«Δεν θέλει καθόλου κλικ κλικ»

Του Κώστα Θ. Καλφόπουλου, Καθημερινή, 11.8.12

Η υποχρεωτική αλλαγή του τηλεοπτικού σήματος από αναλογικό σε ψηφιακό επαλήθευσε μία πραγματικότητα: ο άνθρωπος μπορεί να ζήσει με λιγότερη τηλεόραση και λιγότερα κανάλια. Ακριβώς πενήντα χρόνια από τον «Πρόλογο για την τηλεόραση», του Τ. Β. Αντόρνο, όπου ανιχνεύεται η θέση της τηλεοπτικής συσκευής και εικόνας («όλα εμφανίζονται ως μινιατούρα και οι άνθρωποι σαν νάνοι») στη βιομηχανία του πολιτισμού, η τεχνολογική αυτή εξέλιξη, υποχρεωτική σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, έφερε στην ουσία τα αντίθετα αποτελέσματα από τα «ενημερωτικά» σποτ της Digea, αλλά και ξεγύμνωσε τα ανιστόρητα επιχειρήματα ενός προσφιλούς αριστερού λαϊκισμού, περί περαιτέρω αφαίμαξης των λαϊκών στρωμάτων. Η είσοδος της τηλεοπτικής συσκευής στα ευρωπαϊκά και τα ελληνικά νοικοκυριά δεν προκάλεσε μόνο πολιτισμικό σοκ στους πρώτους καταναλωτές, αλλά ανέτρεψε άρδην τη δημόσια σφαίρα και αναδιοργάνωσε την καθημερινότητα του κόσμου, όπως συνέβη αργότερα με το Διαδίκτυο και την κινητή τηλεφωνία. Το ότι ραγδαία η τηλεόραση αποκαθήλωσε το ραδιόφωνο, που κάποτε έπαιζε νυχθημερόν, ήταν αναμενόμενο: prima vista, η εικόνα είναι πάντα πιο ελκυστική από τον ήχο, είναι επιβλητική, όχι όμως υποβλητική, και λίγοι μόνο στην Ελλάδα κατάφεραν να συνδυάσουν αρμονικά τα δύο Μέσα, μεταξύ άλλων ο Φρέντυ Γερμανός, ο Γιάννης Διακογιάννης και ο Γιώργος Παπαστεφάνου.

Με την απελευθέρωση των ηλεκτρονικών ΜΜΕ από το κρατικό μονοπώλιο, οξύνθηκε ο ανταγωνισμός ανάμεσα στα εμπορικά και τα δημόσια κανάλια, όμως ούτε τα εμπορικά βελτίωσαν την τηλεοπτική ποιότητα ούτε τα δημόσια απαλλάχτηκαν από τις «αμαρτίες τους» (προπαγάνδα, διασπάθιση δημόσιου χρήματος). Το τηλεοπτικό κοινό της χώρας καταδυναστεύτηκε επί δύο δεκαετίες από καλοπληρωμένους talking heads, που κάποτε καθήλωναν τα ελληνικά νοικοκυριά στα μαραθώνια «δελτία των 8.30» και τα λογής λογής υποπροϊόντα: κραυγαλέα ελληνικά και δακρύβρεχτα τουρκικά σίριαλ, άθλια μεταγλωττισμένες σαπουνόπερες, πάνελ παραλογισμού, αθλητικές εκπομπές βγαλμένες από γραφεία Τύπου κ.λπ.

Η χώρα ενστερνίστηκε τις χειρότερες παραδόσεις και συνήθειες του αμερικανικού και ιταλικού τηλεοπτικού προτύπου με έναν συμφωνημένο «καταμερισμό εργασίας» μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθμών: οι πρώτοι κράτησαν το μονοπώλιο της προπαγάνδας, οι δεύτεροι της διασκέδασης. Η Αριστερά στην Ελλάδα τίποτα δεν κατάλαβε από τις δομικές αλλαγές στη δημόσια σφαίρα: για το μόνο που ενδιαφέρθηκε ήταν να «χωρέσει στο κάδρο», ώστε να συμμετέχει στην αδολεσχία και την αποβλάκωση. Με την κατάργηση του αναλογικού σήματος, ο «φυλακισμένος τηλεθεατής» βρήκε τον αποκωδικοποιητή του χαμένου χρόνου του.