Η μηχανική των μεταρρυθμίσεων

Του Πάσχου Μανδραβέλη, Καθημερινή, 18.6.13

Απέτυχε το «μεταρρυθμιστικό Μπλίτσκριγκ» που επιχείρησε την προηγούμενη εβδομάδα ο κ. Σαμαράς. Η ΕΡΤ όχι μόνο δεν έκλεισε, αλλά άνοιξε αμέσως σαν κάτω Πλατεία Συντάγματος. Μια σειρά ανθρώπων –εντός κι εκτός του οργανισμού– δούλεψε γρήγορα και εθελοντικά για να αποκαταστήσει το σήμα· πρώτα διαδικτυακά και μετά στα ερτζιανά. Τα κατάφεραν μια χαρά· τώρα σχεδόν όλοι βλέπουν ΕΡΤ. Εκτός αυτού υπήρξαν κι ευφάνταστες κινήσεις με την κατοχύρωση του διαδικτυακού ονόματος nerit.gr, διά του οποίου μεταδιδόταν το πρόγραμμα της «υπό εργατικό έλεγχο ΕΡΤ». Το τελευταίο έκανε τον ειδησεογραφικό οργανισμό Bloomberg να σκάσει στα γέλια, χλευάζοντας την κυβέρνηση ότι «ήταν πολύ αργή σε ό,τι αφορά την κατοχύρωση του ονόματος, όταν έβαλε το στοίχημα να κλείσει τον οργανισμό». Η κυβέρνηση απέτυχε και σε ένα άλλο επίπεδο. Κίνητρο της τολμηρής αυτής κίνησης ήταν να δείξει στους Ευρωπαίους δανειστές μας ότι είναι αποφασισμένη «να σπάσει αυγά», αλλά τελικά έσπασε τα μούτρα της και στο εξωτερικό. Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι, ακόμη κι αυτοί που επιμένουν να κάνουμε γρήγορα μεταρρυθμίσεις, θεωρώντας προφανώς ότι η ΕΡΤ είναι κάτι σαν το BBC, την Deutsche Welle, τη RAI κ.λπ., φρίκαραν από το «μαύρο» της ελληνικής κρατικής τηλεόρασης. Οι επικρίσεις κατά της Ελλάδας ήταν μεγαλύτερες και από τις προηγούμενες, εκείνες που εμπεριείχαν τον ψόγο περί αδυναμίας της «να κλείσει έστω έναν οργανισμό».

Εκ του αποτελέσματος, λοιπόν, αποδείχθηκε ότι το εγχείρημα του πρωθυπουργού ήταν ασχεδίαστο, δεν είχε ευρύτερες συναινέσεις, δεν είχε επαρκή νομική τεκμηρίωση, δεν είχε καν ένα μίνιμουμ ηθικού ερείσματος. Το τελευταίο είναι αυταπόδεικτο. Τον τελευταίο χρόνο, στην ΕΡΤ έγινε πάλι το «έλα να δεις» με προσλήψεις ημετέρων, αποπομπές επαγγελματιών που δεν ήταν του γούστου του αρμόδιου υπουργού, εργολαβίες εκπομπών κ.λπ. Συνεπώς, από ηθικής απόψεως το εγχείρημα ήταν εξ αρχής υπονομευμένο. Δεν ήταν αναμάρτητη η κυβέρνηση για να ρίξει τον πρώτο λίθο στην αμαρτωλή ΕΡΤ.

Πιο ουσιαστική, όμως, είναι η κριτική για το «ασχεδίαστο του εγχειρήματος» και την «απουσία ευρύτερων συναινέσεων». Οι συναινέσεις εντός μιας τρικομματικής κυβέρνησης είναι αναγκαίες. Κατ’ αρχάς πολιτικά· πέρα από το τυπικό των αριθμών, υπάρχει και η ουσία: οι πολυκομματικές κυβερνήσεις δεν είναι χρήσιμες μόνο για να βγαίνουν τα κουκιά στη Βουλή. Aυτά τα είχε και ο κ. Γιώργος Παπανδρέου, αλλά δεν μπόρεσε τελικώς να κυβερνήσει. Μεγαλύτερη χρησιμότητα των πολυκομματικών κυβερνήσεων είναι για να δημιουργηθούν ευρύτερες κοινωνικές συναινέσεις σε μια ασκούμενη πολιτική. Στην περίπτωση της υπάρχουσας κυβέρνησης, η πολυκομματική κυβέρνηση χρειάζεται για να συναποφασίζουν περισσότεροι και διά της συναπόφασης να δημιουργούνται ευρύτερες κοινωνικές πλειοψηφίες. Σ’ αυτή τη βάση έχει δίκιο ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου κ. Σταύρος Τσακυράκης όταν έγραψε ότι «στην περίπτωση πολυκομματικής κυβέρνησης, η βούληση του υπουργικού συμβουλίου δεν τεκμαίρεται ούτε εκφράζεται από την πλειοψηφία των μελών του, αλλά πρέπει να αντιστοιχεί στη βούληση του κυβερνητικού συνασπισμού» («Παράνομη και βαθιά αντιδημοκρατική», protagon 13.6.2013).

Το ζήτημα του σχεδιασμού των μεταρρυθμίσεων είναι ακόμη πιο σύνθετο. Γι’ αυτό θα συνεχίσουμε αύριο.