Όταν μια κατάσταση αλλάζει ξαφνικά χαρακτήρα.

Του Paul Jorion, ΤΑ ΝΕΑ / Le Monde /

Οταν αποκαλύφθηκε η υπόθεση Libor, τον Απρίλιο του 2008, τα σχόλια του Τύπου ήταν τουλάχιστον λακωνικά. Αντίθετα, όταν τον περασμένο μήνα καταδικάστηκε η Barclays για χειραγώγηση των διατραπεζικών επιτοκίων, ο θόρυβος στα μέσα ενημέρωσης ήταν εκκωφαντικός. Γιατί ένα γεγονός που πέρασε σχεδόν απαρατήρητο το 2008 απειλεί σήμερα όχι μόνο το Σίτι αλλά ολόκληρο το χρηματοπιστωτικό σύστημα; Γιατί την εποχή που αποκαλύφθηκε η υπόθεση η κοινή γνώμη αδιαφόρησε, ενώ σήμερα δεν είναι ικανοποιημένη με την παραίτηση των τριών κυριότερων στελεχών της τράπεζας. Η επιβολή προστίμου 365 εκατ. ευρώ στην Barclays δεν είναι παρά ένας τρόπος να κλείσει μια υπόθεση που μετράει πολλά χρόνια. Η συγκεκριμένη τράπεζα όμως είναι η λιγότερο ένοχη από τις 18 που εμπλέκονται σε αυτή την υπόθεση, ενώ επέδειξε και πνεύμα συνεργασίας με τις Αρχές. Αυτό εξηγεί άλλωστε την έκπτωση κατά 30% που απέσπασε στο πρόστιμο που της επιβλήθηκε. Οι Αρχές ήλπιζαν ίσως ότι η λύση που έδωσαν θα γινόταν δεκτή με την ίδια αδιαφορία που συνόδεψε την αποκάλυψη των γεγονότων το 2008. Αλλά δεν συνέβη αυτό. Και η εξήγηση έχει να κάνει με αυτό που οι φυσικοί αποκαλούν «μη γραμμικό φαινόμενο»: το σημείο δηλαδή όπου μια κατάσταση αλλάζει ξαφνικά χαρακτήρα.

Είναι σαν τη σκηνή εκείνη από τον Μάγο του Οζ (1900) του Φρανκ Μπάουμ, όπου το συμπτωματικό άνοιγμα μιας κουρτίνας αποκαλύπτει ότι ο μαγικός κόσμος (μεταφορά του αμερικανικού νομισματικού συστήματος) δεν είναι παρά κατασκεύασμα ενός γέρου που χειρίζεται κάποιους μοχλούς.

Το γεγονός που...

... τράβηξε την κουρτίνα για τους Βρετανούς ήταν φυσικά το σκάνδαλο Μέρντοκ. Το 2011 οι Βρετανοί ανακάλυψαν ότι 4.000 από αυτούς είχαν πέσει θύματα παρακολούθησης από τη «News of the World» του αυστραλού μεγιστάνα. Ανάμεσά τους, γνωστοί καλλιτέχνες, μέλη της βασιλικής οικογένειας, άνθρωποι που γλίτωσαν από τις τρομοκρατικές επιθέσεις του 2005 και στρατιώτες που επέστρεψαν από το Αφγανιστάν. Η υπόθεση έγινε γνωστή όταν παγιδεύτηκε το τηλέφωνο ενός κοριτσιού που είχε δολοφονηθεί και σβήστηκαν ορισμένα μηνύματα από τον τηλεφωνητή, με αποτέλεσμα οι οικείοι της να νομίζουν ότι ήταν ακόμη ζωντανό. Μέχρι τότε, οι καταγγελίες των θυμάτων δεν οδηγούσαν πουθενά γιατί ο Μέρντοκ πλήρωνε την Αστυνομία. Η κατακραυγή οδήγησε στην αποκάλυψη των στενών σχέσεων ανάμεσα στους ανθρώπους της αυτοκρατορίας του Μέρντοκ και σε μέλη της βρετανικής κυβέρνησης. Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον διατηρούσε στενή επαφή με τον μεγιστάνα. Υπό το φως αυτών των εξελίξεων, η απάτη της Barclays έλαβε άλλες διαστάσεις, καθώς ερμηνεύτηκε ως ακόμη ένα σύμπτωμα της αλαζονείας της κυρίαρχης τάξης, που δεν σέβεται τους κανόνες και δεν τηρεί ούτε τα προσχήματα.

Η υπόθεση Libor...

... θυμίζει τον πιστό που δεχόταν πάντα ως θέσφατο το κήρυγμα του ιερέα της ενορίας, αλλά μια μέρα σταμάτησε να τον πιστεύει επειδή ανακάλυψε συμπτωματικά ότι τα γένια του ήταν ψεύτικα. Το ερώτημα που τίθεται πλέον είναι το εξής: αν η τιμωρία της λιγότερο ένοχης από τις εμπλεκόμενες τράπεζες προκάλεσε τόσο θόρυβο, τι θα συμβεί όταν αποκαλυφθεί ο ρόλος των υπολοίπων;