Η Αριστερά έχει πάντα δίκιο

Της Αγγελικής Σπανού, Μεταρρύθμιση, 24.7.12

Οι ευρωπαϊκοί λαοί, σε όλο και περισσότερες χώρες, βυθίζονται στη φτώχεια και την ανεργία, επειδή καλούνται να πληρώσουν το μάρμαρο της κρίσης των τραπεζών. Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα σώζονται με χρήματα των φορολογούμενων, ενώ θα έπρεπε να καταβάλουν εισφορές από το περίσσευμά τους σε έναν μηχανισμό στήριξης που θα παρεμβαίνει σε περίπτωση πτώχευσης. Κανένας τραπεζίτης δεν τιμωρείται ποτέ για συναλλαγές υψηλού ρίσκου και ποτέ δεν καταλογίζονται ευθύνες στις διοικήσεις για την άπληστη διαχείριση των κεφαλαίων που αποκτούν από απλούς καταθέτες. Φτάσαμε να αντιμετωπίζουμε ως φυσικό φαινόμενο το πρόβλημα ρευστότητας των τραπεζών και να θεωρείται αυτονόητη η μη καταβολή δανείων σε όσους τα δικαιούνται, βάσει των τυπικών προϋποθέσεων, επειδή οι τράπεζες κινούν την οικονομία και άρα όταν νοσούν πρέπει να θεραπευτούν με δωρεάν φάρμακα για να μην πεθάνουμε όλοι μαζί. Η ευθύνη του χρηματοπιστωτικού τομέα για την παγκόσμια κρίση είναι η κεντρική. Κερδοσκοπικά παιχνίδια, μανία υπερβολικού πλουτισμού και όλες οι στρεβλώσεις του καπιταλισμού μαζί, συναντήθηκαν στη λειτουργία του τραπεζικού συστήματος.

Οι ευρωπαϊκές κοινωνίες τρομοκρατούνται με τη διαρκή προειδοποίηση ότι αν δεν υποστούν τις πολιτικές λιτότητας θα πάνε μια μέρα στο ΑΤΜ και δεν θα πάρουν ούτε ευρώ από τα δικά τους χρήματα, που αντιμετωπίζονται σαν κτήμα της τράπεζας, χωρίς να είναι.

Το ισπανικό παράδειγμα είναι αποκαλυπτικό.

Η Bankia δημιουργήθηκε πριν από δύο χρόνια, στη βάση της συγχώνευσης επτά προβληματικών περιφερειακών τραπεζών (Cajas), που έπεσαν θύματα της «φούσκας» ακινήτων που εκδηλώθηκε στη χώρα. Οι περισσότερες από αυτές ήταν υπό τον έλεγχο κεντροδεξιών πολιτικών παραγόντων και δανειοδοτούσαν απλόχερα πολιτικούς φίλους και συμμάχους τους. Η κυβέρνηση έκανε καμπάνια υπέρ της αγοράς μετοχών για να γίνει η αύξηση μετοχικού κεφαλαίου και τελικά οι μικροεπενδυτές έχασαν τα λεφτά τους, χωρίς να καταλάβουν τι ακριβώς τους συνέβη.

Ένας στους τέσσερις Ισπανούς είναι άνεργος και τώρα μειώνεται το επίδομα ανεργίας στο όνομα της δημοσιονομικής εξυγίανσης, ενώ 100 δις ευρώ θα δοθούν από το ευρωπαϊκό ταμείο για τη διάσωση των ισπανικών τραπεζών.

Οι Ισπανοί που διαδηλώνουν κάθε μέρα και τρώνε πλαστικές σφαίρες από την αστυνομία του Ραχόι, ακόμη και αν δεν γνωρίζουν στη λεπτομέρειά τους τα μυστήρια της διαπλοκής μεταξύ πολιτικής και τραπεζικής ελίτ, διαισθάνονται ότι κάτι δεν πάει καλά. Διαισθάνονται, δηλαδή, ότι η Αριστερά έχει δίκιο όταν λέει ότι δεν πρέπει να πληρώνουν οι λαοί τα ελλείμματα και τα χρέη, ακόμη και αν έχουν συμμετοχή στη δημιουργία τους, ότι πρέπει πρώτα να πληρώσουν οι τράπεζες.

Η Γερμανίδα καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ, δεν αναπνέει χωρίς να συνεννοηθεί με την Ντόιτσε Μπανκ και οι Ιρλανδοί κατάπιαν το μνημόνιο έχοντας υποδειγματικά δημοσιονομικά, μόνο και μόνο επειδή κατέρρευσαν τράπεζες πέφτοντας πάνω στα κεφάλια τους.

Η νεοφιλελεύθερη προπαγάνδα που είναι κυρίαρχη, έχει επιτύχει κάτι συγκλονιστικό: Οι πολίτες φοβούνται την πτώση της τράπεζας σαν να πρόκειται για δική τους υπόθεση. Τα οικονομικά είναι δύσκολη επιστήμη και ποιος θα ψάξει να μάθει τις λεπτομέρειες ενός στημένου παιχνιδιού που φτιάχτηκε χάρη στον εναγκαλισμό των κυβερνήσεων με τους χορηγούς τους.

Η Αριστερά έχει πάντα δίκιο όταν εξηγεί τη βαρβαρότητα του κυρίαρχου οικονομικού μοντέλου. Στο τέλος κερδίζουν οι τράπεζες. Οι ευρωπαϊκές ηγεσίες βρίσκουν πάντα έναν τρόπο να σώσουν τις χρεοκοπημένες τράπεζες, χωρίς να πληρώσουν οι διοικήσεις τους, χωρίς να λογοδοτήσουν χρυσοπληρωμένοι μάνατζερ και πάμπλουτοι γκουρού επικίνδυνων συναλλαγών.

Και είναι αυτό ένα στοιχείο τραγικότητας για την Αριστερά. Ενώ ξέρει ποια είναι η καρδιά του προβλήματος, ενώ βλέπει καθαρά την αιτία του κακού, δεν έχει ολοκληρωμένη εναλλακτική πρόταση, ένα άλλο βιώσιμο και ρεαλιστικό μοντέλο. Ακόμη, δεν αναγνωρίζει απόλυτα την έννοια της ατομικής ευθύνης, δεν παραδέχεται τη σημασία της συστημικής διαφθοράς, της συμμετοχής δηλαδή των πολιτών στην επικράτηση της φαυλότητας ως τρόπου διαχείρισης. Και δεν έχει απάντηση για το τι θα συμβεί αν κάποτε η διεκδίκηση για κοινωνική ισότητα ικανοποιηθεί. Θέλουν όλοι στ’ αλήθεια αυτό που λέει το σύνθημα που φωνάζουν; Ή όταν έρθει η ώρα θα θελήσουν να είναι “πιο ίσοι”; Για να απαντήσει κανείς θα πρέπει να ξέρει αν οι τράπεζες θα του φαίνονταν λιγότερο απαίσιες εφόσον ο ίδιος είχε περισσότερες και ασφαλείς καταθέσεις, πόσο μάλλον ραγδαία τοκιζόμενες.