Αναζητώντας ένα απλό όραμα

Του Κώστα Καρακώτια, Έθνος, 24.12.13

Το τέλος του προηγούμενου αιώνα συναντήθηκε με το τέλος των μεγάλων αφηγήσεων. Τα μεγάλα συστήματα σκέψης που προσδοκούσαν να συμπεριλάβουν και να καθοδηγήσουν τη συνολική κίνηση του κόσμου, επενδυμένα βέβαια με τα αναγκαία οραματικά στοιχεία, όχι μόνο δεν επαληθεύτηκαν, αλλά αντίθετα διαψεύστηκαν, πολλές φορές επώδυνα και με τεράστιο ανθρώπινο κόστος. Στην εγχώρια δημόσια σφαίρα όμως αυτό δεν έγινε άμεσα αντιληπτό, παρόλο που οι τοπικές εκδοχές των «μεγάλων αφηγήσεων» έφτασαν μέχρι την ένοπλη σύγκρουση. Μετά δε την πτώση της δικτατορίας, οι μεγάλες θεωρητικές ενοράσεις εισέβαλαν ορμητικά στο πεδίο της πολιτικής και ιδεολογικής πρακτικής. Σχεδόν όλα, από τις σημαντικές πολιτικές επιλογές μέχρι και την πιο ασήμαντη διεκδίκηση, επενδύθηκαν με μεγαλόστομες διακηρύξεις και μεγαλεπήβολα οράματα: τη δημοκρατία, το καλό του λαού και του τόπου, τον σοσιαλισμό. Κάτω όμως από την επιφάνεια των Υψηλών Ιδεωδών γρήγορα άρχισαν να αναπτύσσονται συμπεριφορές και νοοτροπίες ολότελα διαφορετικές. Ο κομματισμός, ο συντεχνιασμός, η διαφθορά, ο καταναλωτισμός, η υποχώρηση των υποχρεώσεων και η απαίτηση των δικαιωμάτων μόνο, η υποτίμηση της παραγωγικής εργασίας, η διαφθορά ήταν κάποια από τα χαρακτηριστικά εκείνα που καθόρισαν την περιρρέουσα ατμόσφαιρα των τελευταίων δεκαετιών της χώρας και συνετέλεσαν στη σημερινή τραγική της κατάσταση. Δέκα περίπου χρόνια μετά το γύρισμα του αιώνα, η Ελλάδα βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού.

Οι μέρες των γιορτών και της, χαμένης πια, σχετικής ηρεμίας, χωρίς τον χυδαίο καταναλωτισμό του παρελθόντος και πέρα από το μεταφυσικό τους φορτίο, προσφέρονται και για τον αναστοχασμό της ατομικής και συλλογικής μας ύπαρξης. Τι είδους χώρα φτιάξαμε; Πώς έφτασε έως εδώ; Μπορεί να βγει από τον στρόβιλο της κρίσης; Τι είδους κοινωνία θέλουμε και μπορούμε να φτιάξουμε από ʼδώ και πέρα;

Ποιος και πώς θα είναι ο βίος μας σʼ αυτή; Απλά, αλλά καίρια και κρίσιμα, τα ερωτήματα αυτά. Οι απαντήσεις όμως είναι δύσκολες.

Προϋποθέτουν ψυχραιμία, αυτοκριτική, θέληση για αλλαγή νοοτροπιών και συμπεριφορών, έναν άλλο τρόπο του βίου. Προϋποθέτουν και την προσγείωση των οραμάτων και τη μείωση του πληθωριστικού βερμπαλιστικού κυρίαρχου λόγου. Το όραμα της ελληνικής κοινωνίας πρέπει να είναι απλά η δημιουργία μιας κανονικής ευρωπαϊκής χώρας. Με νόμους, θεσμούς, ισότητα ευκαιριών, ανοιχτής στον κόσμο, μʼ ένα ελάχιστο δίκτυ κοινωνικής προστασίας και κεντρικό στόχο το δημόσιο συμφέρον. Αραγε, υπάρχουν εκείνες οι δυνάμεις που θα ωθήσουν την κοινωνία προς την κατεύθυνση αυτή;

O Κώστας Καρακώτιας είναι νομικός και κριτικός βιβλίου