Τα ΑΕΙ και η δημοκρατία. Η κοινωνία οφείλει να προστατέψει τα πανεπιστήμιά της

Του Ορέστη Καλογήρου, ΝΕΑ, 9.1.12

Εκπληκτη αλλά και αδύναμη να αντιδράσει, παρακολουθεί η πανεπιστημιακή κοινότητα το χρονικό ενός προαναγγελθέντος πραξικοπήματος ελάχιστων μειοψηφιών για τη ματαίωση των εκλογών ανάδειξης Συμβουλίων στα ΑΕΙ και ΤΕΙ της χώρας. Οι μειοψηφίες αυτές, που δεν έχουν κατορθώσει ποτέ να καταγράψουν πάνω από 5% ανάμεσα στα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας, επιχειρούν να δημιουργήσουν εφιαλτικό σκηνικό με στόχο να ακυρώσουν το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης των πανεπιστημιακών. Και αν αυτό είναι αναμενόμενο για μια εξωκοινοβουλευτική ομάδα, δεν μπορεί να εκπορεύεται από κόμματα του Κοινοβουλίου. Η ιστορική Αριστερά ύστερα από αγώνες κατέκτησε το 1974 τη θέση της εντός του συνταγματικού και κοινοβουλευτικού τόξου. Με τις πρακτικές αυτές ένα μεγάλο τμήμα της τείνει να βρεθεί εκτός, αλλά αυτή τη φορά με δική του αυτοκαταστροφική επιλογή.

Ο μόνος τρόπος να προστατευθεί το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης των πανεπιστημιακών είναι η δημοσιοποίηση των απειλών, η ενημέρωση όλων των πολιτών και η δημιουργία μιας ειρηνικής, δημοκρατικής ασπίδας, που θα αποτρέψει τα σχέδια της θεσμικής εκτροπής.

Πέραν των απειλών που εκτοξεύουν οι μειοψηφίες, είναι λυπηρό ότι σε ορισμένα πανεπιστήμια της χώρας οι πρυτανικές Αρχές εφευρίσκουν φανταστικά προβλήματα και τεχνητά εμπόδια, που ξεπερνούν τα όρια της σοβαρότητας και που αντικειμενικά τείνουν στο ίδιο αποτέλεσμα, τη ματαίωση των εκλογών. Σε ανακοίνωσή τους πρυτανικές Αρχές μεγάλου πανεπιστημίου αναφέρουν πως «διαβεβαίωσαν την Οργανωτική Επιτροπή των εκλογών ότι θα παρασχεθούν αυστηρά τα προβλεπόμενα, όπως αυτά ορίζονται στις διατάξεις...». Με νεότερη απόφαση τους, όμως, έκαναν σαφές ότι η έκφραση «αυστηρά τα προβλεπόμενα», στην πραγματικότητα σημαίνει πως η πρυτανική Αρχή θα παραχωρήσει μεν κτίριο, σφραγίδες και βουλοκέρι γιατί αυτά «ορίζονται στις διατάξεις», αλλά δεν θα παραχωρήσει υπολογιστές, δεν θα τυπώσει τα ψηφοδέλτια, δεν θα παραχωρήσει προσωπικό για τις εφορευτικές επιτροπές στα εκλογικά τμήματα ούτε προσωπικό φύλαξης, γιατί αυτά «δεν ορίζονται στις διατάξεις»! Είναι επίσης λυπηρό ότι μέρος της νέας σύνθεσης του υπουργείου Παιδείας εκπέμπει τα λάθος μηνύματα πρόωρης και άκαιρης αναθεώρησης του νόμου. Σύμφωνα με τον νέο νόμο που ψηφίστηκε από τα 4/5 των βουλευτών τον περασμένο Αύγουστο, οι καθηγητές και οι καθηγήτριες των ΑΕΙ/ΤΕΙ καλούνται να εκλέξουν τα εσωτερικά μέλη των νέων Συμβουλίων. Σε όλα τα πανεπιστήμια της χώρας έχουν κατατεθεί δεκάδες υποψηφιότητες και έχει δημιουργηθεί μια δυναμική που ευνοεί τη μεγάλη συμμετοχή της κοινότητας στις εκλογικές διαδικασίες. Σε ορισμένα μάλιστα, όπως το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, οι νυν πρυτάνεις και αντιπρυτάνεις είναι όλοι υποψήφιοι για το νέο Συμβούλιο. Μια στάση ευθύνης και πραγματικού ήθους απέναντι στο πανεπιστήμιό τους, που εξασφαλίζει την ακαδημαϊκή ηρεμία και συνέχεια.

Από το 2006 όταν επιχειρήθηκε η λεγόμενη μεταρρύθμιση Γιαννάκου και ύστερα από πολλά χρόνια αναστάτωσης και αναταραχής, που πηγάζει από τις μειοψηφικές αλλά πάντοτε ισχυρές δυνάμεις αδράνειας και αντίστασης σε κάθε αλλαγή και μεταρρύθμιση, η μεγάλη πλειονότητα της πανεπιστημιακής κοινότητας βλέπει την ανάδειξη των Συμβουλίων ως μια λύτρωση από την παρατεταμένη και χρόνια διοικητική εκκρεμότητα και απραξία. Οι καθηγητές ζητούν να εισέλθει επιτέλους το ελληνικό πανεπιστήμιο σε μια περίοδο ηρεμίας, να σκύψει πάνω στα πραγματικά του προβλήματα, να επανεξετάσει τα προγράμματα σπουδών, να αναζητήσει τρόπους ώστε να αντιμετωπίσει τη σκληρή οικονομική πραγματικότητα, που δημιούργησαν οι μεγάλες περικοπές ανθρώπινων και υλικών πόρων. Οι καθηγητές και οι καθηγήτριες της χώρας θέλουν να εργαστούν ώστε το ελληνικό πανεπιστήμιο να ανασυντάξει τις τεράστιες δυνάμεις και δυνατότητες που διαθέτει, προς όφελος της κοινωνίας. Ενα πανεπιστήμιο που θα εμποδιστεί να εκφράσει ελεύθερα τη βούλησή του είναι ένα αδύναμο πανεπιστήμιο. Και αυτό είναι εις βάρος των φοιτητών και φοιτητριών του, εις βάρος της κοινωνίας. Για αυτό και μόνο, η κοινωνία πρέπει να στηρίξει με κάθε τρόπο τα πανεπιστήμιά της και να συμβάλει στην απομόνωση των πρακτικών βίας ή απειλής βίας από όπου και αν προέρχονται. Είναι αλήθεια ότι η κοινωνία είναι, δικαιολογημένα, απορροφημένη από τα τεράστια προβλήματα που έχει προκαλέσει η κρίση, αλλά και επιφυλακτική απέναντι στα πανεπιστήμιά της. Είναι καιρός να αλλάξει αυτή η σχέση. Στο ελληνικό πανεπιστήμιο υπάρχουν ισχυρές δυνάμεις που το επιθυμούν, το ίδιο και στην κοινωνία. Είναι καιρός οι δυνάμεις αυτές να συναντηθούν.

Ο Ορέστης Καλογήρου είναι καθηγητής στο ΑΠΘ