Οταν οι προφητείες πέφτουν έξω

Του Paul  Krugman, ΤΟ ΒΗΜΑ - The New York Times, 25.12.12

Πίσω, στη δεκαετία του 1950, τρεις κοινωνικοί ψυχολόγοι μπήκαν σε μια αίρεση που προέβλεπε ότι το τέλος του κόσμου πλησιάζει. Στόχος τους ήταν να παρακολουθήσουν την αντίδραση των μελών της αίρεσης όταν ο κόσμος δεν θα τελείωνε κατά το πρόγραμμα. 

Αυτό που ανακάλυψαν, και περιέγραψαν στο κλασικό βιβλίο τους. «Οταν πέφτει έξω η προφητεία» είναι ότι η αδιάψευστη αποτυχία μιας προφητείας δεν οδηγεί τους πραγματικούς πιστούς - ανθρώπους που έχουν ασπαστεί μια πεποίθηση συναισθηματικά και από τις επιλογές της ζωής τους - να αλλάξουν γνώμη. Αντιθέτως, γίνονται ακόμη μεγαλύτεροι ζηλωτές και προσηλυτίζουν. Αυτή η παρατήρηση αποκτά μεγάλη σημασία καθώς τελειώνει το 2012. Στο κάτω-κάτω, πολύς κόσμος πίστεψε ότι ήμασταν στο χείλος της καταστροφής. Οπως αποδείχθηκε, βεβαίως, η καταστροφή δεν συνέβη. Αλλά μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι τα μέλη της αίρεσης δεν θα παραδεχθούν ότι έκαναν λάθος. Οχι, οι άνθρωποι που μας είπαν ότι επίκειται μία δημοσιονομική κρίση θα συνεχίσουν να το λένε, πιο πεπεισμένοι παρά ποτέ. Α, για περιμένετε μια στιγμή - πιστέψατε ότι μιλούσα για την προφητεία των Μάγια; Σοβαρά, σε κάθε στάδιο της συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης μας - και ιδίως κάθε φορά που κάποιος ισχυριζόταν ότι προσπαθούσε πράγματι να κάνει κάτι για την μαζική ανεργία - χορεία φωνών προειδοποιούσε ότι εκτός και αν μειώσουμε τα ελλείμματα στον προϋπολογισμό τώρα τώρα τώρα, οι χρηματαγορές θα στραφούν κατά της Αμερικής, εκτοξεύοντας τα επιτόκια στον ουρανό.

Και αυτές οι προφητείες της καταστροφής είχαν ισχυρές επιπτώσεις στις συζητήσεις μας για την οικονομία.

Οχι, πολλοί λίγοι προφήτες της δημοσιονομικής καταστροφής έχουν παραδεχθεί το γεγονός ότι οι προφητείες τους δεν έχουν μέχρι τώρα γίνει πραγματικότητα.

Οι τακτικοί αναγνώστες γνωρίζουν ότι εγώ και άλλοι οικονομολόγοι έλεγαν από την αρχή ότι αυτές οι καταστροφολογικές προειδοποιήσεις για τα δημοσιονομικά μας ήταν λανθασμένες, ότι τα ελλείμματα στον προϋπολογισμό δεν θα προκαλέσουν έκρηξη επιτοκίων όσο η οικονομία δεν ανακάμπτει - και ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την οικονομία είναι ότι θα επιχειρούσαμε να μειώσουμε το έλλειμμα πολύ γρήγορα. Και αυτή η άποψη έχει επιβεβαιωθεί με τον πιο πειστικό τρόπο από τα γεγονότα.

Το βασικό πράγμα που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι οι προφήτες της δημοσιονομικής κασταστροφής, όσο αξιοσέβαστοι και αν φαίνονται, είναι αυτή τη στιγμή μέλη μιας αίρεσης που πιστεύει στο τέλος του κόσμου. Πιστεύουν, συναισθηματικά και επαγγελματικά, ότι η δημοσιονομική κρίση καραδοκεί στη γωνία, και θα το πιστεύουν αυτό όσες γωνίες και αν στρίψουμε χωρίς να συναντήσουμε αυτήν την κρίση.

Ετσι δεν μπορούμε, και δεν θα πείσουμε, αυτούς τους ανθρώπους να αλλάξουν γνώμη βάσει των στοιχείων. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να σταματήσουμε να δίνουμε σημασία σε αυτά που λένε. Θα είναι δύσκολο, επειδή πολλά μέλη της αίρεσης του ελλείμματος φαίνονται πολύ αξιοσέβαστα. Αλλά έκαναν τεράστια, παράλογα λάθη επί χρόνια, και ήρθε η ώρα να σταματήσουμε να τους δίνουμε σημασία.