Κεντροαριστερά με ανανέωση ή με αναπαλαίωση;

Του Γιώργου Λακόπουλου, www.protagon.gr

Στην πολιτική αυτό που κινεί τα πράγματα είναι η βούληση των προσώπων. Όλα κρίνονται από το προφίλ τους, τη διαδρομή, τις επιδιώξεις τους. Μπορεί να υπάρχουν θεωρίες, ιδέες, προτάσεις και λύσεις. Αλλά κάποιος πρέπει να τα κάνει λόγο, κείμενο, δημόσια παρουσία. Να τα κάνει κυρίως στρατηγική που κινεί τα πράγματα στη μια ή στην άλλη κατεύθυνση. Αυτά ισχύουν και για την ανασυγκρότηση της σύγχρονης ελληνικής Κεντροαριστεράς. Έτσι όπως έχει διαμορφωθεί η σημερινή πολιτική γεωγραφία, τυπικό κόμμα της Κεντροαριστεράς είναι μόνο η ΔΗΜΑΡ του Φώτη Κουβέλη, ιδίως μετά τη συνεργασία της με τη Συμφωνία για τη Νέα Ελλάδα του Ανδρέα Λοβέρδου. Κεντροαριστερά δεν μπορεί να θεωρείται το ΠΑΣΟΚ του Βενιζέλου, στον βαθμό που δίνει στρατηγικό χαρακτήρα στη συνεργασία του με τη ΝΔ του Σαμαρά. Υπάρχει, όμως, ένα θέμα. Με βάση την ελληνική πολιτική παράδοση η Κεντροαριστερά δεν περιορίζεται στα εκλογικά όρια της ΔΗΜΑΡ και της Νέας Ελλάδας. Είναι πολύ ευρύτερη. Άρα το ζητούμενο είναι πώς θα στεγαστεί όλο το κεντροαριστερό δυναμικό, ιδεών και προσώπων, στον ίδιο φορέα. Για να του προσδώσει στοιχεία κόμματος εξουσίας και φορέα αλλαγών. Κάποιοι κρίνουν ότι πρέπει να υπάρξει συμπόρευση ΠΑΣΟΚ–ΔΗΜΑΡ και από δίπλα να κολλήσουν διάφοροι. Αυτό θα είχε νόημα αν το ΠΑΣΟΚ φρόντιζε να βρίσκεται πιο κοντά στην Αριστερά και πιο μακριά από τη Δεξιά, ανεξάρτητα από συνεργασίες που κάνει -και πέρα από το Μνημόνιο.

Συμβαίνει όμως το αντίθετο. Η λογική Βενιζέλου οδηγεί στην ταύτισή του με τη ΝΔ. Απόδειξη ότι προσυπογράφει πλήρως -αφού δέχεται να τον εκπροσωπεί- το ύφος και το λεξιλόγιο του Κεδίκογλου, ως κυβερνητικού εκπροσώπου, απέναντι στην Αριστερά.

Τι είδους κεντροαριστερό κόμμα μπορεί να είναι το σημερινό ΠΑΣΟΚ όταν εμπνέεται -ή ανέχεται- από τις θέσεις του Φαήλου και του Λαζαρίδη για την Αριστερά και τα κινήματα που ιστορικά συνδέονται με αυτή; 

Ποιος κεντροαριστερός θα προσυπέγραφε τη θέση ότι το βασικότερο χαρακτηριστικό της Χρυσής Αυγής είναι ότι εμφανίζεται ως… αντιμνημονιακή δύναμη, οπότε αφού και ο ΣΥΡΙΖΑ είναι κατά του Μνημονίου, πρόκειται για το ίδιο πράγμα; Πώς λέμε ο αστυφύλακας είναι όργανο, το μπουζούκι είναι όργανο κ.λπ.

Συνεπώς έχει ενδιαφέρον η πρόταση του καθηγητή και βουλευτή Γιάννη Πανούση, που θεωρεί ως πιο ορθή διαδικασία για την ενίσχυση της Κεντροαριστεράς τις προσχωρήσεις των κεντροαριστερών δυνάμεων στη ΔΗΜΑΡ και όχι τις συμπράξεις προσώπων και ομάδων.

Σε κάθε περίπτωση πάντως δεν μπορεί να θεωρούνται συνιστώσα της Κεντροαριστεράς, όσοι πήραν φύλλο πορείας προς τα αποδυτήρια στις τελευταίες εκλογές και έκτοτε κινούνται σαν να προέρχονται από παρθενογένεση -διεκδικώντας ρόλο για το μέλλον και λήθη για το παρελθόν τους. Όλοι αυτοί -πρώην υπουργοί που απόλαυσαν την εξουσία σε τρεις διαφορετικές φάσεις του ΠΑΣΟΚ- είναι το παλιό που αρνείται να φύγει. Ότι ζούμε σε μια παράξενη εποχή στην οποία και το καινούργιο δυσκολεύεται να εμφανιστεί, δεν αλλάζει τα πράγματα.

Ο Βενιζέλος με το ΠΑΣΟΚ έχασε την ευκαιρία να εκφράσει το καινούριο, τοποθετούμενος δίπλα στο πολύ παλιό της Δεξιάς. Ή ακόμη και από την -ανιστόρητη- επιμονή του να ταυτίζει απολύτως την ελληνική Κεντροαριστερά και την ευρωπαϊκή Σοσιαλδημοκρατία και να θεωρεί ότι η πρώτη μπορεί να υπάρξει ως υβρίδιο της δεύτερης. Δείτε τον Ολάντ και βγάλτε συμπέρασμα. Επ' αυτού λίγη σπουδή στα Άπαντα του Ανδρέα Παπανδρέου θα ήταν διαφωτιστική.

Αλλά και ο ΣΥΡΙΖΑ από την πλευρά του ενώ καταλαμβάνει εδάφη της Κεντροαριστεράς, αδυνατεί να κατανοήσει την κουλτούρα της, τη ρητορική, την πολιτική πρακτική της, άρα να υπηρετήσει και τους στόχους της, χαμένος στις εσωτερικές αντιφάσεις τους. Ο ΣΥΡΙΖΑ θα μπορούσε να είναι η βασική εκδοχή της Κεντροαριστεράς, αλλά δεν το συνειδητοποιεί καν και κινείται με όρους παρελθούσας ανάγνωσης των πραγμάτων, για να πλησιάσει την εξουσία. Την οποία, όπως πάει, αν πάρει δεν θα ξέρει τι να την κάνει.

Δεν μπορεί να υπάρξει σύγχρονη Κεντροαριστερά ως άλλοθι για τους «φίλους τους παλιούς», κάτι πολυκαιρισμένους εκσυγχρονιστές του Σημίτη και κάποιες φιγούρες πασπαρτού εδώ και τρεις δεκαετίες ήδη. Αλλά δεν μπορεί να υπάρξει Κεντροαριστερά με τα κατεδαφιστέα υλικά του παλαιού ΠΑΣΟΚ που εισρέουν στην Κουμουνδούρου.

Η Κεντροαριστερά μπορεί να υπάρξει μόνο ως δύναμη ανανέωσης, όχι ως μηχανισμός αναπαλαίωσης. Και εδώ τα πρόσωπα παίζουν τον πρώτο ρόλο. Από την παράδοση της ελληνικής Κεντροαριστεράς αυτοί που διατηρούν ακόμη τα βασικά στοιχεία της κουλτούρα της, είναι κάποιοι διανοούμενοι, διασκορπισμένοι σε κόμματα, ή αποσυρμένοι με απογοήτευση. Οι πολιτικοί της υπόθεσης έχασαν, στην πλειοψηφία τους, αυτά τα στοιχεία.

Συνεπώς αν το πολιτικό -και συνδικαλιστικό- προσωπικό της Μεταπολίτευσης δεν αποσυρθεί, όπως επίσης πρότεινε ο Πανούσης, για να ανέβουν στη σκηνή νέα πρόσωπα -όχι όμως κατ' εικόνα και ομοίωση των προηγούμενων- η Κεντροαριστερά στην Ελλάδα θα είναι απατηλό όνειρο.

Ο χώρος θα λεηλατείται από ευκαιριακές παρέες -με τη δική του ατζέντα ο καθένας- που επιδιώκουν απλώς την παρουσία τους στη σκηνή. Ή, ακριβέστερα, τη συμμετοχή τους στο εκάστοτε πάρτι της εξουσίας. Με όποιον να 'ναι και όπως να 'ναι.