Που πήγε το ευρωπαϊκό σχέδιο κατά της ανεργίας;

Του Sebastian Dullien, Capital.gr, 17.10.13

Χρειάζεται μόνο μια ώρα για να ταξιδέψει κανείς από το Βερολίνο στις Βρυξέλλες αλλά παρά τη μικρή απόσταση, οι συζητήσεις για τα ευρωπαϊκά θέματα που λαμβάνουν χώρα και στις δύο πόλεις, δεν θα μπορούσαν να είναι πιο διαφορετικές. Μια τέτοια περίπτωση είναι η ιδέα μιας ευρωπαϊκής ασφάλισης κατά της ανεργίας. Η έννοια μιας τέτοιας ασφάλισης θα μπορούσε να βοηθήσει τις χώρες που είναι σε κρίση καθώς θα απορροφούσε μέρος του κόστους από μια απότομη και βαθιά ύφεση. Μια πανευρωπαϊκή ασφάλιση κατά της ανεργίας –αντί μιας εθνικής- θα κάλυπτε το κόστος που συνδέεται με την άνοδο της ανεργίας και θα άφηνε περισσότερα χρήματα στους εθνικούς προϋπολογισμούς για να σταθεροποιηθούν οι οικονομίες στη διάρκεια μιας ύφεσης. Είναι ένας πιθανός τρόπος να γίνει συνείδηση η λεγόμενη «δημοσιονομική ικανότητα (ένας όρος που συναντάται σε αρκετά έγγραφα της ΕΕ) η οποία υποτίθεται ότι θα βοηθήσει τις χώρες του ευρώ να αντιμετωπίσουν τα ιδιοσυγκρασιακά σοκ.

Μια συζήτηση στις Βρυξέλλες…

Στις Βρυξέλλες η ιδέα φαίνεται να κερδίζει έδαφος: το Δεκέμβριο  του 2012 οι «τέσσερις πρόεδροι» ανέφεραν την ιδέα μιας κοινής ασφάλισης κατά της ανεργίας για την ευρωζώνη στον οδικό τους χάρτη «Προς μια πραγματική οικονομική και νομισματική ένωση». Αυτό το χρόνο η Κομισιόν έχει «σηκώσει» το θέμα. στις 2 Οκτωβρίου η Κομισιόν εξέδωσε ένα ανακοινωθέν με τίτλο «ενισχύοντας την κοινωνική διάσταση της οικονομικής και νομισματικής ένωσης», το οποίο περιλαμβάνει μια μακρά αναφορά σε μια ασφάλιση κατά της ανεργίας.

Την προηγούμενη εβδομάδα ο οργανισμός απασχόλησης της Κομισιόν και το ίδρυμα Bertelsmann, οργάνωσαν ένα ημερήσιο συνέδριο με επίκεντρο στο εάν μια ευρωπαϊκή ασφάλιση κατά της ανεργίας θα βοηθούσε τις χώρες του ευρώ να αντιμετωπίσουν τα ασύμμετρα σοκ. Και επίσης ο οργανισμός της Κομισιόν δημοσίευσε μια πρόταση για μια κοινή ασφάλιση κατά της ανεργίας στην ΟΝΕ, βασισμένη κατά ένα μεγάλο βαθμό στις δύο μικρές μελέτες που μου ζήτησαν να γράψω το 2012 και στις αρχές του 2013. Αν και η ιδέα αντιμετωπίστηκε με κάποια κριτική, μου φαίνεται ότι λαμβάνει χώρα μια εποικοδομητική συζήτηση στις Βρυξέλλες, και επίσης αυξάνεται η υποστήριξη για την ιδέα.

Αυτό από μόνο του είναι εντυπωσιακό. Όταν παρουσίασα για πρώτη φορά την έννοια της ασφάλισης στην ευρωζώνη κατά της ανεργίας το 2007 (και ακολούθησε σειρά άρθρων με την Daniel Scharzer από το SWP στο Βερολίνο), κανείς δεν φαινόταν να δίνει σημασία. Σε αυτό το σημείο, η κοινή γραμμή ήταν ότι η ΟΝΕ δούλευε μια χαρά χωρίς δημοσιονομική ικανότητα και ότι κανένας δεν θα ενδιαφερόταν να προωθήσει την ιδέα. Τώρα αυτό έχει αλλάξει. Όπως το έθεσε ένας από τους φορείς χάραξης πολιτικής μεταξύ των συμμετεχόντων στο συνέδριο στις Βρυξέλλες την προηγούμενη εβδομάδα, «η ιδέα ήρθε για να μείνει, ακόμη και αν δεν εφαρμοστεί».

Καμία συζήτηση στο Βερολίνο...

Η συζήτηση είναι πολύ διαφορετική όταν ταξιδέψει κανείς στο Βερολίνο. Αν ακούσει κανείς τους Γερμανούς αξιωματούχους (είναι ενδιαφέρον το ότι απουσίαζαν από το συνέδριο του Bertelsmann στις Βρυξέλλες), η ευρωπαϊκή ασφάλιση κατά της ανεργίας  έχει μηδενικές πιθανότητες να εφαρμοστεί. Εσωτερικές συζητήσεις στο γερμανικό υπουργείο Οικονομικών απομυθοποίησαν την όλη ιδέα των «δημοσιονομικών σταθεροποιητών». Οι σταθεροποιητές εξάλλου, μπορούν μόνο να δουλέψουν εάν υπάρχουν μεταβιβάσεις, έστω κι αν είναι μόνο προσωρινές, και αυτή η ιδέα είναι εντελώς αντίθετη με αυτό που είναι πρόθυμο το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών αυτή τη στιγμή.

Αντίθετα, οι συζητήσεις στο γερμανικό υπουργείο Οικονομικών εστιάζουν στο πώς θα μπορούσε κάποιος να προωθήσει τη γερμανική ιδέα των «συμβατικών συμφωνιών» στην μεταρρύθμιση του προϋπολογισμού στην ΕΕ. Η ιδέα δεν έχει να κάνει με τη μεταβίβαση χρημάτων σε χώρες που χρειάζεται να τονώσουν τις οικονομίες τους στην ύφεση ή αυτές που έχουν υψηλή ανεργία, αλλά περισσότερο έχει να κάνει με την πληρωμή χωρών αφού έχουν εφαρμόσει συγκεκριμένες προκαθορισμένες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Οι Γερμανοί αξιωματούχοι το προχωράνε και εξετάζουν την κατάργηση των υφιστάμενων μεταβιβάσεων από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, προκειμένου να έχουν περισσότερα κεφάλαια διαθέσιμα για τις «μεταρρυθμίσεις της Λισαβόνας με μαστίγια και καρότα». Η αίσθηση στο Βερολίνο είναι ότι όλες οι μεταβιβάσεις είναι ένας τρόπος για να μπαίνουν οι Γάλλοι στις τσέπες των Γερμανών.

Το λυπηρό μέρος της ιστορίας δεν είναι ότι η γερμανική θέση υποδηλώνει πως είναι απίθανο να δημιουργηθεί μια συνετή δημοσιονομική ικανότητα για την ευρωζώνη. Πολύ πιο ανησυχητικό είναι ότι η γερμανική θέση δείχνει ότι υπάρχει πραγματική έλλειψη κατανόησης των λόγων στην Ευρώπη.

Στην πραγματικότητα, αξιωματούχοι στο υπουργείο Οικονομικών φαίνεται να μην γνωρίζουν καν ότι η υπόλοιπη Ευρώπη δεν θεωρεί τη Γερμανία ως τον μεγάλο ευεργέτη. Αυτή την εβδομάδα σε ένα άλλο συνέδριο, συνάντηση έναν έξυπνο συμμετέχοντα (δεν αποκαλύπτονται όνομα και εθνικότητα) ο οποίος ισχυριζόταν πως οι Γερμανοί είχαν ένα «master plan» για να φτωχύνουν την υπόλοιπη Ευρώπη και να πάρουν φθηνό εργατικό δυναμικό, το οποίο με τη σειρά του θα εξασφαλίσει την ανταγωνιστικότητά του. Ενώ ασφαλώς αυτά είναι ανοησίες, δείχνει πώς ορισμένα μέρη της Ευρώπης αντιλαμβάνονται τη γερμανική θέση.

Δυστυχώς, για κάθε λογική πρόταση πολιτικής, πρέπει πρώτα να υπάρξει συμφωνία σε μια κοινή ανάλυση του προβλήματος. Εάν οι Γερμανοί και οι εταίροι τους δεν καταλαβαίνουν καν τα επιχειρήματα των άλλων πλευρών για συγκεκριμένες προτάσεις πολιτικής, θα παραμείνει μακριά μια καλά λειτουργική ευρωπαϊκή νομισματική ένωση.

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: http://ecfr.eu/blog/entry/what_happened_to_the_idea_of_a_european_unemployment_insurance