Η Ευρώπη ίσως αλλάξει. Εμείς;

Του Γεράσιμου Γεωργάτου, Μεταρρύθμιση, 26.5.2012

Αμέσως μετά την άτυπη Σύνοδο Κορυφής της 23ης Μαΐου, οι πολιτικές δυνάμεις, εκτός από εκείνες που προκρίνουν ως λύση την εγκατάλειψη της Ευρώπης και του ευρώ, έσπευσαν να διαπιστώσουν ότι με τις προτάσεις Ολάντ νέος άνεμος ετοιμάζεται να πνεύσει στα ευρωπαϊκά πράγματα. Οι δύο κατηγορίες ευρωομολόγων, για έργα και ανάπτυξη και για κοινή διαχείριση του χρέους, αναπτερώνουν τις ελπίδες και το ηθικό πολιτών και κυβερνήσεων στον ευρωπαϊκό νότο και μια νέα σανίδα σωτηρίας εμφανίζεται για πολίτες και πολιτικούς στη χώρα μας. Όμως η Ευρώπη είναι ένα πεδίο διαρκών διαπραγματεύσεων και συμβιβασμών. Οι συντηρητικοί προκρίνουν την ολοκλήρωση της δημοσιονομικής προσαρμογής και συζητούν ως επόμενο βήμα και στάδιο την υιοθέτηση των ευρωομολόγων. Οι σοσιαλιστές αποδέχονται τη δημοσιονομική προσαρμογή συμπληρωμένη με τα ευρωομόλογα και την ανάπτυξη. Ο διαφαινόμενος συμβιβασμός θα αφήσει απέξω τα ευρωομόλογα για την κοινή διαχείριση του χρέους και θα προβλέπει τη συνέχιση της δημοσιονομικής προσαρμογής με έκδοση ευρωομολόγων έργων (project bonds), για επενδύσεις σε διευρωπαϊκά δίκτυα (μεταφορές, ενέργεια, ψηφιακή τεχνολογία). Εξάλλου, ο ίδιος ο κος Ολάντ, αν και σοσιαλιστής, δεσμεύτηκε για ισοσκελισμένο προϋπολογισμό της χώρας του μέχρι το τέλος της θητείας του, το 2017, ενώ ο κος Γιούνγκερ, αν και συντηρητικός, αποδέχεται τα ευρωομόλογα έργων. Ιδού λοιπόν το σημείο συμβιβασμού.

Ωστόσο, η ανάπτυξη μέσω ευρωομολόγων έργων για το σύνολο της ευρωζώνης θα είναι μάλλον αναιμική και φυσικά δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα της καθημερινής ρευστότητας για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά που ασφυκτιούν στη χώρα μας, όπως και σε άλλες χώρες. Η λειτουργία τους ως πολλαπλασιαστές είναι οριακή. Το επιβεβαιώνει το παράδειγμα της Ιαπωνίας η οποία τη δεκαετία του `90`, εν μέσω βαθύτατης ύφεσης, ανάλογης με τη σημερινή ευρωπαϊκή, υιοθέτησε αυτό ακριβώς το πολιτικό μείγμα δημοσιονομικής περιστολής για αντιμετώπιση χρεών και ελλειμμάτων και δημοσίων επενδύσεων σε μεγάλα έργα, μέσω ομολόγων, για την επίτευξη της ανάπτυξης. Τα αποτελέσματα ήταν πενιχρότατα. Ακόμα και η ανεργία υποχωρούσε ελάχιστα και επανεκτινασσόταν, μετά την ολοκλήρωση των έργων.

Για να υπάρξουν αποτελέσματα στην καθημερινότητα των νοικοκυριών και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που δημιουργούν και τις περισσότερες θέσεις εργασίας, χρειάζεται και η κοινή διαχείριση του χρέους με ευρωομόλογα από την Ε.Κ.Τ για να ελαφρυνθούν οι υπερχρεωμένες χώρες, αλλά και ποσοτική χαλάρωση στην προσφορά χρήματος με ελεγχόμενο πληθωρισμό, όπως πράττει η Αμερική υπό τον Ομπάμα. Πρόκειται όμως για πολιτική που απορρίπτει μετά βδελυγμίας η κα Μέρκελ ισχυριζόμενη ότι θα επιβαρύνει τις «ενάρετες» χώρες και θα ενθαρρύνει τις «άσωτες» να συνεχίζουν να ξοδεύουν ασυστόλως, με την μέχρι σήμερα πολιτική της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ στη χώρα μας, δυστυχώς, να ενισχύει τα επιχειρήματά της.

Για να συμβούν λοιπόν αυτά, για να προχωρήσει η Ε.Ε σε αποφασιστικά βήματα κοινής οικονομικής διακυβέρνησης με κοινή διαχείριση του χρέους, ποσοτική χαλάρωση, και πιο πέρα, με κοινούς φορολογικούς συντελεστές, κοινή εργατική νομοθεσία και γενικότερα μεταβιβάσεις πληρωμών, χρειάζεται σημαντική αλλαγή του συσχετισμού δυνάμεων στην Ευρώπη. Ο Ολάντ είναι μόνο το πρώτο βήμα. Κάποια στιγμή θα συμβούν. Πιθανόν και μετριοπαθείς συντηρητικές κυβερνήσεις να αποδεχθούν την αναγκαιότητά τους. Όμως θα απαιτηθεί χρόνος. Η σανίδα σωτηρίας αχνοφαίνεται, η θάλασσα όμως παραμένει τρικυμισμένη.

Γι` αυτό, το εγχώριο πολιτικό πεδίο έχει υπερβάλλουσα σημασία και βαρύτητα, εν αναμονή των ευρωπαϊκών εξελίξεων στο όποιο βάθος χρόνου. Κανείς δεν θα μας χαρίσει τίποτα. Σχεδόν όλα εξαρτώνται από τις δικές μας προσπάθειες. Οι πολιτικές δυνάμεις που θα διαχειριστούν την τύχη της χώρας και των πολιτών, μετά τις εκλογές της 17ης Ιουνίου, πρέπει να είναι συνεννοημένες και αποφασισμένες. Εκτός από την απόπειρα επαναδιαπραγμάτευσης επαχθών όρων του Μνημονίου, ιδίως για τις εργασιακές σχέσεις και το επίπεδο των αμοιβών και την αναγκαία επιμήκυνση με μείωση του επιτοκίου στην εξυπηρέτηση του χρέους και της δημοσιονομικής προσαρμογής, οφείλουν τάχιστα να υλοποιήσουν ένα πρόγραμμα εκτεταμένων μεταρρυθμίσεων που θα αντιμετωπίζουν τις χρόνιες γνωστές παθογένειες του πελατειακού πολιτικού συστήματος, της γραφειοκρατικής δημόσιας διοίκησης, της παρασιτικής και κρατικοδίαιτης επιχειρηματικότητας. Μόνο έτσι θα αποκατασταθεί και η εμπιστοσύνη με τους ευρωπαίους εταίρους μας. Ακόμα σήμερα λιμνάζουν 12 δις από το ΕΣΠΑ και 4,5 δις για την ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Συνεπώς, ο ακροδεξιός και ο αριστερός βαλκανικός τσαμπουκάς που εκπέμπεται από τις αντίστοιχες πολιτικές δυνάμεις και τα στελέχη τους προς την Ευρώπη, κυρίως από τον ΣΥΡΙΖΑ και τους Ανεξάρτητους Έλληνες, και οι εθνικοπατριωτικές κορώνες, έχουν μηδαμινή αξία. Η εμμονή ότι η κρίση είναι αποκλειστικά θέμα ευρωπαϊκών πολιτικών, συσκοτίζει και μάλιστα σκόπιμα την άλλη όψη, της δικής μας ευθύνης. Το δυστύχημα είναι ότι εντείνουν τον εθισμό μιας ήδη κακοεκπαιδευμένης κοινωνίας στον λαϊκισμό και καλλιεργούν τη συλλογική αυταπάτη της επιστροφής στην προ κρίσης παραδεισένια ασυδοσία, μόνο και μόνο για εκλογικό όφελος. Και μέχρι ένα σημείο το πετυχαίνουν. Ας σκεφτούν όμως οι πολίτες, αν η Ευρώπη και το ευρώ είναι μόνο μια οικονομική υπόθεση. Γιατί είναι κάτι πολύ ευρύτερο. Είναι και γεωπολιτική και πολιτισμική υπόθεση. Ας σκεφτούν μπροστά στις κάλπες, αν προτιμούν να ζουν σε μια ευρωπαϊκή ή σε μια βαλκανική και μεσανατολική χώρα. Και με αυτές τις σκέψεις να κάνουν την επιλογή τους, έχοντας συνείδηση ότι αν δεν αλλάξουμε πρώτα εμείς οι ίδιοι, ελάχιστα θα μας ωφελήσει ο όποιος προοδευτικός άνεμος φυσήξει στην Ευρώπη. Για να επωφεληθούμε, πρέπει πριν απ` όλα να είμαστε εκεί.

*Ο Γεράσιμος Γεωργάτος είναι μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΔΗΜ.ΑΡ