Ενός λάθους, μύρια έπονται.

Του Προκόπη Δούκα, Dim/art
Το κείμενο αυτό βασίζεται στην εισήγηση του Προκόπη Δούκα στη χθεσινή (18/6/2013) εκδήλωση του Κέντρου Πολιτικού Προβληματισμού «Μιχάλης Παπαγιαννάκης» με θέμα: «Δημόσια Τηλεόραση: η επόμενη μέρα».

Ενός (τραγικού) λάθους, μύρια έπονται. Αυτό που έγινε με την ΕΡΤ είναι μια συνολική κακοήθεια, από ανθρώπους που δεν έχουν σχέση με τον πολιτισμό. Σύμφωνα με όλες τις πληροφορίες, η ηγεσία της κυβέρνησης αποπειράται να φτιάξει ένα παραμάγαζο, με μερικές δεκάδες εργαζομένους, προφανώς ελεγχόμενους και εκτός ΕΡΤ, που θα βγάλουν «πρόγραμμα». Ποιος ξέρει τι θα περιλαμβάνει αυτό, ποιος θα το παρουσιάζει και ποια «ανεξαρτησία» θα έχει. Είναι αστείος και τραγικός μαζί ο «κλεφτοπόλεμος», ώστε να μην ανοίξει η ΕΡΤ κανονικά, όπως λογικά θα ερμήνευε κανείς τη χθεσινή προσωρινή διαταγή του Προέδρου του ΣτΕ. Η προσπάθεια να μη φανεί ότι ο πρωθυπουργός υποχωρεί και χάνει το κύρος του οδηγεί σε ακόμα πιο σπασμωδικές κινήσεις. Και οι αντιδράσεις των υπολοίπων κομμάτων ακόμα πιο έντονες. Πώς θα σταθεί αυτό το μόρφωμα «ημετέρων», που θα επιλεγούν βιαστικά, κάτω από αδιαφανείς διαδικασίες; Πού θα εργαστούν αυτοί οι «προσωρινοί» εργαζόμενοι – και πώς θα δικαιολογηθεί η χρήση ιδιωτικών στούντιο; Και ποιος στην EBU και στους ευρωπαϊκούς θεσμούς θα «χάψει» ότι αυτή είναι η κανονική, «διάδοχη» ΕΡΤ;

Και μήπως αυτές οι μεθοδεύσεις «θα μας απαλλάξουν από τον παθογόνο συνδικαλισμό»; Άραγε οι εργαζόμενοι της «νέας ΕΡΤ» δεν θα είναι δημοσιογράφοι που θα ανήκουν στην ΕΣΗΕΑ και δεν θα υπακούν στα κελεύσματά της; Άραγε οι τεχνικοί και οι άλλοι υπάλληλοι θα είναι εκτός της Ομοσπονδίας των εργαζομένων στο Ραδιόφωνο και την Τηλεόραση; Ή μήπως θα «απαγορευθεί» ο συνδικαλισμός;

Η «πολιτική του εκκρεμούς», που οδηγεί από το ένα άκρο στο άλλο, έχει μόνο μια λύση: Ακύρωση του κλεισίματος, επιστροφή στην αφετηρία ώστε να ομαλοποιηθεί η κατάσταση και πλήρης εφαρμογή του πορίσματος της επιτροπής Αλιβιζάτου, που προβλέπει κανονική διαδικασία επιλογής των μελών του εννεαμελούς Εποπτικού Συμβουλίου, με συλλογή βιογραφικών από τη διεθνή αγορά, ώστε να στελεχωθεί με προσωπικότητες, όπως έγινε και με την αντίστοιχη διαδικασία σε ορισμένα ΑΕΙ. Και άμεση διαβούλευση και νομοθέτηση του νέου σχήματος της ΕΡΤ με βάση το σχέδιο Μόσιαλου.

Γιατί δεν λειτούργησε μέχρι τώρα σωστά η ΕΡΤ; Γιατί υπέφερε από τις δύο (αλληλοσυμπληρούμενες) παθογένειες: Τους πελατειακούς ασφυκτικούς εναγκαλισμούς από κυβερνήσεις και κόμματα και τις δημοσιοϋπαλληλικές νοοτροπίες. Οι δεύτερες, όπως η (σχετική) μονιμότητα, ήταν δυστυχώς απαραίτητες, όταν οι πρώτοι έδιναν την εξουσία σε άθλιες διοικήσεις, που είχαν τη δυνατότητα να κυνηγούν ή να εκτοπίζουν τους μη αρεστούς.

Η ΕΡΤ που θα θέλαμε, λοιπόν, πρέπει πρώτα από όλα να διέπεται από τις εγγυήσεις της ανεξάρτητης διοίκησης, που μαζί με θεσμοθετημένα κριτήρια εξασφαλίζει την πολυπόθητη αξιοκρατία.

Δεύτερον, πρέπει να λειτουργεί βάσει επαγγελματικών προδιαγραφών, οργανογράμματος και πολυετούς business plan – και όχι με βάση πόσους «κολλητούς» θα χωρέσουμε, φτιάχνοντας αναρίθμητες θέσεις «αναπληρωτών» διευθυντών.

Τρίτον, με καθορισμό πόσου έργου αντέχει να παράγει, με δεδομένη την οικονομική κρίση. Πρέπει ίσως να αφαιρεθεί ένα κανάλι, όπως η ΕΤ-1, ή να συγχωνευθούν κάποια ραδιόφωνα; Πρέπει η ενημέρωση των μεταναστών να ανατεθεί στον Αθήνα 9,84, με το πολύτιμο πολύγλωσσο προσωπικό του «ολυμπιακού» On Air 104,4; Πρέπει κάποιοι περιφερειακοί σταθμοί να περάσουν στους δήμους ή να συγχωνευθούν; Πρέπει η Ραδιοτηλεόραση να έχει λιγότερους εργαζόμενους; Όλα αυτά είναι θέματα προς συζήτηση, από ένα σύγχρονο και επαγγελματικό ΔΣ. Σίγουρα, πάντως, δεν μπορεί να μην υπάρχει ΝΕΤ, Τρίτο Πρόγραμμα, Κosmos (έστω και με κάποιο τρόπο συγχώνευσης), ένα ενημερωτικό/ελληνικής μουσικής ραδιόφωνο και κάποια παγκόσμια αναμετάδοσή του στα βραχέα, για ομογενείς και ναυτικούς. Σε κάθε περίπτωση, τα brand names που έχουν ιστορία δεν πρέπει να πεταχθούν, οι συμφωνίες πρέπει να τηρούνται, οι ρήτρες να μην ενεργοποιούνται και κοστίσουν έως και 300 εκατομύρια, όπως έγινε με το επαρχιώτικα άγαρμπο κλείσιμο, και κυρίως να μην αγνοούνται οι συνήθειες ακροαματικότητας και θεαματικότητας που αποτελούν το Α και το Ω της επαγγελματικής επιτυχίας των media.

Τέταρτον, πρέπει να λυθούν με λογική οι αγκυλώσεις, αλλά και οι καταχρήσεις. Προσωπικό Ειδικών Θέσεων πρέπει να υπάρχει μόνο για εξαιρετικές περιπτώσεις, η δυνατότητα σύναψης (πραγματικών) συμβάσεων έργου για συγκεκριμένες συνεργασίες πρέπει να είναι εφικτή, τα ραδιόφωνα πρέπει να μπορούν να ανανεώνουν μερικώς το πρόγραμμά τους. Και οι εργαζόμενοι στην ΕΡΤ πρέπει να απαλλαγούν από δημοσιοϋπαλληλικά ασυμβίβαστα, δεδομένου ότι οι μισθοί τους υπαγορεύονται από τη δημοσιονομική κρίση, αλλά και για λόγους προσέλκυσης ικανών στελεχών.

Πέμπτον, πρέπει να υπάρχει επιλογή των διοικούντων, των διευθυντών και των προϊσταμένων με αυστηρά κριτήρια επαγγελματισμού, βιογραφικού (εμπειρίας και τυπικών προσόντων). To ίδιο και για τους εργαζόμενους, με επιπλέον κριτήρια «ραδιοφωνικότητας / τηλεοπτικότητας», για όσους εκτίθενται στο μικρόφωνο ή στο γυαλί. Δεν μπορεί ο αρχισυντάκτης του κεντρικού δελτίου να δηλώνει ανερυθρίαστα «δεν ξέρω καμία γλώσσα και δεν έχω διαβάσει ποτέ ξένη εφημερίδα/site»...

Έκτον, η ΕΡΤ μπορεί (και πρέπει) να είναι ανταγωνιστική σε πολλούς τομείς (εκτός από αυτούς που προσφέρει τον πολιτισμό, τον οποίον αρνείται η αγορά). Στον ειδησεογραφικό τομέα πρέπει να ποντάρει στη δύναμη των διεθνών ειδήσεων και των ανταποκριτών της. Στις εκπομπές πρέπει να προσφέρει την ποιότητα του Εξάντα και των talk shows χωρίς ξύλινη γλώσσα. Στο πρόγραμμα πρέπει να συνεχίσει την επιτυχία της επιλογής εξαιρετικών διεθνών επιτυχιών, όπως το «Downton» και το «Borgen», που τα ιδιωτικά κανάλια αρνούνται να πληρώσουν, δίνοντας τα ίδια και περισσότερα λεφτά για τούρκικα σίριαλ. Και αν οι οικονομικές συνθήκες το επιτρέψουν, να επεκταθεί ξανά σε ελληνικές παραγωγές.

Έβδομον και ίσως πιο σημαντικό από όλα, οι αναθέσεις και οι εξωτερικές παραγωγές πρέπει να είναι απολύτως διαφανείς – και χωρίς καμμία παρέμβαση, όχι μόνο από την πολιτική εξουσία, αλλά και από τη ραδιοτηλεοπτική αγορά, που πάντοτε πίεζε (και κάτω από το τραπέζι) για να πάρει «δουλειές» από την ΕΡΤ.

Με μια ανεξάρτητη διοίκηση, όλα τα παραπάνω είναι απολύτως εφικτά, θα οδηγήσουν στην εκλογίκευση και στην εξυγίανση της ΕΡΤ και θα εξασφαλίσουν επιτέλους ένα σύγχρονο ραδιοτηλεοπτικό φορέα στην Ελλάδα, όπως συμβαίνει σε κάθε ευρωπαϊκή χώρα.