Περί Ευρωπαϊκών «πολιτικών επεμβάσεων»

Μαξ Μπέκμαν, «Η αρπαγή της Ευρώπης»

Του Παναγιώτη Ιωακειμίδη, http://www.metarithmisi.gr, 23.03.2012

Τελευταία γίνεται πολύς λόγος για τις «επεμβάσεις» της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), των θεσμών (π.χ. Ευρωπαϊκής Επιτροπής) και των κρατών μελών (π.χ. Γερμανίας) στην εσωτερική πολιτική διαδικασία της χώρας. Η συζήτηση αυτή, εάν δεν είναι προδήλως παραπλανητική, αποκαλύπτει σημαντικό βαθμό άγνοιας για τη λογική της βαθύτερης ενοποίησης και της δυναμικής που αναπτύσσεται στο πεδίο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με άλλα λόγια, αυτό που θέλω να υποστηρίξω είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση, ή μάλλον η ευρωπαϊκή ενοποίηση, θα διεισδύει ολοένα και περισσότερο στην εσωτερική πολιτική διαδικασία, είτε μας αρέσει, είτε όχι. Αυτό είναι κατά βάση αναπόφευκτο αλλά και επιθυμητό φαινόμενο. Πρώτα απ’ όλα, η λογική της ενοποίησης αυτή καθ’ εαυτή, προϋποθέτει και συνεπάγεται ακριβώς αυτή τη «διείσδυση». Ουσιαστικά, η συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Ένωση σημαίνει βαθμιαία κατάλυση των ορίων και των διακριτών γραμμών ανάμεσα στα επιμέρους εθνικά, πολιτικά και οικονομικά συστήματα και το υπερεθνικό, ευρωπαϊκό πολιτικό σύστημα.

Η διείσδυση της ενοποίησης πιστοποιεί την εντεινόμενη λογική του εξευρωπαϊσμού των εθνικών πολιτικών δομών και διαδικασιών. Αναμφίβολα, η διείσδυση συνεπάγεται και προϋποθέτει μεταβίβαση κυριαρχίας από το εθνικό στο ευρωπαϊκό επίπεδο. Και αυτό φαίνεται τελευταία να μας ενοχλεί σφόδρα, λες και δεν το γνωρίζαμε ευθύς εξ αρχής από την ένταξή μας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα/Ένωση – ότι δηλαδή η συμμετοχή στην ενοποιητική διαδικασία συνεπάγεται αναποφεύκτως μεταβίβαση κυριαρχίας, ως αναγκαίας προϋπόθεσης για την οικοδόμηση της ευρωπαϊκής ενοποίησης ως νέου, καινοτόμου, υπερεθνικού πολιτικού συστήματος.

Η ένσταση για τη μεταβίβαση κυριαρχίας γίνεται ακόμη λιγότερο κατανοητή όταν προέρχεται από πολιτικές δυνάμεις που λεκτικά τουλάχιστον εμφανίζονται να υποστηρίζουν την οικοδόμηση της Πολιτικής Ένωσης και μάλιστα σε ομοσπονδιακές βάσεις. Το ερώτημα είναι βεβαίως, χωρίς τη μεταβίβαση εθνικής κυριαρχίας, πώς θα οικοδομηθεί η Πολιτική Ένωση. Εκτός βέβαια εάν η υποστήριξή μας προς το στόχο της Πολιτικής Ένωσης συνιστά απλώς ένα λεκτικό σχήμα, χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο και χωρίς να εκτιμούμε τις βαθύτερες( ευεργετικές) συνέπειες που μπορεί να έχει για τη χώρα ως θεσμική εξέλιξη, δηλαδή που μπορεί τελικά να ενισχύσει την ανεξαρτησία, ασφάλεια και ακεραιότητά μας και να μεγιστοποιήσει τα οικονομικά και πολιτικά οφέλη και πλεονεκτήματα.

Επιπλέον, η «Ευρωπαϊκή πολιτική διείσδυση» και ο συνακόλουθος εξευρωπαϊσμός των εθνικών πολιτικών συστημάτων και διαδικασιών, αποτελεί την προϋπόθεση για τον εκδημοκρατισμό του ευρωπαϊκού πολιτικού, θεσμικού συστήματος, για την ανάπτυξη δηλαδή της ευρωπαϊκής δημοκρατίας. Γιατί αυτή τη στιγμή, μια βασική ασυμμετρία του συστήματος είναι ότι οι σημαντικότερες οικονομικές αποφάσεις λαμβάνονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά η νομιμοποίησή τους θα πρέπει να γίνει σε εθνικό επίπεδο. Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί και διαδικασίες δημοκρατικής νομιμοποίησης, απουσιάζουν (παρά την ενίσχυση του ρόλου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τα τελευταία χρόνια). Και η δημοκρατία σε ευρωπαϊκό επίπεδο, απουσιάζει, γιατί ακριβώς απουσιάζει το ευρωπαϊκό εκλογικό σώμα, ο ευρωπαϊκός δήμος. Η ευρωπαϊκή διείσδυση και διεθνική πολιτική όσμωση, μπορεί ακριβώς να ανοίξει το δρόμο για τη διάπλαση της ευρωπαϊκής πολιτικής τάξης, των ευρωπαϊκών, διεθνικών κομμάτων και διαδικασιών. Δεν θα είναι εύκολη διαδικασία και πάντοτε ελλοχεύει ο κίνδυνος μονομερών άγαρμπων επεμβάσεων. Αλλά καθώς έχουμε αποδεχθεί, τουλάχιστον όλες οι χώρες μέλη της ευρωζώνης, ότι καθοριστικοί στόχοι , όπως π.χ. το ύψος του ελλείμματος και το χρέος, θα καθορίζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ότι οι προϋπολογισμοί συνολικά θα προελέγχονται από τα όργανα της Ένωσης (στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και άλλων θεσμικών μηχανισμών), αποτελεί τουλάχιστον αντίφαση η απόρριψη των βασικών πολιτικών συνεπειών που απορρέουν από τις αποφάσεις αυτές. Και μία από τις συνέπειες αυτές (θα) είναι η εντεινόμενη διείσδυση της Ένωσης, των θεσμών και των χωρών μελών της στις εθνικές πολιτικές διαδικασίες.

Ειδικότερα για την Ελλάδα, νομίζω ότι, καθώς ως χώρα εμφανιζόμαστε γενικά να στηρίζουμε την προοπτική της βαθύτερης πολιτικής ενοποίησης (με τις γνωστές πολιτικές εξαιρέσεις), οφείλουμε να αποδεχθούμε και τις συνέπειες που απορρέουν από τη θέση αυτή. Όχι απλά για ιδεολογικούς λόγους. Αλλά γιατί μια ψύχραιμη στάθμιση των πάγιων και διαχρονικών συμφερόντων της χώρας, οδηγεί στο συμπέρασμα αυτό. Πολύ περισσότερο η λογική του εκσυγχρονισμού επιβάλλει αυτό… Καθώς για την Ελλάδα ο εκσυγχρονισμός ή θα είναι ευρωπαϊκός και μέσα στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, ή τελικά, φαίνεται ότι δεν θα υπάρξει καθόλου.