Εφιάλτης

Του Αλέξη Παπαχελά, Καθημερινή, 25.09.13

Μερικές μέρες έχω έναν εφιάλτη για το πώς θα μπορούσε να μοιάζει η χώρα μας αν τα πράγματα πάνε πολύ στραβά και ο Θεός της Ελλάδος δεν κάνει, όπως συνήθως, το καθήκον του... Αυτό που με ανησυχεί, μάλιστα, είναι μήπως κατρακυλάμε ήδη σε έναν ατέλειωτο κατήφορο και απλά δεν το καταλαβαίνουμε. Ο εφιάλτης είναι μια Ελλάδα που θα έχει μετατραπεί σε «αποτυχημένο κράτος», αυτό που οι Αγγλοσάξονες ονομάζουν failed state. Πώς θα έμοιαζε η πατρίδα μας με βάση αυτό το σενάριο; Την πραγματική επιρροή και το μάνατζμεντ θα το έχουν ολιγάρχες νέου τύπου, που θα κάνουν την περιώνυμη διαπλοκή της δεκαετίας του 1990 να μοιάζει με αθώο παιχνιδάκι. Η ηγεμονία τους θα βασίζεται σε ένα συνδυασμό μηχανισμών φυσικής βίας και «δολοφονίας χαρακτήρων» με τη μέθοδο της λάσπης και της παραπληροφόρησης. Η χώρα θα ταλανίζεται ενίοτε από τους καυγάδες τους που, όπως συνέβαινε και παλαιότερα, θα συμπαρασύρουν και το πολιτικό σύστημα. Η όποια υγιής επιχειρηματική τάξη θα αντιμετωπίζει με τρόμο αλλά και δειλία το φαινόμενο, ακολουθώντας την πάγια αρχή «μην μπλέκεις με τέτοια πράγματα». Την ίδια ώρα συμμορίες θα ελέγχουν κλάδους, γειτονιές, πόλεις, λιμάνια και και και... Οι συμμορίες αυτές θα έχουν άλλοτε νεοναζιστικό και άλλοτε κάποιον άλλο μανδύα, που στο τέλος της ημέρας λίγη σημασία θα έχει. Η επιβίωση των αμέτοχων σε αυτήν τη βίαιη διαδικασία θα είναι εξαιρετικά δύσκολη χωρίς «προστασία».

Και εκεί αρχίζουν τα δύσκολα. Μια χώρα γίνεται πραγματικό failed state, όταν οι πολίτες της δεν μπορούν να είναι σίγουροι για ποιον ακριβώς δουλεύουν άνθρωποι σε θέσεις κλειδιά στις ζωτικές θέσεις του κρατικού μηχανισμού, αν δηλαδή δουλεύουν για τον νόμο και το κράτος ή αν έχουν αναλάβει υπεργολαβίες για λογαριασμό άλλων. Ενας φίλος πανεπιστημιακός που έχει ταξιδέψει πολύ και έχει μελετήσει πολλές κοινωνίες πιστεύει ότι αυτή είναι η κόκκινη γραμμή, που αν παραβιασθεί κάνει μια χώρα πραγματικά τριτοκοσμική, λατινοαμερικανική μπανανία. Θέλω να πιστεύω ότι η Ελλάδα αντέχει ακόμη, πως οι θεσμοί λειτουργούν, πως απέχουμε πολύ από το να γίνουμε failed state. Ο προαναφερθείς φίλος μου επισημαίνει, όμως, πως απλώς έχω συνηθίσει να ακούω και να βλέπω πράγματα που θα έπρεπε να μου φαίνονται ασύλληπτα σε μια ευρωπαϊκή δημοκρατία. Λέτε να έχει δίκιο;