Αρχιπέλαγος ιστορικής άγνοιας

Του Απόστολου Λακασά, Καθημερινή, 23.5.13

Μόνο 600 μαθητές της Γ΄ Λυκείου -το 1% του συνόλου των μαθητών της τάξης- επέλεξαν φέτος να διδαχθούν την Ιστορία Γενικής Παιδείας η οποία, όπως λέει ο τίτλος του σχολικού βιβλίου, πραγματεύεται την «Ιστορία του Νεότερου και Σύγχρονου Κόσμου». Και αυτοί οι 600 μάλλον τίποτα δεν θα άκουσαν για το σύστημα των γκουλάγκ μετά τη ρωσική επανάσταση. «Προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι αντιδράσεις που εκδηλώθηκαν -κατά μείζονα μάλιστα λόγο αφότου η Ρωσία έγινε πεδίο εμφυλίων συγκρούσεων και εξωτερικών επεμβάσεων από τους πρώην συμμάχους της- το επαναστατικό καθεστώς σκλήρυνε τη στάση του» λέει το βιβλίο της Ιστορίας και όπως αναφέρουν έμπειροι καθηγητές είναι η μόνη -και έμμεση- αναφορά του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος στα γκουλάγκ. Τι σημαίνει, λοιπόν, «το επαναστατικό καθεστώς σκλήρυνε τη στάση του»; Το 1929 ο Στάλιν αποφάσισε να επεκτείνει το σύστημα των στρατοπέδων ώστε να χρησιμοποιήσει τα καταναγκαστικά έργα των κρατουμένων για την εκβιομηχάνιση της Σοβιετικής Ενωσης και για να εκμεταλλευτεί τις πλουτοπαραγωγικές πηγές των απέραντων, σχεδόν ακατοίκητων και απομακρυσμένων περιοχών της χώρας. «Τα γκουλάγκ -ο τεράστιος αριθμός σοβιετικών στρατοπέδων συγκέντρωσης- ήταν ένα σύστημα καταστολής και τιμωρίας» λέει στο βιβλίο της «Γκουλάγκ - Η αληθινή ιστορία» (εκδόσεις Ιωλκός) η Αν Απλμπάουμ, αρθρογράφος και μέλος της ομάδας σύνταξης της Washington Post. «Η λέξη GULAG αποτελεί ακρωνύμιο του Glavnoe Upravlenie Lagerei που σημαίνει Κεντρική Διοίκηση Στρατοπέδου.

Με τον καιρό, η λέξη κατέληξε επίσης να σημαίνει όχι μόνο τη διοίκηση των στρατοπέδων συγκέντρωσης, αλλά και το ίδιο το σοβιετικό σύστημα καταναγκαστικών έργων, σε κάθε του μορφή και εκδοχή: στρατόπεδα συγκέντρωσης, στρατόπεδα επιβολής τιμωρίας, στρατόπεδα εγκληματιών και πολιτικών κρατουμένων, στρατόπεδα γυναικών, στρατόπεδα παιδιών, στρατόπεδα μεταγωγών. Με την ευρύτερη σημασία του όρου, το «γκουλάγκ» κατέληξε να σημαίνει το τυραννικό σοβιετικό σύστημα, το σύνολο εκείνων των διαδικασιών που οι κρατούμενοι κάποτε αποκαλούσαν «κρεατομηχανή». Συλλήψεις, ανακρίσεις, μεταφορά ανθρώπων σε βαγόνια ζώων δίχως θέρμανση, καταναγκαστικά έργα, αφανισμός οικογενειών, χρόνια εξορίας, πρόωροι και άσκοποι θάνατοι», διαβάζουμε στο βιβλίο.

Το αποτέλεσμα της «κρεατομηχανής» σε αριθμούς ήταν 18 εκατ. φυλακισμένοι, εκ των οποίων τα 4,5 εκατ. δεν επέστρεψαν ποτέ στις εστίες τους. Μάλιστα, η Απλμπάουμ αποκαλύπτει τη σχέση των σοβιετικών με τα ναζιστικά στρατόπεδα. «Οταν λέω στρατόπεδα συγκέντρωσης, εννοώ τα στρατόπεδα που δημιουργήθηκαν για τον εγκλεισμό των ανθρώπων όχι για όσα είχαν κάνει αλλά γι’ αυτό που ήταν και πρέσβευαν» λέει στη σελίδα 41. Βέβαια, στο ανεπαρκές ελληνικό σχολείο όλα αυτά δεν διδάσκονται. Οποιος ενδιαφέρεται πρέπει να προστρέξει σε ιστορικές πηγές. Ετσι, τι να λέει ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας όταν συναντιέται με φίλους του για να περνά η ώρα; Το μόνο που μένει είναι να πίνουν καφέ Βενεζουέλας και να λένε καμιά σαχλαμάρα.