Πλειοψηφία και Ιστορία

Του Πάσχου Μανδραβέλη, Καθημερινή, 5.7.13

Φυσικά και έχει κάθε δικαίωμα ο κ. Κώστας Τασούλας να πει χειρότερα για τον Ανδρέα Παπανδρέου, από το «ονοματεπώνυμο της καταστροφής» που εκστόμισε ο κ. Μάκης Βορίδης. Εχει το δικαίωμα παρά το γεγονός ότι υπερψήφισε τους προϋπολογισμούς (2004-2009), οι οποίοι διπλασίασαν τις λειτουργικές δαπάνες του κράτους· ότι ως βουλευτής του τότε κυβερνώντος κόμματος έδωσε μάχες για την επανασύσταση της Αγροφυλακής και γενικώς συνέβαλε όσο μπορούσε στη χρεοκοπία του ελληνικού κράτους. Το δικαίωμα στην κρίση και επίκριση είναι αναφαίρετο, αλλά πρέπει και να τεκμηριώνεται. Στην τεκμηρίωση είναι το πρόβλημα του αφορισμού που εκστόμισε ο κ. Τασούλας. «Αυτό εξάλλου πιστεύουν και εκατομμύρια πολίτες...», είπε. Ναι, αληθές είναι ότι αυτό που είπε ο κ. Βορίδης, το πιστεύουν εκατομμύρια πολίτες. Από την άλλη μεριά όμως εκατομμύρια πολίτες πιστεύουν ότι μας ψεκάζουν. Πρέπει, λοιπόν να συζητήσουμε στα σοβαρά τους ψεκασμούς, τους οποίους «εξάλλου πιστεύουν εκατομμύρια πολίτες»; Μπαίνει στο ζύγι του δημοκρατικού κανόνα το Κρυφό Σχολειό ή ο Χορός του Ζάλογγου; Μήπως να ψηφίσουμε για να απαντηθεί οριστικώς το ερώτημα αν το πραξικόπημα του 1967 το έκαναν Αμερικανοί ή Eλληνες αξιωματικοί; Γενικώς η Iστορία γράφεται με το τι πιστεύει ή το τι θέλει ο κόσμος; Κάποτε ο Τζον Κένεθ Γκαλμπρέιθ είχε πει πως «στα οικονομικά, η πλειοψηφία είναι πάντα λάθος». Στην Iστορία δεν ισχύει καν αυτό. Η πλειοψηφία δεν είναι ούτε σωστή, ούτε λάθος. Απλώς δεν μπαίνει στο ζύγι.

Η δημοκρατία χρειάζεται τον κανόνα του 50+1 για να χαράσσει πολιτικές για το μέλλον, επειδή αυτό είναι άγνωστο. Δεν μπορεί όμως η πλειοψηφία να χρησιμοποιηθεί ως επιχείρημα για το πώς ήταν το παρελθόν, επειδή αυτό είναι ήδη διαμορφωμένο και δεν αλλοιώνεται από τη μετέπειτα οπτική των ανθρώπων. Η Ιστορία δεν ορίζεται από το τι πιστεύει ο κόσμος· ορίζεται από τα στοιχεία που ανακαλύπτουν και συνθέτουν οι ιστορικοί για να κάνουν μια εύλογη αφήγηση του παρελθόντος. Ειδικά σε ό,τι αφορά την Ιστορία ισχύει στο ακέραιο αυτό που είχε πει ο Ανατολ Φρανς: «Αν μερικά εκατομμύρια άνθρωποι πουν μια ανοησία, δεν παύει να είναι ανοησία».

Το πρόβλημα είναι ότι σ’ αυτή τη χώρα πήξαμε στην ανοησία. Υπό το πρόσχημα του «αυτό πιστεύει ο κόσμος», αδυνατούμε να εκτιμήσουμε σωστά το παρελθόν για να χαράξουμε καλύτερες πολιτικές για το μέλλον. Οι εθνικοί μύθοι στρεβλώνουν την οπτική μας στο παρόν, διαμορφώνουν υποδόρια τη στάση μας σε ποίκιλα θέματα με αποτέλεσμα να βρισκόμαστε διαρκώς στα βράχια. Οσοι δεν το πιστεύουν ας ρωτήσουν και του Κυπρίους αδελφούς μας, οι οποίοι συμμερίστηκαν τον εθνικό μύθο περί του «Μόσκοβου που θα σώσει το γένος» και βρέθηκαν με το νησί τους διχοτομημένο και με μια χρεοκοπία χειρότερη από τη δική μας.

Γι’ αυτό καλό είναι να διδασκόμεθα από την Ιστορία αντί να τη φέρνουμε στα μέτρα των τωρινών ιδεοληψιών. Μόνο έτσι θα μάθουμε. Αν επιμείνουμε στην αναπαραγωγή στερεοτύπων θα αντιδρούμε διαρκώς με λάθος τρόπο στις νέες προκλήσεις. Εξάλλου, με αυτόν τον τρόπο -με τη θεοποίηση της επέκτασης του κράτους που έκανε ο Ανδρέας Παπανδρέου το 1980, μια πολιτική που ασπάστηκαν όλοι- δεν φτάσαμε στην καταστροφή; Πρέπει πάλι να πάμε στην αντίθετη πάντα