Η κρίση είναι και τραπεζική

Του Τάσου Τέλλογλου, www.protagon.gr, 5.2.12

Ο Γιώργος Παπανδρέου εμφανίστηκε απόλυτος μπροστά στην κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ. Είπε ότι δεν πρόκειται να αποδεχθεί επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών με προνομιούχες μετοχές που δεν θα επιτρέπουν παρεμβατικό ρόλο στο δημόσιο. Ετσι επιχείρησε να χαράξει και μία διαχωριστική γραμμή από τη Ν.Δ που δείχνει πιο ελαστική απέναντι στους ντόπιους τραπεζίτες. Το 2008 η ΝΔ επιχείρησε να σώσει το μέτοχο μίας μεγάλης συστημικής τράπεζας με τα περίφημα 30 δισ. του κυρίου Αλογοσκούφη. Δεν θέλησαν όλες οι Τράπεζες να συμμετάσχουν σε αυτό το πρόγραμμα διότι δεν το είχαν όλες ανάγκη. Όμως εξαναγκάστηκαν. Στη συνέχεια το κράτος διεύρυνε την πάγια λογική του –επί δεξιών και αριστερών κυβερνήσεων –να κάνει τις τράπεζες συμμέτοχους του προβλήματος του δημόσιου χρέους και τις υποχρεώσε να αγοράζουν ομόλογα, δυσανάλογου ύψους σε σχέση με τις καταθέσεις τους. 

Στο μεταξύ άρχισε να έρχεται η ώρα να καταβληθούν τα χρήματα για το κουπόνι των μετοχών που είχαν αγοραστεί με τα κρατικά προγράμματα στήριξης. Το πρόβλημα δεν είναι μόνο ελληνικό. Όπου δεν υπήρχαν αποθεματικά για να μοιραστεί μέρισμα  στην Ιρλανδία αλλά και σε άλλες αγγλοσαξονικές αγορές το κράτος αντιμετωπιζόταν ως μέτοχος, δεν έπαιρνε το τοκομερίδιο.

Είναι όμως το κράτος μέτοχος με αυτή την έννοια ώστε να υπολείπεται νομικά των καταθετών; Οπωσδήποτε είναι εγγυητής των καταθέσεων και μάλιστα σε αυξημένο βαθμό μετά το 2008, οπότε η κατάρρευση μιας τράπεζας πιθανότατα και θα το οδηγούσε σε δαπάνη πολύ μεγαλύτερη από τα εκατομμύρια που στερήθηκε από την μη πληρωμή του τοκομεριδίου.

Αν νομίζετε ότι αυτό είναι θεωρητικά και δεν μας αφορούν ίσως δεν έχετε πληροφορηθεί ότι τρεις από τις Τράπεζες που έλαβαν την ενίσχυση έναντι προνομιούχων μετοχών του κ Αλογοσκούφη και μάλιστα εκείνες που έλαβαν τη μεγαλύτερη βοήθεια κατέβαλαν τους τόκους κανονικά στο δημόσιο, άλλες  δεν το έκαναν και έλαβαν στο τέλος του 2011 και άλλη βοήθεια συνολικού ύψους άνω του 1 δισ. Η «Εθνική» μάλιστα είχε προειδοποιήσει δημόσια για αυτό.  

«Αν το διοικητικό συμβούλιο δεν έχει δηλώσει μέρισμα ή η εταιρεία δεν καταβάλει μέρισμα που δηλώνεται από το διοικητικό συμβούλιο για κάθε τριμηνιαία περίοδο μέρισμα, ο κάτοχος δεν θα πρέπει να δικαιούνται να λαμβάνουν οποιοδήποτε μέρισμα για την τριμηνιαία περίοδο και η αδήλωτη ή μη μερίσματος δεν θα συσσωρεύονται.», ανέφερε σε ανακοίνωση της επ’ ευκαιρία της έκδοσης των μετοχών αυτών.

Στα τέλη της δεκαετίας του '70 ο ιδρυτής της ΝΔ Κωνσταντίνος Καραμανλής εθνικοποίησε την Εμπορική και την Ιονική Τράπεζα με μία κίνηση που αργότερα αποδοκιμάστηκε νομικά από δικαστήριο στο οποίο προσέφυγε η πλευρά Ανδρεάδη. Οι κυβερνήσεις των Κ. Μητσοτάκη και Κ. Σημίτη κινήθηκαν στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση. Φτιάχτηκε ένα δυνατό ιδιωτικό τραπεζικό σύστημα με ελάχιστη καινοτομία και ακόμα λιγότερη εποπτεία, το οποίο συνέχισε να δανείζει εκείνους που δάνειζε με κριτήρια που συχνά δεν ήταν τραπεζικά.  Σε αυτά προστέθηκε και η «λαίλαπα» της «λιανικής τραπεζικής που είχε για τον καθένα ένα «δωράκι» και για εκείνους που έκαναν τους μεγάλους τζίρους το μεγαλύτερο.

Οι διοικήσεις των τραπεζών υποστηρίζουν και έχουν εν μέρει δίκιο ότι η κρίση ήταν κρίση χρέους και δεν ξεκίνησε από τις τράπεζες. Ποιοί όμως χρηματοδοτούσαν το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών που δημιούργησε στην Ελλάδα την κρίση χρέους;

Η συζήτηση για κοινές ή προνομιούχες έχει μικρή σημασία τώρα καθώς οι πιστωτές μας που κρατάνε στη ζωή τις Τράπεζές μας θα αποφασίσουν με ποιόν τρόπο θα διαφυλάξουν καλύτερα τα χρήματά τους. Η κρίση όμως, όπως δείχνει και η ιστορία των τόκων για τις παλιές προνομιούχες, έχει γίνει και τραπεζική. Και φυσικά η πολιτική δεν πρέπει να αφήσει τις τράπεζες να αποφασίσουν μόνες τους.