Πού κάνει λάθος ο Αλέξης Τσίπρας

Του Τάσου Παππά, www.aixmi.gr, 30.4.12

Ένα από τα γεγονότα της σχετικά πρόσφατης ιστορίας που έχει διχάσει  την Αριστερά [την επαναστατική και τη μεταρρυθμιστική] είναι η ανατροπή του Σαλβαντόρ Αλιέντε στη Χιλή, το 1973, από το αμερικανοκίνητο πραξικόπημα του Πινοτσέτ. Η αποτυχία του πειράματος Αλιέντε οδήγησε σε διαφορετικά συμπεράσματα τις πτέρυγες της Αριστεράς. Τα κόμματα που καθοδηγούνται από τη δογματική ιδεολογία του μαρξισμού -λενινισμού, καθώς και οι δυνάμεις που εμπνέονται από τον ελευθεριακό κομμουνισμό, παρά τις σημαντικές διαφωνίες τους, κατέληξαν στην ίδια άποψη: το καπιταλιστικό σύστημα δεν μπορεί να ανατραπεί μέσω του δημοκρατικού δρόμου. Υποστηρίζουν πως η νίκη στις εκλογές και ο έλεγχος του Κοινοβουλίου δεν αρκούν. Αφήνοντας τον ταξικό αντίπαλο να υπάρχει και να λειτουργεί, και μη επιτρέποντας στο λαό  να εξοπλιστεί, αργά ή γρήγορα θα έρθει η στιγμή της μεγάλης σύγκρουσης, από την οποία το κίνημα θα βγει ηττημένο κι ας βρίσκεται στην κυβέρνηση.

Το αδύνατο σημείο αυτής της ανάλυσης είναι ότι ο επαναστατικός δρόμος που προβάλλεται ως η εναλλακτική λύση δεν έφερε θετικά αποτελέσματα πουθενά μέχρι τώρα. Αντιθέτως, παντού οι επαναστατικές πρωτοπορίες μετεξελίχθηκαν σε  στυγνές γραφειοκρατίες και τα καθεστώτα στηρίχτηκαν στο μαζικό φόβο και την αιματηρή τρομοκρατία. Οι κατ’ ευφημισμόν Λαϊκές Δημοκρατίες «φάσκιωσαν» τις κοινωνίες,  εξόντωσαν τους διαφωνούντες και, όποτε είχαμε σκιρτήματα  αμφισβήτησης, επενέβησαν τα τανκς για να επαναφέρουν τη «σοσιαλιστική» τάξη [Ουγγαρία το 1956, Τσεχοσλοβακία το 1968].

Από το αποτυχημένο πείραμα της Χιλής ο Ευρωκομμουνισμός, στην ιταλική εκδοχή του, κατέληξε σε άλλο συμπέρασμα. Εκείνη την εποχή ο ηγέτης των Ιταλών κομμουνιστών Ενρίκο Μπερλιγκουέρ συνέλαβε την ιδέα του «ιστορικού συμβιβασμού». Είχε προηγηθεί η δήλωσή του ότι «η μπολσεβίκικη επανάσταση έχει χάσει την προωθητική δύναμή της», που οριστικοποίησε τη ρήξη των Ιταλών Κομμουνιστών με τη Σοβιετική Ένωση. Το σκεπτικό του Μπερλιγκουέρ ήταν ότι σε συνθήκες Ψυχρού Πολέμου, για να υπάρξει προοδευτική αλλαγή στις χώρες της Δύσης, η Αριστερά πρέπει να πετύχει συνεργασία σε προωθημένη βάση με τα πιο φιλελεύθερα κομμάτια της συντηρητικής παράταξης με κεντρικό στόχο να διασκεδάσει τις ανησυχίες της μεσαίας τάξης  και να εξουδετερώσει τους αντιδραστικούς μηχανισμούς του κράτους και του ξένου παράγοντα.

Με κοινωνική συναίνεση, με πολιτικές συμμαχίες και με ένα μεταρρυθμιστικό σχέδιο που θα εγκαθιδρύει σταδιακά την αλλαγή, πίστευε ότι ήταν δυνατόν να ανατραπούν οι συσχετισμοί. Επιχείρησε να το υλοποιήσει σε συνεννόηση με τον επικεφαλής της Χριστιανοδημοκρατίας Άλντο Μόρο, ο οποίος εμφανιζόταν ευεπίφορος στη συνεργασία με τους κομμουνιστές. Η δολοφονία του Μόρο από τις Ερυθρές Ταξιαρχίες ακύρωσε την προσπάθεια.

Το παράδειγμα της Χιλής έφερε στην επικαιρότητα ο Αλέξης Τσίπρας, ο οποίος επιμένει ότι υπάρχουν σήμερα οι προϋποθέσεις στην Ελλάδα για μια κυβέρνηση της Αριστεράς. Παραπέμποντας στον Αλιέντε, ο κ. Τσίπρας σημείωσε ότι «η εξουσία δεν κερδίζεται μέσα από μια εκλογική αναμέτρηση, είναι μια διαρκής πάλη -ακόμη κι αν την επομένη των εκλογών έχουμε κυβέρνηση  Αριστεράς. Την εξουσία δεν την ασκεί  μονάχα ο πρωθυπουργός, αλλά και οι τράπεζες, τα κανάλια, οι μεγαλοεπιχειρηματίες, το μεγάλο κεφάλαιο. Όταν πήρε την εξουσία, για παράδειγμα, στη Χιλή ο Αλιέντε, οι μεγαλοκεφαλαιούχοι και οι πολυεθνικές τον φάγανε λάχανο».

Πάντως, απ’ όποια ιδεολογική θέση κι αν προσεγγίζει κανείς την υπόθεση της Χιλής, το συμπέρασμα είναι ότι χρειάζεται η υποστήριξη της πλειονότητας των πολιτών για να ευδοκιμήσει το οποιοδήποτε σχέδιο ριζοσπαστικών τομών. Το να φαντασιώνεσαι ότι εκφράζεις την πλειοψηφία, ενώ είσαι μειοψηφία, το να θεωρείς ότι ο λαός είναι έτοιμος για τις μεγάλες ρήξεις, χωρίς αυτό να ισχύει, το να μπερδεύεις την επιθυμία σου με την πραγματικότητα και να προσλαμβάνεις τη διάχυτη αγανάκτηση ως επαναστατική διαθεσιμότητα, είναι ακραίος βολονταρισμός.

Γιατί, εκτός από την αποτυχία του Αλιέντε, υπάρχει και  η τραγωδία του Τσε Γκεβάρα. Ο υπέρμαχος της παν-λατινοαμερικανικής επανάστασης και  εμπνευστής του συνθήματος «ένα, δύο τρία, πολλά Βιετνάμ», υπερεκτίμησε τόσο τις δυνατότητές του, όσο και τη μεταδοτική γοητεία της κουβανέζικης εξέγερσης. Αυτός έπεσε ηρωικά μαχόμενος και οι περίφημες εστίες του [focos] περιορίστηκαν στα όρια λιλιπούτειων ένοπλων ομάδων που διαλύθηκαν γρήγορα.

Συμπερασματικά: Και η ατολμία και ο ασύνορος βολονταρισμός μπορεί να έχουν τις ίδιες ολέθριες συνέπειες για τους λαούς.