Όταν ο κοινός νους πρέπει ν’ αποφασίσει.

Του Πάνου Τσορμπατζόγλου*,13.2.12

Μα ο κοινός νους είναι ζητούμενο, θα μου πείτε, στον τόπο αυτόν. Έτσι είναι και πείτε με υπερφίαλο που ισχυρίζομαι ότι τον έχω. Όμως προσπάθησα ειλικρινά, με όσες γνώσεις και πείρα διαθέτω να καταλήξω στη σωστή λύση για ‘μένα και, ίσως, και για άλλους όσον αφορά στο οικονομικό πρόβλημα που ταλανίζει όλους μας τα τελευταία χρόνια. Το κατάφερα; Ανάθεμα με κι αν είμαι σίγουρος. Εξ άλλου ποιος είναι; Μήπως οι ορδές των ειδικών που, κυριολεκτικά, παρελαύνουν καθημερινά από τα πάνελ των τηλεοράσεων και από τις στήλες των εφημερίδων;Ή μήπως οι πολιτικές αυθεντίες με τις βεβαιότητες των αποφάσεων τους να ανατρέπονται εν ριπή οφθαλμού; Βλέπεις η περίπτωση της Ελλάδας δεν έχει προηγούμενο στην ιστορία της οικονομικής θεωρίας. Μια πλούσια χώρα να κινδυνεύει με πτώχευση μέσα σε μια ένωση χωρών( Ε,Ε.), με κοινό νόμισμα και εκχωρημένες κρατικές αρμοδιότητες στην κεντρική διοίκηση της ένωσης αυτής, της οποίας τις συνθήκες και τους κανόνες, τις οποίες συνδιαμόρφωσε εν πολλοίς, είναι υποχρεωμένη να ακολουθεί.

Ανεξάρτητα όμως από την κατάληξη της προσπάθειας για την εξαγωγή του σωστού συμπεράσματος για τι «τι μέλλει γενέσθαι», , πράγμα που ξεπερνά κατά το πώς φαίνεται τις δυνατότητες ενός κοινού νου, πιστεύω ότι αξίζει να παραθέσω τουλάχιστον κάποιες απόψεις που έχουν διατυπωθεί, συνοπτικά και απλουστευμένα, με στόχο τη συστηματοποίηση και ομαδοποίηση τους.

Οι θεωρίες-απόψεις που μέχρι σήμερα ακούστηκαν και συζητήθηκαν, με τις αναπόφευκτες «αποχρώσεις» πολλών απ’ αυτές, συμποσούνται, κατά τη γνώμη μου, στις εξής πέντε. Τις παραθέτω στη συνέχεια τιτλοφορώντας τες όχι με κάποιον επιστημονικό τρόπο αλλά με το όνομα αυτού που είναι περισσότερο γνωστός ως εκφραστής τους, (χωρίς να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν κι άλλοι), κι αυτό για λόγους κατανόησης και επικοινωνίας.

Η άποψη του Κ.Κ.Ε. Σαφής και απόλυτη. Έξω από την Ε.Ε., έξω από το ευρώ, αναπόφευκτη πτώχευση, κρατικοποίηση των μέσων παραγωγής, η εξουσία στο λαό. Η απομόνωση της χώρας και η καταβαράθρωση του επιπέδου ζωής που θα επιφέρει, δεν ενδιαφέρει. Το σοσιαλιστικό μέλλον που θα ανατείλει, στη μόνη χώρα της Ευρώπης, θα είναι η παρηγοριά των σημερινών και η ανταμοιβή των επερχόμενων γενεών.

Η άποψη του Αρ. Καζάκου και λοιπών. (Μπέης, Κασιμάτης κ.α.). Στάση πληρωμών εδώ και τώρα. Καμία διαπραγμάτευση, καμία συμφωνία με τους δανειστές. Ο κίνδυνος πτώχευσης δεν υφίσταται μια και οι πιστωτές μας θα σπεύσουν να φροντίσουν, αυτοί πλέον, για την οικονομική διάσωση της χώρας καθώς μια πιθανή πτώχευση μας θα τους κοστίσει πολλαπλάσια. Διατήρηση της εθνικής μας ανεξαρτησίας στο ακέραιο και μάχη για την επιβολή των δίκαιων μας. Ίσως υπάρξουν βραχυπρόθεσμα προβλήματα αλλά η εκδίωξη μας από Ε.Ε είναι αδύνατη γιατί δεν προβλέπεται από τις συνθήκες της. Οι ρητές διαβεβαιώσεις των εταίρων μας ότι δεν θα ανεχθούν τίποτε πέρα από την εφαρμογή των υπαγορευμένων απ’ αυτούς συμφωνιών δεν λαμβάνονται υπ’ όψη. Ούτε και η σίγουρη αδυναμία του Ελληνικού κράτους να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις προς τους πολίτες του αν στερηθεί τα κονδύλια των δανείων. Όσο για τις υποχρεώσεις προς τρίτους, Ευρωπαίου και άλλους, που συνδέονται με κανόνες διεθνούς δικαίου υπογραμμένες από την Ελλάδα στο παρελθόν, «ξεχνιούνται» ή δεν λαμβάνονται υπ’ όψη. Εξ άλλου πάντα ήμασταν ένας υπερήφανος και ανάδελφος λαός.

Η άποψη Λ. Βαρουφάκη και λοιπών πανεπιστημιακών κυρίως της αλλοδαπής. Μοιάζει υπερβολικά «ανέμελη» αν δεν είναι κάτι περισσότερο... «Να αποφασίσουμε στάση πληρωμών στο πλαίσιο της νομισματικής ένωσης εδώ και τώρα και να αγνοήσουμε τον κίνδυνο επιστροφής στη δραχμή» και μάλιστα «με χαμόγελο και αισιοδοξία», όπως γράφει σε ένα από τα τελευταία του άρθρα. Οι συνέπειες του «μετά» καλλωπίζονται σε τέτοιο σημείο που παύουν να είναι αληθινές. Ούτε δυσαρεστημένοι πιστωτές και σύμμαχοι, (θα το ξεχάσουν μόλις εξυγιανθεί η οικονομία μας), ούτε υποτιμημένες ιδιωτικές και κρατικές περιουσίες ούτε υποτιμημένοι πολίτες. Αντίθετα η επανάκτηση της ανταγωνιστικότητας και οι αναγκαστικές προσαρμογές στην αναπόφευκτη πραγματικότητα θα μας βοηθήσει στο ξεπέρασμα της κρίσης και στο κέρδος μιας νέας αξιοπιστίας της χώρας.

Η άποψη του Ε. Τσακαλώτου κ.α. (ΣΥΡΙΖΑ). Διαφοροποιείται από τις προηγούμενες στο ότι δεν μιλά για «στάση» αλλά για «αναστολή» των πληρωμών για μια τριετία. Στο διάστημα αυτό θα επαναδιαπραγματευθεί το σύνολο της συμφωνίας εξόφλησης του χρέους με τους εταίρους και την Ευρωζώνη, θα αιτηθεί μεγάλο και επιλεγμένο κούρεμά του και θα μελετήσει την περίπτωση μηδενισμού μέρους του ως επαχθές. Θεωρεί ότι η Ε.Ε. δεν μπορεί και δεν θέλει, για λόγους δικού της συμφέροντας να μας αποβάλει, αν και το ενδεχόμενο μοιάζει να μην την στενοχωρεί ιδιαίτερα. Στη λογική της άποψης αυτής ο Ευρωπαϊκός προσανατολισμός της χώρας δεν είναι κυρίαρχο στοιχείο και δεν φοβάται να ρισκάρει πιθανή ρήξη με την υπάρχουσα πραγματικότητα της Ε.Ε. Δεν είναι θιασώτης της δραχμής αλλά δεν εξηγεί, ως πλάνο β, το πώς θα διαχειριστεί την πιθανότητα εξαναγκασμού της χώρας σε αποχώρηση από την Ευρωζώνη και την, ως εκ τούτου, υιοθέτηση ενός νέου νομίσματος.

Η άποψη των Ευρωπαϊστών γύρω από την οποία συντάσσεται, με μικρές διαφοροποιήσεις, το μεγαλύτερο μέρος των οικονομολόγων κάθε προέλευσης όπως και η μεγαλύτερη μερίδα του πολιτικού κόσμου. Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι το μνημόνιο είναι ένα «κακό» που όμως είναι ήσσονος σημασίας σε σχέση με το διακύβευμα της Ευρωπαϊκής προοπτικής της χώρας. Θεωρούν, με παραλλαγές, ότι η εφαρμογή του διασφαλίζει την συνέχεια της συμμετοχής της Ελλάδας στα δρώμενα της Ευρώπης και δεν θέλουν να σκέφτονται μια Ελλάδα απόβλητη της Ευρωπαϊκής οικογένειας. Είναι πεπεισμένοι ότι η επιλογή που καλούνται να κάνουν οι Έλληνες είναι μεταξύ της φτώχειας που εισάγουν τα μνημόνια και της απόλυτης εξαθλίωσης που εξασφαλίζει η πτώχευση και η συνακόλουθη επιστροφή στη δραχμή. Συνομολογούν στα λάθη που έγιναν τις τελευταίες δεκαετίες στην πολιτισμική, πολιτική και οικονομική διακυβέρνηση της χώρας και θεωρούν ότι η παρούσα κρίση είναι μια ευκαιρία να αλλάξουν πολλά έτσι ώστε να δρομολογηθεί ένα ελπιδοφόρο μέλλον. Εν κατακλείδι είναι έτοιμοι να επωμισθούν ένα επαχθές φορτίο όπως το μνημόνια, ακόμη κι αυτοί που το αντιμετωπίζουν ως αναπόφευκτη πραγματικότητα που δεν τη ψηφίζουν, προκειμένου να διασώσουν μια προοπτική που μόνο μέσα από την Ευρώπη τους φαντάζει αισιόδοξη.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει, και θα ‘θελα να την καταθέσω, μια άποψη που συμμερίζομαι απόλυτα για τη στάση της ΔΗΜ.ΑΡ. η οποία προέρχεται από το άρθρο του Χρ. Ξανθάκη στο Protagon. Οι άνθρωποι της ΔΗΜ.ΑΡ. λέει, «έχουν βρει τον καλύτερο τρόπο να είναι εναντίον του Μνημονίου χωρίς να το υποπτεύεται πολύς κόσμος!». Μια, πραγματικά, προωθημένη πολιτική προσέγγιση!

Και το «δια ταύτα» θα επιμένει κάποιος την ερώτηση; Και πάλι η απάντηση είναι «δεν είμαι σίγουρος αλλά υποπτεύομαι». Αντ’ αυτής θα ‘θελα να δηλώσω ότι είμαι φανατικά Ευρωπαϊστής! Που δε θέλει να μπει στο τριπάκι «με το μνημόνιο ή κατά». Για μένα αυτό είναι ψευτοδίλημμα συνέπεια της αμφισβήτησης της Ευρωπαϊκής μου ταυτότητας. Από γηγενείς και αλλοδαπούς. Η συμφωνία δημοσιονομικής προσαρμογής της χώρας, συμφωνώ, είναι ένα από τα χειρότερα κακά από όσα «εισάχθηκαν» από τις Βρυξέλλες. Παρ’ όλα αυτά πιστεύω ότι, ανεξάρτητα από τι θα προκύψει, η μάχη που πρέπει να δοθεί είναι «για μια καλύτερη, δημοκρατικότερη και κοινωνικά δικαιότερη Ευρώπη». Για το καλό όλων όσων ζουν και προκόβουν στην μεγάλη αυτή Πατρίδα.

*Γεωτεχνικός, πρ. διευθυντικό στέλεχος επιχειρήσεων