Εδώ κρίνεται το παιχνίδι.

Της Ελίζας Παπαδάκη, NEA, 11.10.12

Η βαθιά αβεβαιότητα για την πορεία της Ελλάδας στην ευρωζώνη δεν ήρθη με την επίσκεψη της γερμανίδας Καγκελαρίου στην Αθήνα. Θετικά οπωσδήποτε για την εξομάλυνση των σχέσεών μας με τη λοιπή Ευρώπη συνολικά, τη Γερμανία ειδικότερα, σε επίπεδο κυβερνήσεων, αντιπολιτεύσεων και μιας συχνά εχθρικής κοινής γνώμης, λειτουργεί η συνάντησή της με τον Πρωθυπουργό, οι δηλώσεις που ακολούθησαν: η διατράνωση της επιθυμίας η Ελλάδα να παραμείνει στο ευρώ, η αναγνώριση των σημαντικών προσπαθειών που καταβάλλονται με βαρύ κοινωνικό κόστος, η διαβεβαίωση ότι περαιτέρω προσπάθειες θα στηριχθούν. Καμία όμως αλλαγή στην ευρωπαϊκή πολιτική για την αντιμετώπιση της κρίσης του χρέους, όπου είναι καθοριστική η συντηρητική γερμανική επιρροή, δεν διεμήνυσε η κ. Μέρκελ, άρα και καμία αλλαγή απέναντι στην Ελλάδα ειδικότερα. Δεν μας μένει, έτσι, παρά να υλοποιήσουμε όλες τις δεσμεύσεις που είχαμε αναλάβει με τη δεύτερη δανειακή σύμβαση τον περασμένο Μάρτιο, σε συνθήκες οικονομικής ύφεσης, διογκούμενης ανεργίας και εντεινόμενης κοινωνικής δυσφορίας, προτού ελπίσουμε σε μιαν αναζωογονητική χρηματοδότηση που θα άνοιγε τον δρόμο για την ανάκαμψη.

Το «τελεσίγραφο» του Eurogroup, όπως ευρέως χαρακτηρίστηκε στον ευρωπαϊκό Τύπο, ήλθε το βράδυ της Δευτέρας να μας θυμίσει ότι εκτός από επώδυνες περικοπές δαπανών και αυξήσεις φόρων ώστε να εξαλειφθεί το δημόσιο έλλειμμα το 2013-14, τον νέο κρατικό προϋπολογισμό που πρέπει να οριστικοποιηθεί με την τρόικα, εκκρεμούν δεκάδες διαρθρωτικές αλλαγές οι οποίες επίσης πρέπει να νομοθετηθούν αμέσως. Είτε αρέσουν είτε δεν αρέσουν κάποιες από αυτές, όπως ο νέος τρόπος καθορισμού των κατώτατων μισθών με κυβερνητική απόφαση, ο οποίος θα αναιρούσε τον παγιωμένο από δεκαετίες χαρακτήρα των κεντρικών συλλογικών διαπραγματεύσεων εργαζομένων και εργοδοτών, τεχνικά θα ήταν σχετικά απλές - άλλο σε πόσες πολιτικές ενστάσεις προσκρούουν. Υπάρχουν διάφορες που θίγουν συμφέροντα επιμέρους επαγγελματικών κατηγοριών (ειδικά μισθολόγια, δικηγόροι κ.λπ.) ή επιμέρους επιχειρηματικά συμφέροντα (στον τομέα της υγείας, στις κρατικές προμήθειες), οι ισχυρές αντιστάσεις των οποίων εμπόδιζαν έως τώρα την προώθησή τους. Πολλές απαιτούν πρωτοφανή κινητοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών, σε πολύ διαφορετικούς ρυθμούς και με πολύ μεγαλύτερη οριζόντια επικοινωνία από όσο συνήθιζαν, αν και βήματα αξιόλογα έχουν γίνει. Εστω ότι στις τωρινές συνθήκες ακραίας ανωτέρας βίας θα προχωρήσουν, ότι δεν θα  τις μπλοκάρουν οι κάθε λογής αντιστάσεις.

Ωστόσο παράλληλα ζητούνται αλλαγές, απόλυτα αναγκαίες και επιθυμητές από τη σκοπιά του γενικού συμφέροντος της κοινωνίας, που είναι ασύλληπτο να σχεδιαστούν σωστά μέσα σε δεκαπέντε ημέρες. Τέτοια είναι η μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος.  Επρεπε αναμφίβολα να την είχαμε προχωρήσει πριν από χρόνια, δεκαετίες, όσο σωρεύαμε κοντόθωρες μικροπαρεμβάσεις. Αλλά τώρα είναι μεγάλος ο κίνδυνος στο όνομά της να επιβληθούν ρυθμίσεις που θα εντείνουν το αίσθημα της κοινωνικής αδικίας, θα επιδεινώσουν τις δυνατότητες επιβίωσης για μεγάλες μερίδες οικονομικών δραστηριοτήτων, θα ενισχύσουν αντί να περιορίσουν την εκτεταμένη φοροδιαφυγή, μαζί και τη δυσπιστία μέχρι και εχθρότητα απέναντι στο κράτος, υπονομεύοντας όση αντίληψη δημόσιου, συλλογικού συμφέροντος έχει απομείνει· που θα διευρύνουν εντέλει τις υφιστάμενες ανισότητες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η επιβολή ενιαίου συντελεστή 35% στα εισοδήματα από ατομικές δραστηριότητες πλην της μισθωτής εργασίας, όπως διέρρευσε πρόσφατα. Χωρίς χρόνο να διεξαχθούν ευρύτερες κοινωνικές διαπραγματεύσεις θα χρειαστεί όλη η πολιτική επινοητικότητα των κομμάτων που στηρίζουν την κυβέρνηση, μακάρι και της αριστερής αντιπολίτευσης και των ποικίλων συνδικαλιστικών αντιπροσώπων, για να ανοίξουν πειστικά ένα δρόμο σε σωστή κατεύθυνση.

Στο μεταξύ πιο δυσμενείς διαγράφονται οι προοπτικές στην ευρωζώνη και την παγκόσμια οικονομία συνολικά, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Σε αυτό το πλαίσιο δυναμώνουν οι κριτικές απέναντι στη δημοσιονομική λιτότητα που ακολουθεί η ευρωζώνη, καθώς επιδεινώνει την ύφεση, ως εκ τούτου και τη βιωσιμότητα του χρέους στις υπερχρεωμένες χώρες. Για εμάς όμως, που νέα δάνεια είναι αδύνατο να βρούμε, θα ήταν αποπροσανατολιστικό να τις εκλάβουμε ως ενθάρρυνση να αναβάλουμε την εξάλειψη των ελλειμμάτων και τις διαρθρωτικές αλλαγές, ή να πιαστούμε ως σωτηρία από την επιμήκυνση της προσαρμογής κατά δύο χρόνια, που όντως φαίνεται ότι συζήτησαν ο κ. Σαμαράς και η κ. Μέρκελ. Πρώτη επιδίωξη της Ελλάδας πρέπει να παραμείνει η αποδέσμευση του δανείου που συνομολογήσαμε, η αποκατάσταση της βεβαιότητας ότι μετέχουμε στο ευρώ, η ενίσχυση της οικονομίας με επενδυτικούς πόρους. Μόνον έτσι μπορεί να αντιστραφεί η υφεσιακή πορεία. Ας προσέξουμε ότι η Πορτογαλία, αυξάνοντας με αλλαγή συντελεστών τον προσδοκώμενο φόρο εισοδήματος κατά 30% και μειώνοντας στο μισό (50.000) τους συμβασιούχους του Δημοσίου, απέσπασε στο Eurogroup την επόμενη δική της δόση μαζί με ένα χρόνο παράτασης στην προσαρμογή της έως το 2014.