Μεταμορφώσεις αντιευρωπαϊκών και αντιδεξιών στερεοτύπων

Του Γεράσιμου Γεωργάτου, Μεταρρύθμιση, 25.9.12

Στα αμέσως μεταπολιτευτικά χρόνια, σε πορείες, διαδηλώσεις και συγκεντρώσεις, κυριαρχούσαν δύο πολύ γνωστά σε όλους συνθήματα: «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο» και «Ο λαός δεν ξεχνά τι σημαίνει Δεξιά». Η συμπύκνωση μιας ολόκληρης θεωρίας και μιας εθνοταξικής κοσμοαντίληψης. Κάποιοι, λίγοι τότε, ούτε τα φώναξαν, ούτε τα πίστεψαν, κάποιοι, επίσης λίγοι, τα αντιμετώπισαν με επιφύλαξη και δυσπιστία. Με αυτά όμως γαλουχήθηκε μια ολόκληρη γενιά πολιτικών στελεχών που βρέθηκαν αργότερα σε κυβερνητικές θέσεις ή με πρωταγωνιστικό ρόλο στο πολιτικό στερέωμα. Το χειρότερο όμως, με αυτά γαλουχήθηκε και τα εμπέδωσε το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής κοινωνίας, από την αριστερά της αριστεράς, μέχρι και ένα μέρος του κέντρου, αλλά και της λαϊκής δεξιάς τουλάχιστον ως προς το ρόλο της Ευρώπης ή και των Αμερικάνων. Παρά το περίφημο «Ανήκομεν εις την Δύσιν» του Κωνσταντίνου Καραμανλή και την αποδοχή της ένταξης στην τότε ΕΟΚ παρά την περί του αντιθέτου ρητορική του, από τον Ανδρέα Παπανδρέου, επί μία σχεδόν δεκαπενταετία, τα συνθήματα αυτά δεν έπαψαν να εκφωνούνται από το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου της Αριστεράς και να αποτελούν credo και για μεγάλο μέρος του κόσμου του ΠΑΣΟΚ.

Για το ΚΚΕ, ισχύουν ακόμα ακέραια. Δεν είναι και πολύ μακρινές οι εικόνες με τις αμερικάνικες σημαίες να καίγονται σε πορείες, όπως σήμερα στο Ιράν. Και όπως συμβαίνει με τις ιδεολογίες, τις κοσμοαντιλήψεις και τα ιστορικά γεγονότα, δεν διαγράφονται και δεν παύουν να υπάρχουν οριστικά και να έχουν συνέπειες σε μια ορισμένη στιγμή του χρόνου. Έχουν απόνερα, συνεχίζουν ως υπόγεια ρεύματα, δηλώνουν μεταμορφωμένα την παρουσία τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο ελληνικός εμφύλιος.

Για σημαντικό κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας και για κομμάτι του κόσμου και των στελεχών της Αριστεράς, συνεχίζουν να είναι εμπεδωμένα ως στερεότυπα που καθορίζουν αποφασιστικά τις απόψεις, την πολιτική στάση τους και τη δράση τους. Έτσι, στις συνθήκες της πολύπλευρης ευρωπαϊκής κρίσης που βιώνει πολλαπλάσια η χώρα μας και οι πολίτες της, η τρόικα, συντιθέμενη από εκπροσώπους του ΔΝΤ και της Ε.Ε., παραπέμπει στη συνείδησή τους, ή μπορεί και ασυνείδητα, στο «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο» και η τρικομματική κυβέρνηση με πλειοψηφία της ΝΔ και πρωθυπουργό τον Α. Σαμαρά, στο «Ο λαός δεν ξεχνά τι σημαίνει Δεξιά». Οι ξένοι, μετά βεβαιότητας επιβουλεύονται την εξαίσια χώρα μας, τον επίγειο και υπόγειο πλούτο της και τον περιούσιο λαό της, η δε δεξιοκρατούμενη κυβέρνηση απεργάζεται μετά βεβαιότητας την εξόντωση των εργαζομένων και του λαού. Τα περί χρέους, ελλειμμάτων, δανείων, παγκοσμιοποιημένης αλληλοσύνδεσης των οικονομιών και σημασίας της συμμετοχής μας στην Ε.Ε, αποτελούν ψιλά γράμματα. Αυτά ξέραμε, αυτά συνεχίζουμε στο βάθος να πιστεύουμε. Το ΚΚΕ το δηλώνει απερίφραστα, το ίδιο και η ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ και οι ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ, με τον τρόπο του και ο ΣΥΡΙΖΑ. Εσχάτως όμως, μια τέτοια στάση εκφράζεται, μειοψηφικά βεβαίως, και εντός της ΔΗΜ.ΑΡ. Ασφαλώς μεταμορφωμένη και κομψότερα διατυπωμένη, αλλά επί της ουσίας βασισμένη στα στερεότυπα περί αριστεράς της δεκαετίας του «’80». Ασφαλώς κανείς (σίγουρα ούτε και η Δεξιά), δεν είναι ευχαριστημένος με τα μέτρα. Όλοι ζορίζονται. Δεν είναι απλώς δυσβάσταχτα, είναι αβάσταχτα. Όμως τα στερεότυπα εμποδίζουν την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων και την παραδοχή των αναγκαιοτήτων όσων εντός ΔΗΜ.ΑΡ εισηγούνται καταψήφιση των μέτρων και αποχώρηση από την κυβέρνηση. Δηλαδή, αμφισβήτηση και διακινδύνευση του ευρωπαϊκού πλαισίου και ρήξη με την «επάρατη» Δεξιά, που ισοδυναμεί με πρόκληση πολιτικής κρίσης στην πιο κρίσιμη για τη χώρα περίοδο.

Μετά από 30 χρόνια, δυσκολεύονται να αποδεχθούν πως η Ελλάδα ανήκει οριστικά στη Δύση -που συνεχίζουν να την αντιμετωπίζουν με καχυποψία- και δεν πρέπει με κανέναν τρόπο να επαναπεριθωριοποιηθεί ως χώρα αποκλειστικά βαλκανική και μεσανατολική. Απόλυτη καταστροφή και ιστορική οπισθοδρόμηση. Εκεί οδηγούν τα μεταμορφωμένα, υπό τις σημερινές συνθήκες, αντιευρωπαϊκά και αντιδεξιά στερεότυπα.

Εκείνοι, οι λίγοι, που δεν πείστηκαν ποτέ ή αμφισβήτησαν έγκαιρα τα αριστερά στερεότυπα της δεκαετίας του «’80» και που σήμερα είναι περισσότεροι, αλλά διάσπαρτοι, εφόσον αναγνωρίζουν την ανάγκη να υπάρξει επιτέλους και στην Ελλάδα μια σοβαρή μεταρρυθμιστική σοσιαλδημοκρατία, οφείλουν τάχιστα να συναντηθούν μέσα από ένα γόνιμο και δημιουργικό διάλογο. Ο μεταρρυθμιστικός χώρος κατακερματίζεται και καταρρέει υπό το βάρος της κρίσης, με ταυτόχρονη ενίσχυση των άκρων. Η ΔΗΜΑΡ δείχνει να αντέχει και μπορεί να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανασύνθεση του μεταρρυθμιστικού χώρου, απευθυνόμενη ιδεολογικά και πολιτικά πρωτίστως στην κοινωνία και στους πολίτες. Αυτούς πρέπει να κινητοποιήσει. Αν περιοριστεί σε κινήσεις κορυφής, η εμβέλεια και η απήχηση θα είναι περιορισμένη.

*Ο Γεράσιμος Γεωργάτος είναι μέλος της ΕΕ της ΔΗΜΑΡ, υπεύθυνος για την ευρωπαϊκή και εξωτερική πολιτική.