Οικονομία και δημοκρατία

Του Γιάννη Τσαμουργκέλη, Έθνος, 04.09.13

Η ικανοποιητική πορεία των κερδών των τραπεζών στο εξάμηνο προκάλεσε δημοσιεύματα στον Τύπο για την πιθανότητα να μην έχουν ανάγκη περαιτέρω κεφαλαιοποίησης εξαιτίας της ενίσχυσης των ιδίων κεφαλαίων. Από την άλλη, νέα, πρόσφατα δημοσιεύματα φέρουν το πόρισμα της Black Rock να καταλήγει σε περαιτέρω ανάγκες κεφαλαιοποίησης περί τα 6 δισ. εξαιτίας της μετάθεσης νέων, επιπλέον δανείων στην οριστική καθυστέρηση. Η παραλληλία αυτών των φαινομένων δεν είναι τυχαία. Αποκαλύπτει τη δίνη στην οποία έχει περιέλθει η ελληνική οικονομία εξαιτίας της κατάρρευσης της ρευστότητας.   Από τη μια έχουμε τραπεζικά κέρδη που προέρχονται από την αύξηση του επιτοκιακού περιθωρίου (της διαφοράς μεταξύ των μέσων επιτοκίων χορηγήσεων και καταθέσεων) και τη μείωση των χορηγήσεων. Από την άλλη έχουμε νέο κύμα επιχειρήσεων και νοικοκυριών που αδυνατούν να αντεπεξέλθουν εξαιτίας αυτής της αύξησης των επιτοκίων και της μείωσης χορηγήσεων. Πόσω μάλλον εάν συνυπολογίσουμε την κατάρρευση του τζίρου, την αύξηση της φορολόγησης, τη μετάθεση των πληρωμών ή των γραφειοκρατικών ανακολουθιών του Δημοσίου και τόσων άλλων.

Η εμμονή της τρόικας και περαιτέρω της κυβέρνησης να θέτει σε προτεραιότητα τις τράπεζες και το Δημόσιο έναντι των απαιτήσεων ανάκαμψης των επιχειρήσεων και της πραγματικής οικονομίας φέρνει την ελληνική οικονομία βαθύτερα μέσα στη δίνη της δυναμικής ύφεσης και της απαξίας περιουσιών, παραγωγικών δυνατοτήτων, της ανεργίας και ανέχειας. Μέχρι το σημείο που δεν θα έχει άλλο. Μέχρι εκεί που η οικονομική ζωή θα έχει περιοριστεί στους λίγους που θα έχουν τόσο πλούτο ώστε να ικανοποιούν πλήρως τις απαιτήσεις του Δημοσίου και των τραπεζών, ενώ θα τους μένει και ικανό υπόλοιπο να επενδύσουν εκμεταλλευόμενοι τη φτηνή εργασία και τα περιουσιακά στοιχεία που θα προσφέρουν οι πολλοί άλλοι, που δεν θα τα έχουν καταφέρει.

Μόνο που αυτό δεν θα συνιστά κοινωνία, αλλά αναγκαστική συνύπαρξη δύο ομάδων -αυτόνομων κοινωνικών ολοτήτων- που θα σχετίζονται μεταξύ τους με όρους απόλυτης οικονομικής εκμετάλλευσης. Πού χωράει η δημοκρατία σε αυτό το κατασκεύασμα; Πού χωράνε οι ίσες ευκαιρίες, η αλληλεγγύη ο ανθρωπισμός ή ο πολιτισμός; Η εξαφάνιση της μεσαίας τάξης αποτελεί την οικονομική βόμβα στη θεμέλια της πολιτικής σταθερότητας και της δημοκρατίας και το εφαλτήριο πολιτικών εκτροχιασμών και ακροτήτων; Και τότε για ποιες τράπεζες θα μιλάμε και για ποιο κράτος;

Ο Γιάννης Τσαμουργκέλης είναι διδάκτωρ της Οξφόρδης και Επίκουρος Καθηγητής της Διεθνούς Οικονομικής στο Παν/μιο του Αιγαίου. Email:i.tsam@aegean.gr,