Η Ευρώπη σώζει τις τράπεζες, όχι τους ανέργους

Του Πωλ Κρούγκμαν, ΤΟ ΒΗΜΑ - The New York Times, 12.6.12

Α! Αλλο ένα πακέτο σωτηρίας για τις τράπεζες, αυτή τη φορά στην Ισπανία. Ποιoς θα μπορούσε να το είχε προβλέψει; Η απάντηση, φυσικά, είναι: οι πάντες...Ολη αυτή η ιστορία έχει αρχίσει να μοιάζει με ρουτίνα: για άλλη μια φορά η οικονομία βυθίζεται, η ανεργία εκτοξεύεται στα ύψη, οι τράπεζες έχουν προβλήματα, οι κυβερνήσεις σπεύδουν για σωτηρία - αλλά, με κάποιο τρόπο, σώζονται μόνο οι τράπεζες, όχι οι άνεργοι. Για να είμαστε σαφείς, οι ισπανικές τράπεζες όντως χρειάζονταν σωτηρία. Η Ισπανία είχε πράγματι παγιδευθεί μέσα σε έναν φαύλο κύκλο - σε μια γνωστή διαδικασία, στην οποία η ανησυχία για την ρευστότητα των τραπεζών εξαναγκάζει τις τράπεζες να εκποιήσουν περιουσιακά στοιχεία, κάτι το οποίο μειώνει τις τιμές αυτών των περιουσιακών στοιχείων, το οποίο κάνει τον κόσμο να ανησυχεί ακόμη περισσότερο για την ρευστότητα. Οι κυβερνήσεις μπορούν να σταματήσουν έναν τέτοιο φαύλο κύκλο με μια ένεση ρευστότητας. Σε αυτή την περίπτωση, όμως, η φερεγγυότητα της ίδιας της ισπανικής κυβέρνησης τίθεται εν αμφιβόλω, έτσι τα χρήματα έπρεπε να έρθουν από ένα ευρωπαϊκό ταμείο.

Επομένως, δεν ήταν αναγκαστικά λάθος αυτό το τελευταίο πακέτο σωτηρίας (αν και πολλά εξαρτώνται από τις λεπτομέρειες).

Αλλά το εντυπωσιακό είναι ότι την ώρα που οι ευρωπαίοι ηγέτες συμφωνούσαν για αυτή τη σωτηρία, έστελναν ισχυρά μηνύματα ότι δεν έχουν καμία πρόθεση να αλλάξουν την πολιτική, που έχει αφήσει το εν τέταρτο των Ισπανών εργαζομένων - και έναν στους δύο νέους - ανέργους.

Ακόμη πιο εντυπωσιακό; Την περασμένη εβδομάδα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αρνήθηκε να μειώσει τα επιτόκια. Αυτή η απόφαση ήταν ευρέως αναμενόμενη, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να δούμε ότι ήταν βαθιά παράδοξη.

Η ανεργία στην ευρωζώνη καλπάζει, και όλα δείχνουν ότι η Ευρώπη μπαίνει σε μια νέα ύφεση. Στο μεταξύ, ο πληθωρισμός μειώνεται, και οι προσδοκίες της αγοράς για μελλοντικό πληθωρισμό έχουν μειωθεί.

Σύμφωνα με όλους τους συνήθεις κανόνες της νομισματικής πολιτικής, η κατάσταση θα έπρεπε να αντιμετωπιστεί με επιθετική μείωση επιτοκίων. Αλλά η ΕΚΤ δεν κάνει τίποτα.

Και αυτό δεν λαμβάνει καν υπ' όψιν τον αυξανόμενο κίνδυνο μιας διάλυσης της ευρωζώνης. Επί χρόνια, λένε στην Ισπανία και σε άλλα ευρωπαϊκά έθνη με προβλήματα, ότι μπορούν να ανακάμψουν μόνο μέσω ενός συνδυασμού δημοσιονομικής λιτότητας και «εσωτερικής υποτίμησης», που σημαίνει βασικά μείωση μισθών.

Είναι τώρα εντελώς σαφές ότι αυτή η στρατηγική δεν μπορεί να έχει αποτελέσματα εκτός αν υπάρξει ισχυρή ανάπτυξη, και, ναι, μια μετριοπαθής αύξηση του πληθωρισμού στον ευρωπαϊκό «πυρήνα», κυρίως στην Γερμανία - πράγμα που ενισχύει επιπλέον το επιχείρημα υπέρ των χαμηλών επιτοκίων και της τύπωσης χρήματος. Αλλά η ΕΚΤ δεν κάνει τίποτα.

Αν τα συνδυάσετε όλα αυτά, θα έχετε την εικόνα μιας ευρωπαϊκής πολιτικής ελίτ που είναι πάντα έτοιμη να σπεύσει σε δράση για να υπερασπιστεί τις τράπεζες, αλλά κατά τα άλλα εντελώς απρόθυμης να παραδεχθεί ότι η πολιτική της δεν σώζει τους ανθρώπους, που υποτίθεται ότι υπηρετεί η οικονομία.

Είναι επίσης μια νοοτροπία που θεωρεί ότι ο οικονομικός πόνος λυτρώνει κατά κάποιον τρόπο, νοοτροπία που ένας Βρετανός δημοσιογράφος ονόμασε «σαδο-μονεταρισμό».

Οποιες και αν είναι οι βαθιές ρίζες αυτής της παράλυσης, γίνεται όλο και πιο σαφές ότι θα πρέπει να υπάρξει μια απόλυτη καταστροφή για να δούμε κάποια πραγματική πολιτική δράση, που θα υπερβαίνει την σωτηρία των τραπεζών.

Αλλά μην απελπίζεστε: με τον ρυθμό που πάνε τα πράγματα, ιδίως στην Ευρώπη, η απόλυτη καταστροφή μπορεί να περιμένει στη γωνία.