Ο εφιάλτης της Γηραιάς Ηπείρου

Του Αλέξη Παπαχελά, Καθημερινή, 30.6.13

Όχι πως μας παρηγορεί το γεγονός, αλλά πλέον είναι σίγουρο πως αυτά που ζούμε εδώ και τρία χρόνια δεν αφορούν μόνον εμάς. Οι προβλέψεις για τον επόμενο χρόνο και τις εξελίξεις στην Ευρώπη είναι δυσοίωνες. Τι πρέπει να περιμένουμε; Πρώτα απ’ όλα, τη Γαλλία να βρεθεί στο μάτι του κυκλώνα από το φθινόπωρο και μετά. Η γαλλική κοινωνία και το πολιτικό της σύστημα έχουν πολλές αγκυλώσεις, που δεν επιτρέπουν την προώθηση άκρως απαραίτητων μεταρρυθμίσεων. Ο πρόεδρος Ολάντ δεν έχει το πολιτικό ανάστημα και την πυγμή για να πάει τη χώρα του μπροστά. Ολοι, λοιπόν, οι αναλυτές αλλά και κορυφαίοι Ευρωπαίοι πολιτικοί περιμένουν πως από τον Σεπτέμβριο και μετά οι αγορές θα χτυπήσουν με λύσσα τη Γαλλία. Εκεί πια τα νούμερα είναι μεγάλα και το παιχνίδι αφορά πραγματικά το μέλλον του ευρώ. Κάθε πρόβλεψη είναι παρακινδυνευμένη. Δεύτερη πρόβλεψη που ακούει κανείς από υπεύθυνα χείλη, από την Ολλανδία έως την Ισπανία: το κατεστημένο πολιτικό σύστημα στην Ευρώπη θα περάσει πολύ μεγάλη κρίση. Τα καθιερωμένα κόμματα χάνουν τη δύναμή τους ή διαλύονται, ενώ αντιθέτως τα ακραία κερδίζουν επιρροή. Η εκτίμηση είναι πως το επόμενο Ευρωκοινοβούλιο θα μοιάζει με «τσίρκο» και πολλά από τα μέλη του θα βρίσκονται εκεί επειδή μισούν την ιδέα της ενωμένης Ευρώπης. Ενα ολοένα και μεγαλύτερο κομμάτι της κοινής γνώμης νιώθει ανασφάλεια σε σχέση με την Ε.Ε. και την παγκοσμιοποίηση. Μοιάζει σαν να φωνάζει στους ηγέτες του «σταματήστε αν μπορείτε τον κόσμο που τρέχει τόσο γρήγορα, θέλω να κατέβω».

Ο κόσμος, όμως, θα συνεχίσει να τρέχει και η Ιστορία δεν συγχωρεί όποιους μένουν ακίνητοι, αποσβολωμένοι να παρακολουθούν χωρίς να κάνουν τίποτα. Και εδώ μπαίνει το μεγάλο πρόβλημα της Ευρώπης. Διαρθρωτικές αλλαγές και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας δεν συμβαδίζουν με ομαλότητα και «λογική» δημοκρατία. Οι χαμηλοί μισθοί και η εργασιακή ανασφάλεια οδηγούν -δικαιολογημένα- στα άκρα και σε απρόβλεπτες συμπεριφορές. Ο μέσος άνθρωπος νιώθει, όχι μόνο στην Ελλάδα, πως έχει χάσει τον έλεγχο. Ακούς όλο και περισσότερο «πού θα σταματήσει αυτό;», «πού μας πάνε τελικά;».

Δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις. Εγκυρες προβλέψεις δείχνουν ότι το 2050, αν τα πράγματα συνεχίσουν έτσι, καμιά ευρωπαϊκή οικονομία δεν θα συμπεριλαμβάνεται στις δέκα πλουσιότερες του κόσμου. Η Γερμανίδα καγκελάριος αναφέρεται συνέχεια στην περίφημη φόρμουλα «7, 25, 50». Για να εξηγήσει ότι η σημερινή Ευρώπη δεν είναι βιώσιμη υπενθυμίζει ότι έχει το 7% του παγκόσμιου πληθυσμού, το 25% του παγκόσμιου ΑΕΠ και το 50% των παγκόσμιων κοινωνικών δαπανών. Τα νούμερα μιλάνε από μόνα τους. Ο υπόλοιπος κόσμος, πέραν της Ευρώπης, τρέχει με ιλιγγιώδη ταχύτητα και τόσο το 25%, όσο και το 50% δεν είναι διατηρήσιμα. Πίσω, όμως, από τα νούμερα κρύβονται ως συνήθως ανθρώπινες ζωές και πραγματικές ιστορίες. Η Ευρώπη είτε θα αλλάξει και θα μπορέσει να ανταγωνισθεί τον υπόλοιπο κόσμο είτε θα αρχίσει να οπισθοδρομεί επικίνδυνα. Και στη μία και την άλλη περίπτωση η δημοκρατία, όπως την ξέραμε, θα περάσει μια μεγάλη κρίση και ο μέσος Ευρωπαίος θα νιώθει φτωχότερος απ’ ό,τι είναι σήμερα. Ετυχε εμείς να είμαστε το πρώτο επεισόδιο σε ένα παγκόσμιο σήριαλ, από εκείνα που βρίσκουμε στην Ιστορία κάθε 50-60 χρόνια. Να δούμε πού θα μας βγάλει...