Το ευρωπαϊκό μας μέλλον. ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και Δημοκρατική Αριστερά υιοθετούν τον ευρωπαϊκό εκσυγχρονισμό

Του Κίμωνα Χατζημπίρου, ΝΕΑ, 9.1.12

Οι φιλελεύθερες προσδοκίες των λαών ανέτρεψαν τον υπαρκτό σοσιαλισμό, κατεδάφισαν τις νοτιοαμερικανικές δικτατορίες και το ρατσιστικό απαρτχάιντ, ενέπνευσαν τις εξεγέρσεις της Αραβικής Ανοιξης, ήδη κλονίζουν την απολυταρχία της Αγίας Ρωσίας. Δυόμισι αιώνες μετά τον Διαφωτισμό ο πλανήτης καθόλου δεν έχει ξεχάσει το μήνυμά του. Στην καθ' ημάς ευρωπαϊκή Ανατολή, ωστόσο, νοοτροπίες και συμπεριφορές πολιτών και πολιτικών μάλλον οπισθοδρομούν. Η προσέγγιση στις προηγμένες χώρες της Ευρώπης, δηλαδή η φυσιολογική προοδευτική μετάλλαξη της Ελλάδας, εξακολουθεί να σκοντάφτει στην ανατολική ελληνορθόδοξη παράδοση. Ο εκσυγχρονισμός και η εκκοσμίκευση είναι το μείζον πολιτικό ζήτημα και μπροστά σε αυτό οι παραδοσιακές διαχωριστικές γραμμές και οι ιδεολογικές διαφορές μεταξύ μεταρρυθμιστικών προγραμμάτων είναι σήμερα δευτερεύουσες.

Η προοδευτική μεταρρυθμιστική πρόταση περιέχει τρία μείζονα σημεία:

Το πρώτο, η ολοκληρωμένη αποδοχή του ευρωπαϊκού προσανατολισμού. Αφήνοντας πίσω την παραδοσιακή τοπική μιζέρια, η χώρα έχει ακόμα την ευκαιρία να ενσωματωθεί στην πιο ανοικτή κοινωνία πολιτών, αλλά επίσης επιχειρηματιών, αγορών και αλληλεπιδρώντων πολιτισμών. Η Ευρώπη μάς στηρίζει και εξακολουθεί επίμονα να μας καλεί.

Δεύτερο σημείο, η πλήρης εφαρμογή της αστικής νομιμότητας, μαζί με την αναγνώριση αποκλειστικού προνομίου του κράτους να ασκεί μια ελάχιστη βία. Περιλαμβάνει απόρριψη κάθε κοινωνικής βίας και, φυσικά, του εκφασισμού των κοινωνικών συμπεριφορών που υποδαυλίζεται από εθνικιστικές και ρατσιστικές τάσεις, από ακραίες πρακτικές υπονόμευσης οικονομικών και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, από βίαιες εξεγερτικές ιδεολογίες.

Τρίτον, η αποφασιστική πρόταξη του ευρύτερου κοινωνικού οφέλους έναντι των σπαταλών στον δημόσιο τομέα και των υπεξαιρέσεων δημόσιου πλούτου από οργανωμένα συμφέροντα συντεχνιών ή από φατρίες μισθωτών, συνταξιούχων, επαγγελματιών, επιχειρηματιών.

Τρία τουλάχιστον μετριοπαθή κόμματα, που αντιπροσωπεύουν πιθανώς τα δύο τρίτα των ψηφοφόρων, υιοθετούν τον ευρωπαϊκό εκσυγχρονισμό. Ούτε ένα όμως δεν έχει το πολιτικό θάρρος να ξεπεράσει τις παραδοσιακές ιστορικές αγκυλώσεις και να θέσει το ζήτημα των ριζοσπαστικών μεταρρυθμίσεων πάνω απ' όλα. Με επιπόλαιη και αδύναμη ηγεσία, η Νέα Δημοκρατία παραμένει δέσμια μιας απαίδευτης λαϊκής βάσης, δεν απομακρύνεται από την ελληνοχριστιανική ιδεολογία, δεν αναπτύσσει σύγχρονα φιλελεύθερα χαρακτηριστικά. Τα καμώματα των τελευταίων μηνών δείχνουν πως τα βαρίδια του παραδοσιακού λαϊκού κόμματος δεν συμβιβάζονται με ευρωπαϊκό εκσυγχρονισμό.

Το ΠΑΣΟΚ γεννήθηκε και κυβέρνησε με συστατικό στοιχείο έναν περονισμό α λα ελληνικά. Η αφοσίωση στον αρχηγό και στο Κίνημα ανέκαθεν αποτέλεσε «κλειδί» για την άνοδο των στελεχών με παραμερισμό της αξιοκρατίας. Σήμερα, έπειτα από δύο χρόνια κλεφτοπολέμου κατά των πιο αναγκαίων μεταρρυθμίσεων και με το βαθύ κομμάτι του σε μονοψήφιο ποσοστό, οι δελφίνοι παραδόξως εμμένουν στο «όλον ΠΑΣΟΚ».

Η Δημοκρατική Αριστερά διεκδικεί το προοδευτικό ανανεωτικό όραμα, με κριτικές αναζητήσεις για σύνθεση κοινωνικού κράτους και οικονομικής ανταγωνιστικότητας, για γόνιμες προσεγγίσεις της παγκοσμιοποίησης, για πλήρη αποδοχή και εμβάθυνση της δυτικής δημοκρατίας. Ωστόσο, παρά την κατάκτηση της πολυφωνίας, δεν έχει αποβάλει παραδοσιακά χαρακτηριστικά ενός κομμουνιστικού κόμματος, με κλειστούς μηχανισμούς λήψης των αποφάσεων και μια ασαφή σοσιαλίζουσα ιδεολογία. Η αγωνία απώλειας του αριστερού προσήμου δεν αφήνει την υπέρβαση να λειτουργήσει. Αντίθετα, η δημοσκοπική άνοδος υπονομεύει το μεταρρυθμιστικό προφίλ, προσελκύοντας καιροσκόπους και άστεγους λαϊκιστές. Η χρησιμότητα του κόμματος για τη χώρα θα εξαρτηθεί από την τελική απάντησή του στο βασικό πολιτικό ζήτημα της σύγκλισης με τις μεταρρυθμιστικές δυνάμεις.

Υπάρχουν σήμερα κάποιοι αξιόλογοι και ικανοί πολιτικοί που δεν διαφωνούν στα μείζονα σημεία και θα όφειλαν να πρωταγωνιστήσουν προς την κατεύθυνση ενός Συναγερμού για την Ελλάδα στην Ευρώπη. Πρόσωπα με μετριοπαθείς φιλελεύθερες αντιλήψεις και με γνώση της Ευρώπης υπάρχουν στη Νέα Δημοκρατία. Προοδευτικοί πολιτικοί που έχουν αποδείξει ότι μπορούν να προωθήσουν σημαντικές μεταρρυθμίσεις σε δύσκολες συνθήκες υπάρχουν στο ΠΑΣΟΚ. Στελέχη με σύγχρονη ιδεολογία που έχουν ξεκόψει από παλαιοαριστερές αντιλήψεις συγκροτούν ένα ποιοτικά αξιόλογο μέρος της Δημοκρατικής Αριστεράς. Το πολιτικό μέλλον αυτών των ανθρώπων εντός των υπαρκτών κομματικών μηχανισμών παραμένει αμφίβολο, ενώ οι μεταξύ τους διαφορές είναι αμελητέες σε ό,τι αφορά το άμεσα πρακτέον για τη χώρα. Θα μπορούσαν, τολμώντας την υπέρβαση, να συνεργαστούν στο πλαίσιο ενός νέου κόμματος ή ενός συνασπισμού κομμάτων. Η μαζική απόρριψη των παραδοσιακών πολιτικών από τους πολίτες δημιουργεί θετικές προσδοκίες για ένα τέτοιο εγχείρημα. Θα δινόταν τουλάχιστον η ευκαιρία σε μια καθαρόαιμη κίνηση για το ευρωπαϊκό μέλλον να αναμετρηθεί με την οπισθοδρόμηση.

Ο Κίμων Χατζημπίρος είναι καθηγητής του ΕΜΠ

Διαφήμιση