Οι ΗΠΑ προχωρούν, η Ευρώπη "κόλλησε"

Του Jose Ignacio Torreblanca, El Pais, www.capital.gr

Στο γύρισμα της χιλιετίας, ήταν της μόδας να μιλάμε για την παρακμή της Δύσης και την άνοδο της Ασίας και των BRICs (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα). Ο λόγος ήταν ότι ο 21ος αιώνας επρόκειτο να είναι ο αιώνας της Ασίας, και ότι η Δύση απλώς έπρεπε να χαμογελάσει και να το υπομείνει, η πραγματική ανωμαλία των τελευταίων 200 ετών που υπήρξε η έκρηξη της Δύσης. Ο νέος αιώνας θα αποκαθιστούσε την ισορροπία που υπήρχε για τουλάχιστο μια χιλιετία. Η οικονομική κρίση που ξεκίνησε το 2008 απλώς επιβεβαίωσε αυτές τις προβλέψεις. Σε μια επανάληψη του «ο Πόλεμος των Κόσμων», του H.G. Wells, οι ΗΠΑ φαίνεται να έχουν πληγεί από τον ίδιο ιό οικονομικού και χρηματοπιστωτικού φιλελευθερισμού με τον οποίο είχε εμβολιάσει όλο τον υπόλοιπο κόσμο. Όχι τυχαία, ο Warren Buffet, ο Αμερικανός δισεκατομμυριούχος, προσδιόρισε τα subrime και τα χρηματοοικονομικά παράγωγα ως τα πραγματικά όπλα μαζικής καταστροφής της εποχής μας. Πέρα από τον Ατλαντικό, η υπόλοιπη Δύση φαινόταν ότι δεν ήταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση. Στην Ευρώπη επίσης, μια χρηματοοικονομική καινοτομία, το ευρώ, που θεωρητικά ήταν προορισμένο να προστατεύσει τους κομιστές της από την χρηματοπιστωτική αστάθεια και να τους διασφαλίσει μια θέση στον ήλιο του 21ου αιώνα, έγινε ένας εφιάλτης, εγείροντας αμφιβολίες για το μοντέλο πολιτικής και οικονομικής ενοποίησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ επιτάχυνε την παγκόσμια παρακμή της.

Το 2000, οι ΗΠΑ αντιστοιχούσαν στο 50% των στρατιωτικών δαπανών παγκοσμίως, και η Ευρώπη στο 50% των κοινωνικών δαπανών. Η διαφορά μεταξύ των υπερτροφιών του ενός και του άλλου δεν άλλαξε το αποτέλεσμα. Ενώ η Ασία παρήγαγε και αναπτυσσόταν, οι ΗΠΑ παγιδεύτηκαν σε άσκοπες στρατιωτικές δαπάνες και η Ευρώπη σε ένα σύστημα πρόνοιας που πολλοί είπαν ότι ήταν μη βιώσιμο.

Η κρίση του ευρώ έδωσε στους Γερμανούς τη ψευδή αίσθηση ότι είχαν λίγη εξουσία.

Όχι τόσο γρήγορα. Αυτό το κατασκεύασμα για την παρακμή της Δύσης, του λείπει ένα πόδι. Αν και η οικονομική κρίση προέρχεται από τις ΗΠΑ, οι ΗΠΑ φαίνεται να βγαίνουν από αυτή. Και το κάνουν αυτό εξαιτίας της ευελιξίας και της ικανότητας για καινοτομία. Σπάζοντας όλους τους κανόνες του φιλελευθερισμού, οι αμερικανοί έχουν κρατικοποιήσει τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρίες ακόμη και ασφαλιστικές εταιρείες αυτοκινήτων, έχουν διοχετεύσει δημόσια κεφάλαια και φθηνό χρήμα παντού στην οικονομία. Σε αντίθεση με την Ευρώπη, οι ΗΠΑ έχουν εντάξει στην οικονομική ευελιξία, μια απίστευτη πίστη στην τεχνολογική καινοτομία. Δύο νέα στοιχεία αυτή την εβδομάδα εμφανίζουν ότι οι ΗΠΑ απέχει πολύ από το να είναι η ηττημένη, η δύναμη που θα υποχωρήσει, όπως πίστευαν οι άνθρωποι πως ήταν.

Από τη μια, οι αποκαλύψεις του Snowden και αρκετών εφημερίδων για των τεραστίων διαστάσεων πρόγραμμα παρακολούθησης, απεικονίζουν ένα κόσμο στον οποίο οι ΗΠΑ απολαμβάνουν αριστοτεχνικό, ασφαλή έλεγχο της μεγάλης τεχνολογικής καινοτομίας του διαδικτύου, η οποία μεταμορφώνει τόσο ριζικά τον τρόπο ζωής μας. Από την άλλη, η πλήρως ρομποτική προσγείωση ενός μη επανδρωμένου ΧΒ-47Β σε ένα αεροπλανοφόρο την προηγούμενη εβδομάδα, αποδεικνύει ότι οι ΗΠΑ πρόκειται ακόμη να είναι σε θέση να διατηρήσουν την στρατιωτική ηγεμονία στην οποία βασίζεται η παγκόσμια δύναμή τους.

Σε όλα αυτά τα τεχνολογικά πλεονεκτήματα, οι ΗΠΑ προσθέτουν μια ενεργειακή επανάσταση του υψηλότερου μεγέθους, όχι μόνο διασφαλίζοντας στους ίδιους μια βιώσιμη ενεργειακή προμήθεια σε χαμηλές τιμές, αλλά επίσης μεγαλύτερη ανεξαρτησία και περιθώριο για γεωπολιτικές δράσεις. Και έχει και έναν άλλο παράγοντα που λείπει από την Ευρώπη: μια ακμάζουσα δημογραφία που οδηγεί σε υψηλότερη παραγωγικότητα και χαμηλότερο επίπεδο εξάρτησης.

Αυτή που μένει κολλημένη στη λάσπη είναι η Παλιά Ευρώπη, μπλεγμένη στη διακυβέρνηση του ευρώ, με μια δυσμενή δημογραφική εξέλιξη, ανίκανη να επαναφέρει την ενεργειακή της ανεξαρτησία και, όπως έχουμε δει, τεχνολογικά υποταγμένη στις ΗΠΑ. Το γεγονός ότι μόνο στη Γερμανία έχουν ακουστεί μουρμούρες για την υποβολή (της Ευρώπης) στις ΗΠΑ, αποκαλύπτει την κατάσταση των πραγμάτων στην Ευρώπη, αν και οι υπόλοιποι από εμάς ρίξαμε την πετσέτα εδώ και κάποιο καιρό.

Η κρίση του ευρώ έδωσε στους Γερμανούς την ψευδή αίσθηση ότι είχαν μικρή εξουσία, και υπολογίζονταν ως τέτοια στον κόσμο. Καλώς ήρθατε στο club της γεωπολιτικής ταπεινότητας. Θα κάνουμε κάτι για αυτό εμείς οι Ευρωπαίοι ή θα αφήσουμε τα πράγματα να συμβούν;

Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στην El Pais

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: http://www.ecfr.eu/blog/entry/madrid_view_im_back