Τα επόμενα βήματα.Τι θα εγγυηθεί την πορεία εξόδου από την ολοένα βαθύτερη κρίση

Της Ελίζας Παπαδάκη, NEA, 8.11.12

Με την ψήφιση στη Βουλή του πολυνομοσχεδίου με τα νέα σκληρά μέτρα - η οποία αναμενόταν, όσο γράφονταν αυτές οι γραμμές, να ολοκληρωθεί χθες το βράδυ - και κατόπιν του προϋπολογισμού την Κυριακή, ο άμεσος κίνδυνος να χρεοκοπήσει η χώρα αποτρέπεται. Η εθνική αντιπροσωπεία θα έχει υιοθετήσει όσα ύστερα από επίπονες διαπραγματεύσεις συμφώνησε η κυβέρνηση με την τρόικα, εκπληρώνοντας την προϋπόθεση ώστε να αρχίσει επιτέλους να εκταμιεύεται το δεύτερο μεγάλο δάνειο της ευρωζώνης και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, όπως συνομολογήθηκε την περασμένη άνοιξη. Χωρίς την τόσο καθυστερημένη δόση των 31,5 δισ. ευρώ του δανείου το ελληνικό Δημόσιο δεν θα ήταν πια σε θέση να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του, θα αναγκαζόταν de facto σε στάση πληρωμών. Αν και δεν το διευκρινίζουν επακριβώς, μια στάση πληρωμών ειδικά απέναντι στους ξένους δανειστές φαίνεται να εισηγούνται οι πολιτικές δυνάμεις που αντιτίθενται στην ψήφιση του πολυνομοσχεδίου και του προϋπολογισμού. Τις ακολουθούν συνδικάτα, κοινωνικές οργανώσεις και πολίτες που δύο ημέρες απεργούσαν και διαμαρτύρονταν έξω από τη Βουλή για να μην περάσουν τα μέτρα.

Σε μια τέτοια περίπτωση όμως το δάνειο προς τη χώρα θα αναστελλόταν - μην ξεχνάμε ότι έχει δημόσιο, πολιτικό χαρακτήρα, υπόκειται στην ψήφο των άλλων εθνικών κοινοβουλίων - μαζί και η χρηματοδότηση από το ευρωσύστημα. Και καθώς πρόσβαση στις αγορές κεφαλαίων δεν έχει η χώρα, η πιστωτική ασφυξία θα γινόταν απόλυτη, με συνέπειες για τα εισοδήματα και την απασχόληση πάρα πολύ βαρύτερες και πολύ μεγαλύτερης διάρκειας από όσο συνεπάγονται οι τωρινές πολιτικές. Δεν θα μπαίναμε τότε σε άλλες πολιτικές περιπέτειες με τυφλή όξυνση των κοινωνικών συγκρούσεων, διακυβεύοντας την όποια δημοκρατική ομαλότητα έμοιαζε εδραιωμένη τις τελευταίες δεκαετίες; Προμηνύματα για μια τέτοια ζοφερή εξέλιξη πυκνώνουν γύρω μας μήνες τώρα, σχετικά σήματα ακούσαμε και από τη Βουλή, με νεοναζιστική ή και - δυστυχώς - απλώς επιπόλαιη προέλευση.

Αλλά η κοινοβουλευτική έγκριση των όρων που έχουν τεθεί για να πάρει η Ελλάδα το δάνειο και να παραμείνει στο ευρώ, από μόνη της, την έναρξη μιας πορείας εξόδου από την ολοένα βαθύτερη κρίση δεν την εγγυάται. Παραμένουν δύο κατηγορίες προβλημάτων, εμποδίων, που πρέπει να ξεπεραστούν. Η πρώτη, που λίγο μπορούμε να επηρεάσουμε, αφορά τις διαφωνίες ΕΕ - ΔΝΤ για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους (κατά αυθαίρετες αριθμητικές εκτιμήσεις, αλλά αυτές και αν αδυνατούμε να τις επηρεάσουμε), ώστε να συνεχιστεί κανονικά η δανειοδότηση της χώρας, καθώς επίσης και τις ενδοευρωπαϊκές διαφορές ως προς την αντιμετώπιση της κρίσης του ευρώ συνολικά, της Ελλάδας ειδικότερα. Σύμφωνα με πληροφορίες από τον διεθνή Τύπο, το Eurogroup τη Δευτέρα ενδέχεται να καταλήξει σε μείωση του επιτοκίου για το δάνειο προς την Ελλάδα, την οποία όμως πρέπει να δεχθούν τα άλλα εθνικά κοινοβούλια της ευρωζώνης. Συναφές είναι το άλυτο ακόμη ζήτημα της ελάφρυνσης από τα ελληνικά ομόλογα που κατέχει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Να προσθέσουμε μιαν εμμονή, γερμανική ιδίως, λόγω εκτεταμένης δυσπιστίας απέναντι στη χώρα μας, σε ελεγχόμενους τρόπους εκταμίευσης που θα δυσχέραιναν την αξιοποίηση των πόρων.

Αν για τα παραπάνω υποθέσουμε αισιόδοξα μια θετική έκβαση, θεμελιωμένη στη δηλωμένη βούληση των ηγετών της Ενωσης να παραμείνει η Ελλάδα στο ευρώ, αλλά και στα μεγάλα βήματα για την οικονομική και δημοσιονομική εξυγίανση που έχουν πραγματοποιηθεί με τεράστιες κοινωνικές θυσίες, καθώς βέβαια και στην ψήφιση των νέων επώδυνων μέτρων, μένουν τα εξαιρετικά σοβαρά προβλήματα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε μέσα στη χώρα. Συμπληρώνοντας πέντε χρόνια ύφεσης, συνεχούς μείωσης του εθνικού προϊόντος που μεταφράστηκε σε δραστικές μειώσεις εισοδημάτων, σε εκρηκτική άνοδο της ανεργίας και στη δραματική εξάπλωση της φτώχειας, χρειαζόμαστε ένα σχέδιο που να βάλει και πάλι μπροστά μια διαδικασία ανάπτυξης.

Πόροι για να αντιστραφεί η πτωτική πορεία θα βρεθούν και πέρα από το περίφημο δάνειο: οι παγωμένοι των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών ταμείων για να ξεκινήσουν ξανά οδικά και άλλα έργα δημιουργώντας θέσεις εργασίας και εισοδήματα, ιδιωτικές επενδύσεις εφόσον σταθεροποιηθεί η θέση της χώρας στο ευρώ. Παρά τις νέες βαριές περικοπές, η ανάκαμψη είναι δυνατή και μέσα στο 2013, εκτιμούν αξιόλογοι αναλυτές διαφωνώντας με την τρόικα. Θα προϋπέθετε όμως κινητοποίηση στο κράτος και στην κοινωνία, που δεν έχουμε δει έως τώρα. Γι' αυτό πάλι χρειάζεται μια πειστική προοπτική ελπίδας που να εμπεδώνει μιαν αίσθηση δικαιοσύνης για την κατανομή των βαρών - κάτι που επίσης διόλου δεν έχουμε δει έως τώρα. Μόνον έτσι θα αποδυναμωνόταν η συλλογικά αυτοκαταστροφική τάση κάθε ομάδας να περιφρουρεί τα «κεκτημένα» της. Ευθύνη των κομμάτων να εργαστούν σε μια τέτοια κατεύθυνση.

Το φορολογικό νομοσχέδιο θα είναι κρίσιμη δοκιμή.