Παρασιτικός καπιταλισμός

Του Κώστα Καλλίτση, Καθημερινή, 27.5.12

Για να λύσεις ένα πρόβλημα προϋπόθεση είναι να το κατανοήσεις. Και το πρόβλημα της χώρας δεν είναι το χρέος. Η υπερχρέωση του κράτους είναι εκδήλωση του προβλήματος. Το πρόβλημα είναι το μοντέλο του παρασιτικού καπιταλισμού.bΜελέτη της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (2011) δείχνει ότι ο δανεισμός των ελληνικών νοικοκυριών είναι μικρότερος από τον μέσο όρο 18 ανεπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών (65% έναντι 94% του ΑΕΠ), όπως και των επιχειρήσεων (65% έναντι 126%). Αντιθέτως, το ελληνικό κράτος είναι καταχρεωμένο. Το ελληνικό παράδοξο εξηγείται: Το κράτος έπαιρνε το ρίσκο του δανεισμού και εκχωρούσε στους «πελάτες» το προϊόν του, με τη μορφή της προσόδου με κρατική εγγύηση. Δανειζόταν για να τροφοδοτεί τη συνολική ζήτηση και να κινείται η οικονομία χωρίς να υποχρεωθεί σε μεταρρυθμίσεις, δημιουργία ισχυρών παραγωγικών δομών, βελτίωση παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας. Δανειζόταν για να διαιωνίζεται η καθυστέρηση και να ευημερούν τα παρασιτικά κοινωνικά συμφέροντα που διαπλέκονταν με το πολιτικό σύστημα. Ουσιαστικά, το κράτος χρηματοδοτούσε την οικονομική μεγέθυνση εμποδίζοντας την ανάπτυξη.

Δημοκρατικά και συναινετικά, το κρατικό έλλειμμα (συν)κάλυπτε το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας. Ετσι δημιουργήθηκε η ελληνική φούσκα. Φούσκα μικρών δήθεν επιχειρήσεων, επί το πλείστον εκτός αλυσίδας παραγωγής - ένα αρχιπέλαγος από βιτρίνες με εισαγόμενα καταναλωτικά είδη. Φούσκα ξενοδοχείων, που ίσως δεν έβγαλαν κέρδη από τη λειτουργία τους όσο από την υπερτιμολόγηση της κατασκευής τους. Φούσκα κρατικοδίαιτων δήθεν επιχειρήσεων δημοσίων έργων και κυρίως προμηθειών - φυτώρια της συναλλαγής του πολιτικού συστήματος. Φούσκα ανομίας και διαφθοράς. Φούσκα κρατικών μηχανισμών απορρόφησης της «πελατείας», σε διαχρονική αντιστάθμιση της συστημικής ανικανότητας παραγωγής επαρκών, βιώσιμων θέσεων εργασίας.

Η ελληνική φούσκα έσπασε. Το αύριο δεν θα γεννηθεί με ανώδυνο τοκετό. Η τελευταία ευκαιρία σταδιακής μεταρρύθμισης χάθηκε τη 10ετία του 2000. Το ευρώ, αντί για στρώμα απορρόφησης των κραδασμών μιας μεταρρύθμισης, χρησιμοποιήθηκε ως μαξιλάρι ύπνου. Αποδιώχνονταν οι «Γιαννίτσηδες», αφού δεν είχαν νέα ευχάριστα να πουν. Αφότου ξέσπασε η διεθνής κρίση, η ανταγωνιστικότητα παίρνει την εκδίκησή της βίαια, με τον μοναδικό τρόπο που γνωρίζει ένας εξαρτημένος καπιταλισμός στερημένος από πρόσβαση στις διεθνείς αγορές: Την εσωτερική υποτίμηση. Δεν ωφελεί να την ξορκίζουμε. Βλάπτει αν, σαν παράλυτοι, αφήσουμε ανεξέλεγκτη την εξέλιξή της.

Η διάλυση της αγοράς εργασίας δεν είναι φάρμακο –δηλητήριο είναι. Αλλά, όσοι νόμοι και αν γίνουν ή καταργηθούν, η θέση της μισθωτής εργασίας θα επιδεινώνεται αν δεν προστατευθούν οι υγιείς επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα, πρώτον, και, δεύτερον, δεν δημιουργηθούν νέες βιώσιμες θέσεις εργασίας. Το πρώτο προϋποθέτει την άμεση αντιμετώπιση της έλλειψης ρευστότητας – προς τούτο, μπορούμε να ζητήσουμε 4 - 5 δισ. ευρώ επιπλέον βοήθεια από την τρόικα. Το δεύτερο προϋποθέτει να υλοποιήσουμε, με αλληλεγγύη και δικαιοσύνη, όλες τις συμφωνημένες μεταρρυθμίσεις (πάταξη φοροδιαφυγής, συρρίκνωση και βελτίωση του κράτους, δημοσιονομική εξυγίανση, αποτελεσματική Δικαιοσύνη, ενίσχυση υγιούς επιχειρηματικότητας) ώστε, το ταχύτερο, να πετύχουμε πρωτογενή πλεονάσματα και να ξεκλειδώσουμε τις διεθνείς αγορές. Προϋπόθεση και για τα δύο είναι να παραμείνουμε στην Ευρωζώνη.