοητεύσει τον Μισέλ Φουκό. Το θυμήθηκε στο τελευταίο του άρθρο ο ιδρυτής του περιοδικού, ο Ζαν Ντανιέλ, που στα 94 χρόνια του εξακολουθεί να σκέπτεται αριστερά, να γράφει αριστερά και να πιστεύει στην Αριστερά. «Η ιστορία αλλάζει», τονίζει, «η γεωπολιτική συγκυρία δεν ήταν ποτέ τόσο ταραγμένη, οι άνθρωποι δεν είχαν ποτέ στο παρελθόν δημιουργήσει τόσους θεούς, που αλληλοσπαράσσονται από τη στιγμή που θέλουν είτε να επιβάλουν έναν και μόνο σε όλους είτε να εξαλείψουν όλους τους υπόλοιπους. Σε ό,τι αφορά τις ιδέες, αντιπαραθέτουμε τον σκοπό με τα μέσα, την επανάσταση με τη μεταρρύθμιση, τη νοσταλγία της ιστορικής κληρονομιάς με τις ψευδαισθήσεις της προόδου: οι ίδιες ιδέες εξακολουθούν να καθορίζουν τη ζωή της Αριστεράς, αν όχι των ίδιων των εθνών». Την περασμένη εβδομάδα συμπληρώθηκαν δέκα χρόνια από τον θάνατο του Νορμπέρτο Μπόμπιο, του οποίου το βιβλιαράκι «Δεξιά και Αριστερά» (επανεκδόθηκε πρόσφατα από τις εκδόσεις Πόλις) είναι πολύτιμο σε μια εποχή σύγχυσης και ισοπέδωσης. Αλλά δεν είναι αρκετό. Χρειάζεται μια αντίστοιχη πραγματεία με τίτλο «Αριστερά και Αριστερά», καθώς οι διαφορές ανάμεσα στις εκδοχές της Αριστεράς είναι συχνά μεγαλύτερες και από εκείνες ανάμεσα στους δύο παραδοσιακούς ιδεολογικούς αντιπάλους. Στη Γερμανία, για παράδειγμα, οι Σοσιαλδημοκράτες διαπίστωσαν ότι είναι πιο εύκολο να συμμαχήσουν με τους Χριστιανοδημοκράτες παρά με το Κόμμα της Αριστεράς (αν και με τους τελευταίους έδωσαν ένα απροσδιόριστο ραντεβού για τις επόμενες εκλογές). Το ίδιο συμβαίνει και στην Ελλάδα, όσο και αν ο χαρακτηρισμός του ΠαΣοΚ ως σοσιαλιστικού κόμματος προκαλεί σε ορισμένους θυμηδία. Οι διαφορές του με τη Νέα Δημοκρατία μπορούν να γεφυρωθούν, με τον ΣΥΡΙΖΑ όχι. Επειδή ο Βενιζέλος είναι πουλημένος; Οχι, επειδή ο Τσίπρας πατάει σε πολλές βάρκες μαζί. Η Αριστερά υπάρχει, αλλά δεν γνωρίζει πλέον ποια είναι.

Τι είναι σήμερα αριστερό στην Ελλάδα; Να καταγγέλλεις το σύστημα συλλήβδην και να παρουσιάζεσαι ως Μεσσίας που θα καθαρίσεις την κόπρο του Αυγείου ή να επεξεργάζεσαι ρεαλιστικές προτάσεις για μεταρρυθμίσεις και να στηρίζεις έντιμους εισαγγελείς που καταπολεμούν τη διαφθορά; Να μιλάς εκεί που σε συμφέρει για πολιτικά εγκλήματα και πολιτικούς κρατούμενους ή να αρνείσαι να πάρεις δηλώσεις από τον Κασιδιάρη, όπως έκαναν το Σάββατο οι δημοσιογράφοι; Να καταπίνεις τη γλώσσα σου όταν δραπετεύει ένας τρομοκράτης ή να απαιτείς την ορθή και έλλογη τήρηση των ευεργετημάτων του νόμου; Να ανέχεσαι στους κόλπους σου τους εξτρεμιστές διώχνοντας τους σκεπτόμενους ή να καλλιεργείς έναν πραγματικό πλουραλισμό αποσκοπώντας στη σύνθεση των απόψεων; Να παίζεις στις δημοτικές εκλογές κομματικά παιχνίδια ή να στηρίζεις τους ικανούς και σοβαρούς;

Θα συνεχιστεί για χρόνια ακόμη η σύγχυση, αυτό είναι σίγουρο.