H εξέγερση της αξιοπρέπειας

Του Αχμέτ Ινσέλ, Αυγή, ΕΝΘΕΜΑΤΑ, 9.6.13

Κωνσταντινούπολη, 4.6.2013. H εξέγερση στο πάρκο Γκεζί δεν μοιάζει με τις αραβικές εξεγέρσεις. Δεν είναι μια εξέγερση εναντίον μιας οικογένειας που έχει εγκατασταθεί στην κορυφή του κράτους εδώ και δεκαετίες, δεν είναι μια εξέγερση εναντίον ενός δικτάτορα που κατέχει την εξουσία με στημένες εκλογές και χωρίς αντιπολίτευση· ούτε μια εξέγερση που διεκδικεί δίκαιες και ελεύθερες εκλογές. Η αντίσταση που ξεκίνησε στο πάρκο Γκεζί είναι η έκφραση της οργής ενός μέρους του λαού, μιας οργής που γιγαντώθηκε λόγω της απερίσκεπτης και δυσανάλογης χρήση της βίας από την εξουσία. Με αυτή την έννοια, είναι πιο σωστό να παρομοιάσουμε το κίνημα των ανθρώπων που αντιστέκονται με αποφασιστικότητα στις επεμβάσεις της αστυνομίας, και ξεχύνονται στους δρόμους, όχι μόνο στην Κωνσταντινούπολη αλλά και σε εκατοντάδες μέρη σε όλη την Τουρκία, με το «κίνημα των Αγανακτισμένων», στην Ισπανία, τη Γαλλία και τις ΗΠΑ. Είναι μια «εξέγερση για την αξιοπρέπεια», που υπερβαίνει τις παραπάνω εξεγέρσεις, από την άποψη της συμμετοχής. 
 Το μισό του εκλογικού σώματος. Πρώτα απ’ όλα, αυτή η αντίδραση –που δεν μπορεί να εξηγηθεί επαρκώς αν την αντιμετωπίσουμε σαν αντίδραση σε μια σειρά πολιτικές του κυβερνώντος κόμματος σε τοπικό και εθνικό επίπεδο– είναι μια αντίδραση εναντίον μιας προσωπικότητας που κομπάζει διαρκώς για το απόλυτο της εξουσίας της, που αντιλαμβάνεται την αντιπολίτευση και την κριτική με τους κώδικες της νοοτροπίας ενός μάγκα που του χαλάνε το κομμάτι του, που έχει διαμορφωθεί μέσα στην κουλτούρα της υποταγής. Είναι η εξέγερση εκείνων που δεν μπορούν να ανεχτούν αυτό το επιθετικό και δεσποτικό ύφος της πολιτικής, αυτό τον περιφρονητικό τόνο, η εξέγερση εκείνων που πιστεύουν ότι θίγεται η αξιοπρέπειά τους ως πολιτών. 

Γι’ αυτό τον λόγο, δεν είναι μια επανάσταση κατά του καθεστώτος· είναι μια εξέγερση για την αξιοπρέπεια. Αν το σύνθημα «Ταγίπ, παραιτήσου!» είναι το σύνθημα που φωνάζει πιο συχνά και πιο δυνατά ο λαός που έχει ξεχυθεί στους δρόμους, στην πλατεία Ταξίμ, στο πάρκο Γκεζί και άλλα μέρη, σε όλη την Τουρκία, αυτό δεν συνεπάγεται μια αμφισβήτηση της νομιμοποίησης του Ερντογάν, που πήρε την εξουσία με εκλογές. Με αυτό το σύνθημα, εκατοντάδες χιλιάδες, ίσως και εκατομμύρια άνθρωποι που έχουν βγει στους δρόμους δηλώνουν ότι οι πράξεις του Ταγίπ Ερντογάν είναι στα όρια, τα ξεπερνάνε μάλιστα, της δημοκρατικής νομιμοποίησης (όχι της νομιμότητας, της νομιμοποίησης!). Ο Ερντογάν ξεπερνάει αυτό το όριο της νομιμοποίησης όχι μόνο μ’ αυτά που κάνει αλλά, πολύ περισσότερο, με τον τρόπο που τα κάνει, με τον λόγο του, με την στάση του, με το ύφος του. Επαιρόμενος διαρκώς ότι έχει πίσω του τους μισούς ψηφοφόρους, με τα ίδια του τα χέρια, με τα ίδια του τα λόγια, τοποθετεί το άλλο μισό εναντίον του. Τους αποκλείει. Δηλώνει ξεκάθαρα πως δεν τους λαμβάνει υπόψη. Θίγει την αξιοπρέπεια των μισών ψηφοφόρων ως πολιτών. Η εξέγερση του πάρκου Γκεζί είναι η έκφραση αυτής της πληγωμένης αξιοπρέπειας των πολιτών.

Η απώλεια του αισθήματος ασφάλειας. Σ’ αυτό το αίσθημα πληγωμένης αξιοπρέπειας έρχεται να προστεθεί μια αίσθηση παρέμβασης στον τρόπο ζωής. Αυτό είναι το αποτέλεσμα της απώλειας του αισθήματος εμπιστοσύνης –απέναντι σε μια υπερδραστήρια προσωπικότητα που πιστεύει ότι η ίδια ξέρει ποιο είναι το καλό, το όμορφο και το σωστό για όλους– εκ μέρους των ανθρώπων που νιώθουν, λίγο ή πολύ, ότι ο τρόπος ζωής τους απειλείται. Στην αντίδραση στη θιγμένη αξιοπρέπεια προστίθεται η επιθυμία της προστασίας της προσωπικότητας.

Το να ψάχνεις τους παρακρατικούς του Εργκένεκον πίσω απ’ αυτούς τους νέους ανθρώπους που αποτέλεσαν την κινητήρια δύναμη της αντίστασης του πάρκου Γκεζί, να ισχυρίζεσαι ότι πρόκειται για έκφραση των προσπαθειών επιστροφής στο παλιό καθεστώς, να δείχνεις ξένες δυνάμεις, σημαίνει ότι σκέφτεσαι και μιλάς ακριβώς με τους κώδικες του Παλαιού Καθεστώτος –και τον τρόπο που αυτό αξιολογούσε τα κοινωνικά κινήματα–, με θεωρίες συνωμοσίας, με τη γλώσσα της απόλυτης εξουσίας. Ας μην κοροϊδεύει κανείς κανέναν. Και το να λες ότι σήμερα δημιουργείται στην εξουσία ένα νέο καθεστώς κηδεμονίας,* δείχνει ότι έχεις μείνει στους κώδικες του Παλιού Καθεστώτος. Αυτό που ισχύει σήμερα δεν είναι ένα καθεστώς κηδεμονίας που αδίστακτα δημιουργείται γύρω απ’ την προσωπικότητα του Ερντογάν∙ είναι ένα καθεστώς ξεκάθαρης τυραννίας. Αυτοί που πιστεύουν ότι καταπατούνται η αξιοπρέπειά τους ως πολιτών και οι αξίες της δημοκρατίας εξεγείρονται ενάντια στον τύραννο.

* Αναφορά στην στρατιωτική κηδεμονία που γκρέμισε ο Ερντογάν, κάτι για το οποίο επαίρεται διαρκώς, χρησιμοποιώντας το για να αποδείξει πόσο δημοκράτης είναι (Σ.τ.Μ)

 Μετάφραση από τα τουρκικά: Ιλεάνα Μορώνη