Η βρισιά ως επιχείρημα

Του Ηλία Κανέλλη, NEA, 28.9.12

Το 1983, ο Μάνος Χατζιδάκις, δεξιός κατά δήλωσή του, επέλεξε να εμφανιστεί στο Φεστιβάλ Αυγής - Θούριου, το φεστιβάλ της νεολαίας της τότε ανανεωτικής Αριστεράς, έγραψε μάλιστα ένα τραγούδι ειδικά για εκείνη τη γιορτή, βασισμένο στο ποίημα του Νίκου Εγγονόπουλου «Μπολιβάρ». Το μελοποιημένο απόσπασμα μάλιστα έκανε αναφορά σε πρόσωπα που συμβολίζουν τη θυσία για τις ιδέες της χειραφέτησης και της αδελφοσύνης, τον Ρήγα Φεραίο και τον Αντώνιο Οικονόμου... Η επιλογή του Χατζιδάκι είχε συμβολικό χαρακτήρα: επέλεξε να συμπαραταχθεί με έναν νεολαιίστικο πολιτικό χώρο στον οποίο, πλάι στη χειραφέτηση από τον κοινωνικό συντηρητισμό και την επιθυμία των «ρηγάδων» να αλλάξουν τον κόσμο, καλλιεργούνταν η νηφαλιότητα, η διεκδίκηση της γνώσης, ο διάλογος και οι τεχνικές της πειθούς. Με τα χρόνια, το πολιτικό εκείνο ρεύμα ηττήθηκε. Οι ιδέες έπαψαν να παίζουν ρόλο στη ζωή, η νηφαλιότητα στις συζητήσεις αντικαταστάθηκε από τον φανατισμό, η αντίθετη άποψη ενοχοποιήθηκε. Σε μια κοινωνία, λοιπόν, που σε γενικές γραμμές η γνώση ταυτίζεται απλώς με ένα εργαλείο όπως το πτυχίο, χρήσιμο απλώς για να βρει κανείς δουλειά, ήταν μοιραίο να θρονιαστεί στην καθημερινότητά μας το λούμπεν. Πολλοί από τους επιγόνους της παλαιάς ανανεωτικής Αριστεράς, που είχε τιμήσει το 1983 ο Χατζιδάκις, βρίσκονται σήμερα στεγασμένοι σε δυο κόμματα της ευρύτερης Αριστεράς, τον ΣΥΡΙΖΑ και τη ΔΗΜΑΡ.

Προέκυψαν από τη διάσπαση ενός ενιαίου κομματικού μορφώματος, έπειτα από μια θεμιτή, βαθύτατη διαφωνία ή, πιο σωστά, από ένα ιδεολογικό χάσμα. Εκ των πραγμάτων, το χάσμα βάθυνε στην πορεία. Σήμερα, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα κόμμα που συλλέγει την πολυσυλλεκτική διαμαρτυρία, η ΔΗΜΑΡ, συμμέτοχος στη συγκυβέρνηση, έχει βάλει το κεφάλι της στον ντορβά.

Ο ΣΥΡΙΖΑ ασκεί οξεία κριτική στις επιλογές της. Θεμιτό, έτσι παίζεται το δημοκρατικό παιχνίδι. Αθέμιτο είναι ότι δεν γίνεται διάλογος, ίσα ίσα, έχει γίνει δίκη και οι αντίπαλοι έχουν καταδικαστεί. Και η «καταδίκη» αυτή απαγγέλλεται με τα υλικά της κυρίαρχης λούμπεν κουλτούρας. Μόλις προχθές, στη συγκέντρωση της γενικής απεργίας, νεολαίοι του ΣΥΡΙΖΑ φώναζαν το σύνθημα: «Τα δικαιώματά μας τα έκανες κουρέλι, / άντε και γ… σύντροφε Κουβέλη». Είναι αυτό πολιτική κουλτούρα;

Ο Μάνος Χατζιδάκις υποστήριζε ότι «η μόνη αντιβίωση για την καταπολέμηση του κτήνους που περιέχουμε είναι η παιδεία... που [...] πολλαπλασιάζει τα ερωτήματα και την ανασφάλεια. Ομως μια τέτοια παιδεία δεν ευνοείται από τις πολιτικές παρατάξεις και από όλες τις κυβερνήσεις, διότι κατασκευάζει ελεύθερους και ανυπότακτους πολίτες».

Πόσο μακριά από αυτή την επιδίωξη είναι, ακόμα και για αυτούς που επαγγέλλονται έναν καλύτερο κόσμο, το κυρίαρχο μοντέλο, το αντλημένο από τα γήπεδα και την πιάτσα, το χουλιγκανικό...